Εύλογα, πολίτες που βλέπουν κείμενα νόμων με ακατανόητες αλλαγές ή με αλυσίδα παραπομπών σε άλλους νόμους μπορεί να νομίζουν ότι οι νόμοι γράφονται έτσι για να αποκρύψουν την ουσία τους. Ομως υπάρχουν βάσιμοι λόγοι γι’ αυτή την πρακτική. Οι, συχνά δυσνόητες, παραπομπές αποφεύγουν την κατάρα της επανάληψης, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε αντικρουόμενα κείμενα, ιδίως όταν ένας νόμος στο μέλλον αλλάξει εσφαλμένα μερικά μόνον από τα επαναλαμβανόμενα κείμενα. Αντίστοιχα η νομοθέτηση μέσω αλλαγών (π.χ. «η παρ. 12 του άρθρου 46 του ν. 3220/2004 καταργείται») βοηθά στην κατανόηση των αλλαγών που επιφέρει ένας νόμος.
Σήμερα, εφαρμογές της ψηφιακής τεχνολογίας μπορούν επίσης να επιτρέψουν οι διαφορετικές ανάγκες χρήσης των νομικών διατάξεων που ανέφερα, να μην καταλήγουν σε δυσνόητα κείμενα. Αυτό το πρόβλημα το έχει λύσει εξαιρετικά επιτυχημένα ένα εντελώς διαφορετικό επιστημονικό πεδίο: η τεχνολογία (ανάπτυξης) λογισμικού. Τα εκατομμύρια γραμμές λογισμικού που ζωντανεύουν το κινητό μας τηλέφωνο ή την τηλεόρασή μας, υπόκεινται και αυτά καθημερινά σε αλλαγές που πρέπει να επιθεωρηθούν με επιμέλεια ώστε να καταλήξουν σε ένα απολύτως σαφές, ορθό, κατανοητό και συνεκτικό τελικό σώμα, όπως ακριβώς θα θέλαμε να είναι και οι νόμοι μας. Αυτό που χρειάζεται να γίνει, είναι η νομοθέτηση να πραγματοποιείται πάντα στις κωδικοποιημένες διατάξεις. Αυτές οι διατάξεις θα ισχύουν με τη νέα μορφή τους όταν ο νόμος τίθεται σε εφαρμογή. Οι αλλαγές που επιφέρει ένας νόμος μπορούν να δημιουργούνται και να εμφανίζονται αυτόματα με τη σύγκριση των ψηφιακά αποθηκευμένων διατάξεων πριν και μετά την εφαρμογή του. Οι παραπομπές ανάμεσα σε νόμους μπορούν να αντιμετωπιστούν με τη δημιουργία κωδικοποιημένων ορισμών και τη μετάβαση σ’ αυτούς με ψηφιακούς δεσμούς.
Ενα δύσκολο πρόβλημα μιας τέτοιας μεταρρύθμισης είναι το πώς οι χιλιάδες ισχύοντες νόμοι μπορούν να κωδικοποιηθούν ώστε να συνεχίσουμε να χτίζουμε επάνω τους. Μπορούμε να αρχίσουμε πιλοτικά τη διαδικασία αυτή στα σημαντικά κείμενα διατάξεων που είναι ήδη κωδικοποιημένα. Σε επόμενο στάδιο, μπορεί να θεσμοθετηθεί ότι όλες οι νέες νομοθετικές πρωτοβουλίες θα πρέπει να συνοδεύονται από κωδικοποίηση των νόμων που τροποποιούν. Η ολοκλήρωση αυτού του τιτάνιου έργου θα αποτελέσει μια θεσμική και τεχνολογική επανάσταση.
* Ο κ. Διομήδης Σπινέλλης είναι καθηγητής στο Τμήμα Διοικητικής Επιστήμης και Τεχνολογίας του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών.