Σχέδιο παρέμβασης για την πρόληψη εμφάνισης και στη χώρα μας επιδημίας ιλαράς, το οποίο θα περιλαμβάνει στοχευμένους εμβολιασμούς, ετοιμάζει ο Εθνικός Οργανισμός Δημόσιας Υγείας (EΟΔΥ). Πηγές του ΕΟΔΥ ανέφεραν στην «Κ» πως αν και προς το παρόν δεν παρατηρείται αύξηση σε ό,τι αφορά κρούσματα ιλαράς στη χώρα μας, είναι πιθανό το επόμενο διάστημα να υπάρξει αυτή η εξέλιξη. Και αυτό για δύο λόγους. Ο πρώτος έχει να κάνει με το γεγονός ότι το 2023 καταγράφηκε επιδημία ιλαράς σε χώρες της Ευρώπης, αφετέρου κάθε 5-6 χρόνια παρατηρείται έξαρση των περιστατικών ιλαράς στην Ελλάδα.
Ειδικότερα, σύμφωνα με το ευρωπαϊκό γραφείο του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ), από τον Ιανουάριο έως τον Οκτώβριο του 2023, σε 40 χώρες της Ευρώπης αναφέρθηκαν περισσότερα από 30.000 κρούσματα, έναντι 942 όλο το 2022. Μάλιστα, σύμφωνα με τον ΠΟΥ, ο ρυθμός αύξησης επιταχύνεται τους τελευταίους μήνες, τάση που αναμένεται να συνεχιστεί, εάν δεν ληφθούν έκτακτα μέτρα για την πρόληψη περαιτέρω μετάδοσης της νόσου. Το φαινόμενο σχετίζεται με το εμβολιαστικό κενό που άφησε η πανδημία. Σύμφωνα με τον ΠΟΥ, η αναφερόμενη εμβολιαστική κάλυψη στην Ευρώπη για την πρώτη δόση του εμβολίου ιλαράς μειώθηκε από το 96% το 2019 στο 93% το 2022, ενώ για τη δεύτερη δόση μειώθηκε από 92% στο 91% το 2022. Εκτιμάται δε ότι περισσότερα από 1,8 εκατ. βρέφη στην Ευρώπη έχασαν τον εμβολιασμό έναντι της ιλαράς από το 2020 έως το 2022.
Η Ελλάδα δεν είναι μεταξύ των χωρών που ανέφεραν κρούσματα ιλαράς πέρυσι. Σύμφωνα με τον ΕΟΔΥ κατά τη χρονική περίοδο 2004-2022 εκδηλώθηκαν τρεις επιδημίες ιλαράς στην Ελλάδα, και συγκεκριμένα κατά τα έτη 2005-2006 (518 δηλωθέντα κρούσματα), το 2010-2011 (149 κρούσματα) και 2017-2018 με (3.259 κρούσματα και 3 θανάτους). Η πλειονότητα των κρουσμάτων αφορούσε Ελληνες Ρομά (56,9%) αλλά και νεαρούς ενήλικες από τον γενικό πληθυσμό που ήταν ανεμβολίαστοι ή ατελώς εμβολιασμένοι.
Στο πλαίσιο αυτό ο ΕΟΔΥ έχει ορίσει ομάδα εργασίας η οποία ετοιμάζει σχέδιο παρεμβάσεων για την πρόληψη ενδεχόμενης επιδημίας ιλαράς. Μεταξύ των παρεμβάσεων θα είναι ο εμβολιασμός ομάδων πληθυσμού όπως οι Ρομά, αλλά και ο εμβολιασμός πληθυσμού σε περιοχές με χαμηλή εμβολιαστική κάλυψη έναντι της ιλαράς. Για τον σχεδιασμό των εμβολιασμών, οι ειδικοί θα λάβουν υπ’ όψιν στοιχεία της ΗΔΙΚΑ για τη συνταγογράφηση εμβολίων ιλαράς (έχουν ήδη ζητηθεί από την ΗΔΙΚΑ και αναμένεται να τους παραδοθούν), μέσω των οποίων θα διερευνήσουν την πρόσφατη εμβολιαστική κάλυψη στη χώρα μας.
Αξίζει να σημειωθεί ότι ελληνική μελέτη που διερεύνησε την ανοσία έναντι της ιλαράς στον πληθυσμό της χώρας μετά την επιδημία του 2017-2018, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι συνολικά σχεδόν το 90% του πληθυσμού έχει αντισώματα έναντι της ιλαράς. Μελετήθηκαν συνολικά 3.972 δείγματα αίματος από ένα πανελλαδικό δίκτυο διαγνωστικών εργαστηρίων (χρησιμοποιήθηκε μία γεωγραφικά στρωματοποιημένη στρατηγική δειγματοληψίας) τα οποία ελήφθησαν τα έτη 2020 και 2021. Τα υψηλότερα ποσοστά ανοσίας είχαν τα άτομα ηλικίας 41 ετών και άνω (95%, έναντι 83,4% στα άτομα ηλικίας ενός έως 40 ετών). Οι δύο περιοχές με τη μεγαλύτερη επίπτωση σε ό,τι αφορά τον αριθμό κρουσμάτων ιλαράς κατά την επιδημία 2017-2018, δηλαδή η Ανατολική Μακεδονία-Θράκη και η Δυτική Ελλάδα, ήταν μεταξύ αυτών με τα χαμηλότερα ποσοστά ανοσίας (84,6% και 85,9% αντίστοιχα).
Αξίζει να σημειωθεί ότι προκειμένου να επιτευχθεί ο στόχος εξάλειψης της ιλαράς τα ποσοστά εμβολιαστικής κάλυψης θα πρέπει να είναι τουλάχιστον 95%. Οπως αναφέρει στην «Κ» ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ελευθεροεπαγγελματιών Παιδιάτρων, Κωνσταντίνος Νταλούκας, «θα πρέπει να είμαστε σε μία επιφυλακή για μία ενδεχόμενη αύξηση κρουσμάτων ιλαράς και στη χώρα μας. Και αυτό διότι εν μέσω πανδημίας πήγαν πίσω οι εμβολιασμοί, με αποτέλεσμα να υπάρχει επίνοσος πληθυσμός. Ειδικά για την ιλαρά πρέπει να γνωρίζουμε ότι είναι ένα επικείμενο νόσημα με πολύ υψηλή μεταδοτικότητα. Π.χ. εάν υπάρχουν δέκα άτομα σε ένα δωμάτιο στο οποίο μπει ασθενής με ιλαρά, οι 8-9 θα κολλήσουν. Στο ίδιο παράδειγμα, εάν ο ασθενής είχε COVID-19, θα κολλούσαν οι τρεις».
Ο κ. Νταλούκας σημειώνει ότι παρά το γεγονός ότι πλέον οι νέοι γονείς έχουν πειστεί για την αναγκαιότητα εμβολίων όπως το MMR (ιλαρά, παρωτίτιδα, ερυθρά), το εμβολιαστικό κενό που παρατηρήθηκε εν μέσω πανδημίας δύσκολα αναπληρώνεται. Ενας από τους λόγους είναι ότι μετά την πανδημία έπεσε μία περίοδος με υψηλή νοσηρότητα από διάφορες ιώσεις στα παιδιά που δυσκόλεψε την επιλογή του σωστού χρόνου για τον εμβολιασμό. «Και όσο απομακρυνόμαστε από τις αστικές περιοχές, το πρόβλημα μπορεί να είναι και μεγαλύτερο», επισημαίνει ο κ. Νταλούκας.
Οι αριθμοί
518 ήταν τα δηλωθέντα κρούσματα ιλαράς στη χώρα μας τα έτη 2005-2006
149 τα κρούσματα που δηλώθηκαν το 2010-2011
3 θάνατοι από ιλαρά και 3.259 κρούσματα καταγράφηκαν το 2017-2018
90% του πληθυσμού έχει αντισώματα έναντι της ιλαράς. Μεγαλύτερο το ποσοστό (95%) στους άνω των 41 ετών
8-9 άτομα από ένα δωμάτιο δέκα ατόμων θα κολλήσουν αν σε αυτό μπει ασθενής με ιλαρά. Εάν ο ασθενής είχε COVID-19, θα κολλούσαν οι τρεις.