Αύξηση κατά μισό έτος κατέγραψε το προσδόκιμο ζωής στην Ε.Ε. σύμφωνα με τα στοιχεία που έδωσε στη δημοσιότητα η Εurostat. Ειδικότερα το 2022 το προσδόκιμο ζωής των Ευρωπαίων ανέβηκε στα 80,6 έτη από 80,1 το 2021.
Η υψηλότερη τιμή επί σχεδόν δύο δεκαετίες –από το 2002 για την ακρίβεια– είχε καταγραφεί το 2019 όταν ο δείκτης έφτασε τα 81,3 χρόνια. Το ξέσπασμα της πανδημίας όμως έριξε το προσδόκιμο ζωής στα 80,4 έτη το 2020 και στα 80,1 το 2021.
Οσον αφορά τις περιοχές με τις καλύτερες «επιδόσεις», πρώτη έρχεται η περιφέρεια της Μαδρίτης στην Ισπανία (85,2 έτη), ακολουθούμενη από την Περιφέρεια του Τρέντο στην Ιταλία (84,4 έτη) και την περιοχή Ιλ Ντε Φρανς στη Γαλλία (84,1 έτη). Σε κοντινή απόσταση η Στοκχόλμη στη Σουηδία (84 έτη) και η αυτόνομη κοινότητα της Ναβάρρα στην Ισπανία (83,9 έτη).
Στη χώρα μας, το υψηλότερο προσδόκιμο ζωής καταγράφεται στην Ηπειρο, στα νησιά του Βορείου Αιγαίου και στην Κρήτη. Σε αυτές τις περιοχές, τα παιδιά που γεννήθηκαν το 2022 έχουν μέσο προσδόκιμο ζωής τα 82,7 έτη, τα 82,3 έτη και τα 81,7 αντιστοίχως.
Οσον αφορά τα αρνητικά νούμερα, μεταξύ των πέντε περιοχών της Ε.Ε. με το χαμηλότερο προσδόκιμο ζωής, οι τέσσερις περιοχές βρίσκονται στη Βουλγαρία ενώ η πέμπτη είναι στην Ουγγαρία.
Μπροστά από τους άνδρες οι γυναίκες
Σύμφωνα με τα νέα στοιχεία, τα αγόρια που γεννήθηκαν σε ευρωπαϊκό έδαφος το 2022 αναμένεται να ζήσουν 77,9 χρόνια ενώ τα κορίτσια 83,3 χρόνια, σχεδόν 5 χρόνια περισσότερο.
Ο δείκτης παρουσιάζει βέβαια διακυμάνσεις μεταξύ των χωρών της Ε.Ε. Στη Λετονία, οι γυναίκες αναμένεται να ζήσουν 10,1 έτη περισσότερα από τους άνδρες, ενώ σε Εσθονία και Λιθουανία οι γυναίκες αναμένεται να ζήσουν 8,7 χρόνια περισσότερα από τους άνδρες. Οι μικρότερες διαφορές μεταξύ των δύο φύλων καταγράφονται σε Ολλανδία (2,9 έτη), Iρλανδία (3,3 έτη)και Σουηδία (3,4 έτη).
«Ενα αναμφίβολα θετικό στοιχείο ανάκαμψης»
Αναλύοντας τα στοιχεία της Eurostat, η Αλεξάνδρα Τραγάκη, καθηγήτρια Οικονομικής Δημογραφίας στο Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο, κάνει λόγο για ένα «αναμφίβολα αισιόδοξο και θετικό στοιχείο ανάκαμψης, το οποίο δείχνει ότι απομακρυνθήκαμε πια από τον αντίκτυπο των θανάτων που προκάλεσε ο κορωνοϊός».
«Μπορεί να είμαστε σε χαμηλότερο επίπεδο από το προσδόκιμο ζωής το 2019 το οποίο ήταν τα 81,7 έτη, όμως για πρώτη φορά μετά την πανδημία, έχουμε ένα καλό σήμα ότι ανακάμπτουμε και αρχίζουμε να φεύγουμε ξανά προς τα εμπρός» σημειώνει μιλώντας στην «Κ».
Το 2020 και το 2021 ήταν δύο χρονιές που, σύμφωνα με την κ. Τραγάκη, ανέκοψαν μια σταθερή πορεία δεκαετιών, άλλοτε μικρότερη κι άλλοτε μεγαλύτερη, που σημαδεύθηκε από αύξηση του προσδόκιμου ζωής στη Γηραιά Ηπειρο. «Κάποιες χώρες είχαν ήδη καταφέρει μια μικρή αύξηση από το 2021, αλλά αυτή τη φορά έχουμε να κάνουμε με μια συνολική άνοδο σε όλη την Ευρώπη και φυσικά και στην Ελλάδα».
Η διαφορετική φιλοσοφία ζωής, η οποία παντρεύεται με την καλύτερη κοινωνική ζωή, την καλύτερη και πιο υγιεινή διατροφή και το καλύτερο κλίμα, είναι αυτή που κάνει Πορτογαλία, Ισπανία, Ιταλία και Ελλάδα να βρίσκονται ψηλά στις θέσεις του προσδόκιμου ζωής το 2022.
Σχολιάζοντας τις καλές επιδόσεις της χώρας μας στο Βόρειο Αιγαίο, την Κρήτη και την Ηπειρο, η κ. Τραγάκη λέει πως αυτές σχετίζονται με «τον διαφορετικό τρόπο ζωής που ακολουθούν οι κάτοικοι αυτών των περιοχών όχι μόνο στο κομμάτι της διατροφής αλλά ως μια συνολική μενταλιτέ, μια εναλλακτική στάση ζωής. Δεν έχει απαραίτητα να κάνει με καλύτερες υποδομές ή υπηρεσίες προς τους πολίτες. Αυτό μας το έχει ήδη αποδείξει περίτρανα εδώ και χρόνια η Ικαρία. Ολο το Βόρειο Αιγαίο είναι λοιπόν κατά μια έννοια μια “Μπλε Ζώνη” κι αυτό είναι πολύ ευχάριστο. Αυτή η διαφορετική φιλοσοφία ζωής, η οποία παντρεύεται με την καλύτερη κοινωνική ζωή, την καλύτερη και πιο υγιεινή διατροφή και το καλύτερο κλίμα, είναι αυτή που κάνει Πορτογαλία, Ισπανία, Ιταλία και Ελλάδα να βρίσκονται ψηλά στις θέσεις του προσδόκιμου ζωής το 2022».
Σε αυτό το σημείο η κ. Τραγάκη αναφέρει πως η επόμενη ανακοίνωση από την Eurostat που περιμένουν με ενδιαφέρον οι δημογράφοι, αφορά τον δείκτη που συνδυάζει το προσδόκιμο ζωής με την παράταση των χρόνων «καλής υγείας». «Για να το πούμε πιο απλά, το θέμα δεν είναι μόνο το προσδόκιμο ζωής να ανεβαίνει, μας ενδιαφέρει και πόσα από αυτά τα έτη βιώνονται χωρίς προβλήματα υγείας. Το 2021 αυτός ο ευρωπαϊκός δείκτης ήταν στα 64,2 έτη για τις γυναίκες και στα 63,1 έτη για τους άνδρες. Στις Ελληνίδες μάλιστα εκείνη τη χρονιά ήταν 66,6 έτη και στους άνδρες 64,7».
Οι ορμόνες, η έμμηνος ρύση και η εγκυμοσύνη είναι «προστατευτικοί μανδύες» για τις γυναίκες.
Σχολιάζοντας τις διαφορές ανάμεσα σε γυναίκες και άντρες και το πλεονέκτημα που διατηρούν οι πρώτες, η κ. Τραγάκη λέει το εξής: «Τους προηγούμενες αιώνες οι δημογράφοι ασχολήθηκαν επί μακρόν με την εξήγηση αυτού του θέματος και η απάντηση δόθηκε στο τέλος της δεκαετίας του ’80. Μέχρι τότε, οι επιστήμονες πίστευαν ότι οι γυναίκες έχουν μεγαλύτερο προσδόκιμο ζωής γιατί δεν κάπνιζαν ή γιατί κάπνιζαν λιγότερο, επειδή δεν έκαναν επικίνδυνα για το σώμα επαγγέλματα, επειδή δεν οδηγούσαν αυτοκίνητα, δεν εργάζονταν κ.τ.λ. Η μαζική κατάκτηση όλων των παραπάνω από τις γυναίκες κατέρριψε αυτές τις θεωρίες. Το θέμα είναι καθαρά βιολογικό και εγγενές και υπάρχει από την αρχή της ιστορίας της ανθρωπότητας. Οι ορμόνες, η έμμηνος ρύση και η εγκυμοσύνη είναι “προστατευτικοί μανδύες” για τις γυναίκες».
Τέλος, για τις αρνητικές επιδόσεις Βουλγαρίας και Ουγγαρίας, η κ. Τραγάκη λέει πως οι αιτίες αυτών των κακών δεικτών πηγαίνουν πίσω στην κατάρρευση του πρώην Ανατολικού Μπλοκ. «Είναι χαρακτηριστικό πως τη δεκαετία του 1990 το προσδόκιμο ζωής για τους άντρες στις χώρες της πρώην Σοβιετικής Ενωσης μειώθηκε κατά σχεδόν δυο ολόκληρα χρόνια, κάτι που συνέβη για πρώτη φορά στην Ευρώπη σε καιρό ειρήνης. Οι συνθήκες ζωής και οι υπηρεσίες υγείας είναι βασικοί παράγοντες που το προσδόκιμο ζωής σε αυτές τις χώρες συνεχίζει να εμφανίζει μεγάλη διαφορά σε σχέση με τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες».