Συνδυασμό στοιχείων από προηγούμενα συστήματα αποτελεί η νέα οργάνωση του λυκείου και του τρόπου εισαγωγής στα ΑΕΙ. Οι μαθητές θα παίρνουν εθνικό απολυτήριο, ενώ για τα ΑΕΙ θα μετρούν οι βαθμοί σε 4 μαθήματα με εξετάσεις από την Τράπεζα Θεμάτων. Σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες της «Κ», στο υπ. Παιδείας έχουν γίνει δύο πολύωρες συνεδριάσεις παρόντος του υπουργού Κυριάκου Πιερρακάκη. Το βασικό σενάριο που προκρίνεται και πιθανόν θα ισχύσει από την επόμενη Α΄ Λυκείου είναι το ακόλουθο:
• Τα θέματα θα κληρώνονται από Τράπεζα Θεμάτων (Τ.Θ.) στα οποία θα έχουν πρόσβαση οι μαθητές.
• Στην Α΄ Λυκείου οι μαθητές θα εξετάζονται σε όλα τα μαθήματα, με επιτήρηση των εξετάσεων και διόρθωση των γραπτών από τους εκπαιδευτικούς του σχολείου. Τα μισά θέματα θα επιλέγονται από τον διδάσκοντα του μαθήματος και τα άλλα μισά με κλήρωση από Τ.Θ.
• Στη Β΄ και Γ΄ Λυκείου θα ισχύσουν τα ίδια. Στις εξετάσεις για τα μαθήματα Γενικής Παιδείας θα ισχύσει ό,τι και στην Α΄ Λυκείου. Ταυτόχρονα, από τη Β΄ Λυκείου οι μαθητές θα επιλέγουν επιστημονικό προσανατολισμό (όπως τώρα) και θα εξετάζονται σε 4 μαθήματα. Δεν θα αλλάξει κάτι σε σχέση με σήμερα. Το ένα μάθημα θα είναι η Νεοελληνική Γλώσσα Γενικής Παιδείας και οι μαθητές θα επιλέγουν τα υπόλοιπα 3 ανάλογα με το επιστημονικό πεδίο που θέλουν να σπουδάσουν. Για το πεδίο των ανθρωπιστικών σπουδών θα είναι τα Αρχαία, τα Λατινικά, η Ιστορία. Για το πεδίο θετικών επιστημών, τα Μαθηματικά, η Φυσική, η Χημεία. Για τις επιστήμες υγείας, η Βιολογία, η Χημεία, η Φυσική. Για το πεδίο οικονομίας – πληροφορικής, τα Μαθηματικά, οι Αρχές Οικονομικής Θεωρίας, η Πληροφορική. Στις εξετάσεις των 4 μαθημάτων όλα τα θέματα θα επιλέγονται από την Τ.Θ. και θα είναι (μάλλον) τα ίδια για κάθε σχολείο. Η επιτήρηση των εξετάσεων και η διόρθωση των γραπτών θα γίνεται από καθηγητές άλλου σχολείου. Προσοχή: Ο τελικός βαθμός κάθε μαθήματος θα προκύπτει από τον βαθμό στις γραπτές εξετάσεις και τον βαθμό των τετραμήνων που θα βάζει ο καθηγητής. Αλλά ο βαθμός του καθηγητή θα προσαρμόζεται (πιθανόν +/-3) στον βαθμό των γραπτών εξετάσεων, ώστε να αντιμετωπισθούν τυχόν γενναιόδωροι βαθμοί από τους καθηγητές του σχολείου.
• Ο βαθμός του εθνικού απολυτηρίου θα προκύπτει από τους βαθμούς των δύο τελευταίων ή και των τριών τάξεων. Εάν θα μετρούν οι βαθμοί μόνο των δύο τάξεων, η βαρύτητά τους θα είναι 30%-40% για τη Β΄ και 60%-70% για τη Γ΄ Λυκείου. Εάν μετρά και ο βαθμός της Α΄ Λυκείου, τα ποσοστά θα είναι 10% για την Α΄, 30% για τη Β΄ και 60% για τη Γ΄ Λυκείου.
Οι μισές ερωτήσεις στις εξετάσεις Α΄, Β΄ και Γ΄ Λυκείου θα μπαίνουν από Τράπεζα Θεμάτων – Μειώνεται η βαρύτητα της προφορικής εξέτασης.
• Για την εισαγωγή στα ΑΕΙ οι μαθητές θα παίρνουν βαθμό πρόσβασης, που θα προκύπτει από τον μέσο όρο των βαθμών στις εξετάσεις στα 4 μαθήματα προσανατολισμού Γ΄ Λυκείου. Με αυτόν θα υποβάλλουν μηχανογραφικό δελτίο για τα ΑΕΙ, όπως και τώρα. Βέβαια, θα συνυπολογίζεται και ο μέσος όρος στα 4 μαθήματα στις εξετάσεις της Β΄ Λυκείου, αλλά μόνο εάν είναι καλύτερος από τον μέσο όρο της Γ΄ Λυκείου. Για να αποκτήσει κάποιος βαθμό πρόσβασης, θα πρέπει να έχει πάρει εθνικό απολυτήριο.
Στόχευση του υπουργείου είναι οι μαθητές να ολοκληρώνουν το λύκειο έχοντας βασικές γνώσεις σε όλα τα μαθήματα και όχι μόνο σε όσα θα δώσουν για τα ΑΕΙ. Στο προτεινόμενο σύστημα περιορίζεται το περιθώριο της ευνοϊκής βαθμολόγησης των μαθητών, ενώ διατηρείται το αδιάβλητο των εξετάσεων εισαγωγής στη Γ΄ Λυκείου. Οι συνέπειες του νέου συστήματος προβλέπεται να είναι:
• Θα αυξηθούν οι μετεξεταστέοι, καθώς ενισχύεται ο βαθμός δυσκολίας των εξετάσεων και περιορίζεται η βαρύτητα των προφορικών βαθμών.
• Οσοι θέλουν καλό βαθμό στο εθνικό απολυτήριο (ίσως για να φύγουν στο εξωτερικό ή για μη κρατικά ΑΕΙ), πιθανότατα να κάνουν φροντιστήριο σε όλα τα μαθήματα. Οσοι θέλουν να εισαχθούν σε δημόσια ΑΕΙ, θα μπορούν να μελετούν μόνοι τους τα μαθήματα Γενικής Παιδείας, αφού η Τ.Θ. θα είναι ανοιχτή.
Εμπειροι εκπαιδευτικοί τόνισαν στην «Κ» ότι για την επιτυχία του νέου συστήματος είναι κρίσιμο η Τ.Θ. να έχει πολλά θέματα (ώστε να μην απομνημονεύονται εύκολα), ενιαίας αντίληψης και διαβαθμισμένης δυσκολίας. Επίσης, οι εκπαιδευτικοί να βρίσκονται στις θέσεις τους από την έναρξη του σχολικού έτους και να είναι ουσιαστικά αξιολογημένοι. Κάθε ειδικότητα καθηγητών να διδάσκει αποκλειστικά το δικό της μάθημα.
ΑΠΟΨΗ
Αλλο σήματα, άλλο πραγματική οδήγηση
Της Λαμπρινής Κουφάκη*
Και πάλι οι Πανελλαδικές στο προσκήνιο. Τα κρίσιμα ζητούμενα της ελληνικής εκπαίδευσης αρχίζουν και τελειώνουν στο πανεπιστήμιο. Προφανώς χρειαζόμαστε ένα σύστημα εισαγωγής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Ομως σύστημα δεν σημαίνει στενά ένα πλαίσιο εισαγωγής, αλλά μάλλον με την πιο ουσιαστική έννοια του όρου αφορά ένα σύνολο στοιχείων που συναπαρτίζουν τη σχολική εκπαίδευση, με καταληκτικό στάδιο τον τρόπο εισαγωγής στο πανεπιστήμιο. Δηλαδή το σχολείο από τα νύχια ώς την κορφή.
Eνα κυρίαρχο ζητούμενο είναι το περίφημο αδιάβλητο των εξετάσεων. Ωστόσο, το αδιάβλητο δεν ταυτίζεται απαραίτητα με την αξιοπιστία. Για παράδειγμα, θα μπορούσαμε να έχουμε ένα απολύτως αδιάβλητο σύστημα με ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής, αλλά θα αξιολογούσαμε τις ικανότητες που επιθυμούμε;
Και ποιες είναι άραγε οι ικανότητες που θέλουμε να καλλιεργήσουμε; Εχουμε καταλήξει; Τα επιθυμητά χαρακτηριστικά ενός αποφοίτου ελληνικού λυκείου συνήθως συγχέονται με τις επιθυμητές γνώσεις ενός εισακτέου στο ελληνικό πανεπιστήμιο. Γνωρίζουμε, βέβαια, καλά ότι επάρκεια δεν συνεπάγεται και διάρκεια στη γνώση, εάν η γνώση είναι ορφανή από δεξιότητες μάθησης και κριτικής σκέψης. Και όλα αυτά δεν έχουν καταφέρει ακόμη να συναντηθούν με επιτυχία στο ελληνικό σχολείο, παρ’ όλες τις διακηρύξεις. Εν τω μεταξύ, κάθε υπουργός Παιδείας που σέβεται το αξίωμά του αντιλαμβάνεται στο job description και την υποχρέωση να αφήσει παρακαταθήκη έναν ακόμη νέο τρόπο εισαγωγής στην τριτοβάθμια.
Η Τράπεζα Θεμάτων εκτροχίασε τη μάθηση σε εκπαίδευση στο τεστ και τη διδακτέα ύλη σε εξάσκηση στα ερωτήματα της Τράπεζας.
Οι συχνές αλλαγές φανερώνουν, βέβαια, και την αγωνία σχετικά με ένα ζήτημα που απασχολεί έντονα την κοινή γνώμη και την ελληνική οικογένεια, όμως εκτός από τη σύγχυση και την ανασφάλεια που προκαλούν στην εκπαιδευτική κοινότητα, γεννούν και τη βάσιμη υποψία ότι δεν γνωρίζουμε τι θέλουμε ούτε πώς να το επιτύχουμε. Μήπως απλώς καταλήγουμε να υποτάσσουμε τους μαθητές μας στις απαιτήσεις και στο μοντέλο της «μητέρας όλων των μαχών»; Κάτι τέτοιο πέτυχε με τη μία η Τράπεζα Θεμάτων, η οποία τελικά εκτροχίασε τη μάθηση σε εκπαίδευση στο τεστ και τη διδακτέα ύλη σε εξάσκηση στα ερωτήματα της Τράπεζας. Το όλον με το μέρος. Δηλαδή, όση σχέση έχει η εξέταση στα σήματα με την πραγματική οδήγηση.
Το κρίσιμο ερώτημα παραμένει συνεπώς «τι θέλουμε»: Θέλουμε εξετάσεις εναρμονισμένες με το σχολείο που σχεδιάσαμε, θέλουμε ένα σύστημα που να αξιολογεί τα επιθυμητά χαρακτηριστικά ενός αποφοίτου λυκείου ή μήπως προτιμούμε να καλλιεργούμε αυτά τα χαρακτηριστικά μέχρι μια τάξη και να αφιερώσουμε καθαρά και τίμια 1-2 χρόνια σε συστηματική προετοιμασία για την τριτοβάθμια; Δεν υπάρχει μία σωστή απάντηση. Υπάρχει όμως σίγουρα ανάγκη για υπεύθυνο και ουσιαστικό σχεδιασμό με μακρύ χρονικό ορίζοντα. Και πολιτικές που να μην ακυρώνονται από την πολιτική.
* Η κ. Λαμπρινή Κουφάκη είναι φιλόλογος σε ιδιωτικό σχολείο.