Ενα στα πέντε παιδιά κινδυνεύει να αποφοιτήσει από το γυμνάσιο λειτουργικά αναλφάβητο. Τι σημαίνει αυτό; Δεν θα μπορεί να κατανοεί με επάρκεια τον προφορικό και γραπτό λόγο, να διατυπώνει με σαφήνεια τη σκέψη του, να κάνει αφαιρετικούς συνειρμούς, να αναπτύσσει κριτική σκέψη, να εκμεταλλεύεται ευκαιρίες για βελτίωση των γνωστικών δεξιοτήτων του, όπως ορίζει η UNESCO τον λειτουργικό αναλφαβητισμό. Αυτό αναφέρει η έκθεση της επιστημονικής επιτροπής των εξετάσεων διαγωνιστικού χαρακτήρα που οργανώνονται κάθε χρόνο, της ελληνικής PISA, όπως ονομάζεται. Η έκθεση που δημοσιοποιεί η «Κ» αφορά τον διαγωνισμό του 2023 και στέλνει ηχηρό μήνυμα προς πάσα κατεύθυνση για τις επιτακτικές αλλαγές που πρέπει να γίνουν στην υποχρεωτική εκπαίδευση. Επίσης, επιβεβαιώνει τα στοιχεία στο χθεσινό ρεπορτάζ της εφημερίδας με τίτλο «Το Βατερλώ της “παπαγαλίας”». Μάλιστα προτείνει να επανεξετασθεί το ηλικιακό όριο εγγραφής στην Α΄ Δημοτικού στη χώρα.
Η έκθεση της ελληνικής PISA προτείνει να επανεξετασθεί το ηλικιακό όριο εγγραφής στην Α΄ Δημοτικού στη χώρα.
Ειδικότερα, οι αναφορές του προέδρου της επιστημονικής επιτροπής των εξετάσεων, Ηλία Ματσαγγούρα (πρόσωπο με μεγάλη πείρα και εγνωσμένο έργο, καθώς είναι ομότιμος καθηγητής Διδακτικής στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Αθηνών και πρόεδρος της Αρχής Διασφάλισης της Ποιότητας στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση), αποτυπώνουν το πρόβλημα. «Υπάρχει ένα ποσοστό μαθητών δημοτικού και γυμνασίου που αδυνατεί να ανταποκριθεί σε ερωτήσεις πρώτου επιπέδου δυσκολίας και πολύ περισσότερο να ανταποκριθεί σε ερωτήσεις δευτέρου και τρίτου βαθμού δυσκολίας. Η κατηγορία των εν λόγω μαθητών πρέπει να αποτελέσει αντικείμενο ιδιαίτερης εκπαιδευτικής προσέγγισης και να ληφθούν εγκαίρως τα αναγκαία μέτρα πρόληψης και αντιμετώπισης, καθότι σε αντίθετη περίπτωση ένα ποσοστό μαθητών που αγγίζει το 20% του μαθητικού πληθυσμού κινδυνεύουν να αποφοιτήσουν από το γυμνάσιο, όπου ολοκληρώνεται η υποχρεωτική εκπαίδευση, ως λειτουργικά αναλφάβητοι σε σημαντικούς τομείς της Γλώσσας και των Μαθηματικών. Συναφές είναι το θέμα του τρόπου βαθμολόγησης των μαθητών που έχει καθιερωθεί στη χώρα μας», παρατηρεί ο κ. Ματσαγγούρας.
Σύμφωνα με τον ίδιο, «ιδιαίτερα προβληματίζουν οι δυσκολίες που εντοπίζονται στις ανοιχτές ερωτήσεις της Γλώσσας και των Μαθηματικών της ΣΤ΄ Δημοτικού και της Γ΄ Γυμνασίου, προβλήματα βεβαίως που δεν ανακύπτουν αιφνιδίως σε αυτές τις τάξεις, αλλά έχουν τις ρίζες τους σε πρακτικές του εκπαιδευτικού συστήματος και στη μη έγκαιρη και αποτελεσματική αντιμετώπιση των μαθητικών δυσκολιών κατά την εμφάνισή τους στην Α΄ Δημοτικού. Αποτέλεσμα αυτού είναι να εδραιώνονται και να οξύνονται οι εν λόγω δυσκολίες στις επόμενες τάξεις, επειδή δεν ελήφθησαν μέτρα έγκαιρης πρόληψης και αντιμετώπισης». Να σημειωθεί ότι οι ανοιχτές ερωτήσεις απαιτούν από τον εξεταζόμενο να απαντήσει εκτενώς, παραθέτοντας την άποψη και τις γνώσεις του πάνω σε ένα θέμα, και διακρίνονται από τις ερωτήσεις multiple choice.
Για την πρόληψη του φάσματος του λειτουργικού αναλφαβητισμού, ο κ. Ματσαγγούρας αναφέρει ότι, μεταξύ άλλων, «το εκπαιδευτικό μας σύστημα πρέπει να διασφαλίσει ότι οι εγγραφόμενοι μαθητές στην Α΄ Δημοτικού έχουν ήδη κατακτήσει τον αναγκαίο βαθμό μαθησιακής, γλωσσικής, γνωστικής (ή νοητικής) και κοινωνικοσυναισθηματικής ετοιμότητας προκειμένου να αντιμετωπίζουν τις προκλήσεις της πρώτης γραφής και ανάγνωσης, καθώς και του δεκαδικού συστήματος αρίθμησης και της εκτέλεσης μαθηματικών πράξεων. Προς αυτήν την κατεύθυνση έχουν ήδη γίνει σχετικές εισηγήσεις προς το ΥΠΑΙΘΑ, στις οποίες συμπεριλαμβάνεται και η πρόταση για εγγραφή μαθητών στην Α΄ Δημοτικού μετά τη συμπλήρωση της ηλικίας των έξι ετών, η οποία είναι η μικρότερη ηλικία που συναντάται στις χώρες της Ε.Ε. Πρέπει λοιπόν να επανεξετασθεί το ηλικιακό όριο εγγραφής στην Α΄ Δημοτικού στη χώρα».
Σε δεύτερη φάση, της αντιμετώπισης της κατάστασης, κρίνεται αναγκαία η στενή παρακολούθηση της πορείας των μαθητών Α΄ και Β΄ Δημοτικού. Μάλιστα ο πανεπιστημιακός προτείνει η αντιμετώπισή τους να γίνει οργανωμένα με τη στήριξη του Περιφερειακού Συμβουλίου Εποπτών Ποιότητας, το οποίο να οργανώσει ένα Τμήμα Αλφαβητισμού και Λειτουργικού Εγγραμματισμού. Σε αυτό το πλαίσιο, οι μαθητές Α΄ και Β΄ Δημοτικού που παρουσιάζουν δυσκολίες στους εν λόγω τομείς πρέπει να στηριχθούν μέσω εναλλακτικών διδακτικών προσεγγίσεων, ενισχυτικής διδασκαλίας και διαφοροποιημένης μάθησης.
