Το ρολόι κοντεύει να δείξει δύο μετά τα μεσάνυχτα και τα περισσότερα μπαρ στο κέντρο της Αθήνας έχουν αρχίσει να αδειάζουν. Σ’ ένα σκοτεινό στενό όμως, που αν δεν το βάλεις στο GPS ή αν δεν το γνωρίζεις δύσκολα θα το εντοπίσεις, το τοπίο αλλάζει: νέοι και νέες που κατά μέσο όρο ανήκουν στο ηλικιακό γκρουπ 20-35 έχουν αρχίσει να δημιουργούν ουρά στο πεζοδρόμιο. Η αρχή της οδηγεί στην είσοδο ενός μαγαζιού που στους κύκλους της ηλεκτρονικής μουσικής είναι γνωστό για τα πάρτι που διοργανώνει.
«Γιατί ήρθαμε από τόσο νωρίς; Ακόμα άδειο θα είναι» παραπονιέται μια κοπέλα στη φίλη της. Πράγματι, το πάρτι μοιάζει ακόμα να βρίσκει τους ρυθμούς του, ενώ την ίδια στιγμή οι εθελοντές της ΜΚΟ Generation Act ψάχνουν να βρουν μια μπαλαντέζα που να λειτουργεί, προκειμένου να φωτίσουν ένα αυτοσχέδιο δωματιάκι το οποίο βρίσκεται πίσω από το σταντ τους. Παρατηρώντας το πόσο ήρεμα και συντονισμένα κινούνται τα μέλη της ομάδας στον χώρο καταλαβαίνει κανείς πως έχουν την ικανότητα να βρίσκουν τη λύση σε πολύ πιο σύνθετα ζητήματα.
Λίγη ώρα αργότερα, σ’ αυτό το δωματιάκι που φωτίστηκε με επιτυχία, θα αρχίσει να διενεργείται το drug checking. Το σταντ ωστόσο είναι ήδη στημένο και με μια και μόνο ματιά επιβεβαιώνει κανείς πως η συγκεκριμένη ΜΚΟ δεν περιορίζεται στη θεωρία, αλλά προχωρά και στην πράξη: συσκευασμένες αποστειρωμένες κάρτες με καλαμάκια, προφυλακτικά και απολυμαντικά μαντηλάκια διατίθενται δωρεάν σε όποιον τα ζητήσει.
Μείωση βλάβης από τη χρήση ουσιών
Η πρόσμειξη μπορεί να γίνει με σκόνη ταλκ, αλεύρι, μαγειρική σόδα ή διαλυμένα χάπια καφεΐνης.Συχνά όμως οι ουσίες πρόσμειξης είναι άλλα ναρκωτικά, όπως οι αμφεταμίνες ή το οπιοειδές φεντανύλη, ενδεχομένως με δυσάρεστες επιπτώσεις για τον χρήστη.
Πηγή: Generation Act
Σε συνεργασία με τους διοργανωτές των πάρτι ή των φεστιβάλ οι εθελοντές στήνουν το σταντ τους, προσεγγίζουν τον κόσμο και δίνουν πληροφορίες για τις ουσίες που σκοπεύει κάποιος να καταναλώσει. «Επιπλέον είμαστε και δίπλα σε όποιον νιώσει περίεργα ή χρειάζεται τη βοήθειά μας» λένε οι ίδιοι. Η Generation Act, που ιδρύθηκε τον Νοέμβριο του 2021 λειτουργεί εθελοντικά και είναι η πρώτη ελληνική ομάδα που, όποτε οι συνθήκες το επιτρέπουν, διενεργεί και drug checking. Οπως μου εξηγεί ο Δημήτρης Καμίλλος, που ανήκει στα ιδρυτικά της μέλη, πρόκειται για μια μέθοδο ανίχνευσης των επικίνδυνων προσμείξεων που ενδέχεται να έχουν γίνει στις ψυχοδραστικές ουσίες των χρηστών.
Σύμφωνα με την εμπειρία της ομάδας η συνηθέστερη πρόσμειξη που συναντάνε είναι αυτή της αμφεταμίνης με την κοκαΐνη, ενώ η δημοφιλέστερη διεγερτική ουσία που προτιμούν οι νέοι στα πάρτι ηλεκτρονικής μουσικής είναι το MDMA. «Η σκόνη της κοκαΐνης μπορεί συχνά να βρεθεί ανακατεμένη με άλλες ουσίες, ώστε να αυξάνεται η ποσότητα, και άρα τα κέρδη. Ορισμένες από αυτές τις ουσίες είναι η σκόνη ταλκ, το αλεύρι, η μαγειρική σόδα ή διαλυμένα χάπια καφεΐνης. Συχνά οι ουσίες αυτές είναι άλλα ναρκωτικά, όπως οι αμφεταμίνες ή το οπιοειδές φεντανύλη, ενδεχομένως με δυσάρεστες επιπτώσεις για τον χρήστη».
Η πρακτική του drug checking, που μπορεί στην κυριολεξία να σώσει ζωές, όπως εξηγεί ο Δημήτρης, βρίσκεται σε μια γκρίζα νομοθετική ζώνη. «Είναι σημαντικό να τονίσουμε πως εμείς δεν ερχόμαστε σε καμία επαφή με τις ουσίες, δεν τις ακουμπάμε δηλαδή με κανέναν τρόπο και ποτέ δεν κάνουμε κάτι χωρίς την παρουσία αυτού που μας ζήτησε τον έλεγχο. Απλά διενεργούμε τον έλεγχο και ενημερώνουμε για τα ευρήματά μας» επισημαίνει.
Eνας νεαρός στέκεται στην άκρη επιφυλακτικός. Ρωτάει αν πρέπει να πληρώσει –οι εθελοντές τον καθησυχάζουν πως κανείς δεν πληρώνει τίποτα– και με τη σειρά του πλησιάζει και αυτός. Με διακριτικό τρόπο ο Δημήτρης απομακρύνεται μαζί του στο πίσω μέρος, εκεί όπου έχει στήσει το μικρό του εργαστήριο. Ζητάει από τον συνομιλητή του να του απαντήσει σε ορισμένες ερωτήσεις σχετικά με το ψυχοδραστικό που του προσκομίζει.
Είναι αρκετές οι φορές που μετά το drug checking αποφάσισαν τελικά να μην καταναλώσουν την ουσία.
«Τους ρωτάω τι πιστεύουν πως έχουν αγοράσει. Στη συνέχεια τους ζητάω ένα δείγμα από την ουσία που θέλουν να τσεκάρουμε και πάνω σε αυτήν ρίχνω ένα ειδικό υγρό. Ανάλογα από το χρώμα που θα δημιουργηθεί διαπιστώνουμε αφενός το αν η ουσία είναι πράγματι αυτή που νομίζει ο χρήστης, και αφετέρου το αν έχει γίνει κάποια επικίνδυνη πρόσμειξη που μπορεί να κοστίσει στην ψυχική ή και τη σωματική του υγεία» εξηγεί ο εθελοντής. «Τους ενημερώνουμε με σαφήνεια για το αποτέλεσμα ώστε να επιλέξουν μόνοι τους αν θα προχωρήσουν στην κατανάλωση ή όχι. Είναι αρκετές οι φορές που μετά το drug checking αποφάσισαν τελικά να μην καταναλώσουν την ουσία».
Μια πρακτική διαδεδομένη στην Ευρώπη
Δυσκολευόμαστε να ολοκληρώσουμε την κουβέντα μας, καθώς το σταντ της ομάδας έχει συνέχεια κόσμο και η είδηση πως σήμερα υπάρχει η δυνατότητα για drug checking αρχίζει να κυκλοφορεί. Νέοι και νέες έρχονται από μόνοι τους και ζητάνε να γίνει έλεγχος στις ουσίες που έχουν μαζί τους. «Θα περιμένεις λίγα λεπτά να τελειώσει ο προηγούμενος;» Κανείς δεν δυσανασχετεί για την αναμονή. Αντιθέτως, όλοι ανεξαιρέτως στέκονται λίγο παράμερα και περιμένουν. Ανάμεσά τους πολλοί που δεν μιλάνε ελληνικά και που δείχνουν πλήρως εξοικειωμένοι με τη διαδικασία. Στην Ευρώπη άλλωστε υπάρχουν δεκάδες αντίστοιχες ομάδες που γνωστοποιούν ετησίως τα ευρήματά τους στο Correlation – European Harm Reduction Network (C-EHRN).
Στην Ε.Ε. υπάρχουν δεκάδες αντίστοιχες ομάδες που γνωστοποιούν ετησίως τα ευρήματά τους στο Correlation – European Harm Reduction Network (C-EHRN).
Στο φετινό συγκεντρωτικό report του C-EHRN που καλύπτει το διάστημα 2018 – 2023, το Δίκτυο αναφέρει ότι το 50% των δειγμάτων προέρχονται από την Ισπανία και τη Βρετανία, επισημαίνοντας ότι οι μικρότερες ομάδες χρειάζονται χρηματοδότηση και πόρους, προκειμένου να έχουν τη δυνατότητα να συνεισφέρουν στην παρακολούθηση και τη μείωση της βλάβης. Οσον αφορά το 2023, σύμφωνα με την έκθεση του C-EHRN, στα 943 δείγματα αμφεταμίνης τα 581 περιείχαν πρόσμειξη καφεΐνης, ενώ η συνολική μέση περιεκτικότητα αμφεταμίνης των δειγμάτων ήταν μόλις στο 29%. Το αντίστοιχο ποσοστό στην κοκαΐνη ήταν 86% με συνηθέστερη πρόσμειξη τη λεβαμισόλη.
18.000 ενημερώσεις
Σχεδόν όλοι όσοι πλησιάζουν το σταντ φεύγουν κρατώντας κάτι στα χέρια τους. Τα προφυλακτικά και οι αποστειρωμένες κάρτες με το καλαμάκι είναι σαφώς δημοφιλέστερα από τα απολυμαντικά μαντιλάκια. «Είμαστε οι πρώτοι στην Ελλάδα που βρισκόμαστε μέσα στο πεδίο και μιλάμε την ίδια γλώσσα με όσους έρχονται εδώ για να διασκεδάσουν. Οι περισσότεροι από μας έχουμε δραστηριοποιηθεί σε περιβάλλοντα σχετικά με τον περιορισμό της χρήσης ουσιών στις ευπαθείς ομάδες. Εχουμε επίσης εκπαιδευθεί σε θέματα μείωσης βλάβης, ψυχολογικής στήριξης και παροχής πρώτων βοηθειών από οργανισμούς όπως ο ΟΚΑΝΑ, το ΚΕΘΕΑ και το 18 Ανω», εξηγεί στην «Κ» ο Νίκος Φιτσιάλος, επίσης ιδρυτικό μέλος της ομάδας. Πλέον η ώρα έχει περάσει και τα αιτήματα για drug checking διαδέχονται το ένα το άλλο. Το σταντ έχει μετατραπεί σε σημείο αναφοράς. Ενα νεαρό αγόρι έρχεται και ζητάει να κάνει μια δωρεά. Οπως εξηγεί έχει συναντήσει την ομάδα και σε άλλα πάρτι στο παρελθόν και θέλει να ενισχύσει τη δράση τους.
Οι περισσότεροι από μας έχουμε εκπαιδευθεί σε θέματα μείωσης βλάβης, ψυχολογικής στήριξης και παροχής πρώτων βοηθειών από οργανισμούς όπως ο ΟΚΑΝΑ, το ΚΕΘΕΑ και το 18 Ανω.
«Τους αντιμετωπίζουμε ομότιμα, δεν προσπαθούμε να τους πατρονάρουμε και αυτό νομίζω πως κάνει τη διαφορά», σχολιάζει η Ζοζεφίνα Νομικού. Είναι κοινωνιολόγος και ψυχοθεραπεύτρια, με ένα ιδιαίτερα απαιτητικό ωράριο μέσα στην εβδομάδα. Τη ρωτάμε τι είναι αυτό που την κάνει να δίνει το «παρών» σε μεταμεσονύχτια πάρτι, σε clubs και φεστιβάλ. «Η ανταπόκριση του κόσμου. Εχουν αρχίσει να μας αναζητούν, μας λένε πως πήγαν σε κάποιο μεγάλο πάρτι και “γιατί δεν ήσασταν εκεί; Σας ψάξαμε”. Αυτός είναι ο λόγος που σηκωνόμαστε από τα σπίτια μας και ερχόμαστε εδώ. Κουβαλάμε μαζί το σταντ μας, τα μπάνερ, τον προτζέκτορα, τους ηλεκτρολύτες, όλα όσα βλέπεις χρειάζονται οργάνωση. Η απόθηκευσή τους, το στήσιμό τους. Απαιτείται χρόνος και ενέργεια. Τα αφιερώνουμε με χαρά και τα δύο, γιατί νιώθουμε πως αξίζει».
«Τι σημαίνει party safe;»
Πίσω από το σταντ έχουν ένα τετράδιο. Τους βλέπω να δημιουργούν μικρά τετραγωνάκια, είναι οι σημειώσεις τους σχετικά με το πόσα άτομα έχουν ενημερώσει. Στην τελευταία συνολική καταμέτρηση που είχαν κάνει ο αριθμός ξεπερνούσε τις 18.000 σε περισσότερες από 65 δράσεις. Σήμερα στην ομάδα συμμετέχουν και δύο νέοι εθελοντές. Ο ένας έχει ιδιαίτερο άγχος, μην τυχόν και πει κάτι λάθος. Η Ζοζεφίνα τον καθησυχάζει. «Είμαστε εδώ, δίπλα σου». Για να βρεθεί κάποιος μαζί τους, να φοράει το μπλουζάκι της Generation Act, έχει περάσει από ειδική εκπαίδευση. «Ενα μεγάλο κομμάτι της δράσης μας περιστρέφεται γύρω από το κομμάτι της σεξουαλικής συναίνεσης, την αποτροπή των παραβιαστικών και κακοποιητικών συμπεριφορών, αλλά και την ενημέρωση γύρω από την υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ –που μπορεί να είναι νόμιμη, αλλά ενδέχεται να αποδειχθεί εξίσου επιβαρυντική με τις ουσίες που είναι παράνομες».
Εχει πάει 04:00 και ενώ εμείς αποχωρούμε, το πάρτι μοιάζει να βρίσκεται στο αποκορύφωμά του. «Εσείς τι ώρα θα φύγετε;». Η απάντηση της ομάδας είναι η αναμενόμενη: «Μένουμε μέχρι τη λήξη του πάρτι». Καθώς εμείς απομακρυνόμαστε, ένα νέο κύμα από αγόρια και κορίτσια πλησιάζει τους εθελοντές του Generation Act. Η τελευταία ερώτηση που ακούμε προέρχεται από μια κοπέλα γύρω στα 20: «Τι σημαίνει party safe;».