«Είχαμε τη δουλειά μας, μπορούσαμε να ζήσουμε την οικογένειά μας. Τώρα έχουμε καταντήσει ζητιάνοι για να ζήσουμε τα παιδιά μας». Τα πικρά λόγια ανήκουν στον Θανάση, κάτοικο Μάνδρας Αττικής, ετών 56, άνεργο από τον Μάιο του 2010. Στην προ κρίσης εποχή, ο ίδιος και η σύζυγός του εργάζονταν σε εταιρείες σούπερ μάρκετ – εκείνος ως οδηγός διανομής, για 20 χρόνια, εκείνη στο κρεοπωλείο του καταστήματος (απολύθηκε το 2009).
Σήμερα ανήκουν και οι δύο στην εξαθλιωμένη κατηγορία των μακροχρόνια ανέργων – μιας από τις πλέον πολύπαθες της εποχής της κρίσης. «Εχω ψάξει τα πάντα – οδηγός, φύλακας, εργάτης. Ολοι μου λένε ότι είμαι πολύ μεγάλος», λέει στην «Κ» ο Θανάσης.
Από τους τέσσερις γιους του ζεύγους, οι δύο μεγάλοι –28 και 26 ετών– εργάζονται με μισθούς των 600 ευρώ. Ο τρίτος (24 ετών) είναι άνεργος και ο τέταρτος, μόλις 8 ετών, πάσχει από σοβαρά προβλήματα υγείας, μεταξύ των οποίων και επιληπτικές κρίσεις.
Ο πατέρας της οικογένειας, μετά την απόλυσή του, έλαβε για ένα χρόνο το τακτικό επίδομα ανεργίας – 540 ευρώ. Στη συνέχεια, όπως αφηγείται, έκανε αίτηση για το επίδομα μακροχρόνια ανέργων του ΟΑΕΔ. «Το αίτημα απορρίφθηκε γιατί είπαν ότι το εισόδημά μας ήταν υπερβολικά μεγάλο», θυμάται.
Στο έλεος της κρίσης
Ο απόλυτος αριθμός των ανέργων το β΄ τρίμηνο του 2014 έφτασε τα 1.280.101 άτομα, έναντι 442.564 το β΄ τρίμηνο του 2009 (με άλλα λόγια έχει σχεδόν τριπλασιασθεί μέσα σε πέντε χρόνια). Σύμφωνα με στοιχεία β΄ τριμήνου του 2014, το 74,4% των ανέργων ανήκει στην κατηγορία των μακροχρόνια άνεργων (που δεν έχουν βρει δουλειά για πάνω από ένα χρόνο). Το αντίστοιχο ποσοστό το β΄ τρίμηνο του 2009 ήταν 43%. Ο απόλυτος αριθμός των μακροχρονίως ανέργων την τελευταία πενταετία έχει πενταπλασιαστεί, από 190.000 σε 952.000 άτομα.
Ο ΟΑΕΔ χορηγεί το επίδομα, ύψους 200 ευρώ τον μήνα, σε μακροχρόνια ανέργους ηλικίας 20 έως 66 ετών, με ετήσιο οικογενειακό εισόδημα μικρότερο των 10.000 ευρώ. Οι δικαιούχοι πρέπει να έχουν υποβάλει την αίτησή τους εντός δύο μηνών από τη λήξη της δωδεκάμηνης τακτικής επιδότησης λόγω ανεργίας. Για κάθε ανήλικο παιδί διευρύνεται το εισοδηματικό κριτήριο κατά 586,08 ευρώ. Η μέγιστη διάρκεια καταβολής του είναι ένας χρόνος.
Το εύρος ηλικίας των δικαιούχων διευρύνθηκε από 1.1.2014 (έως τότε δικαιούνταν το επίδομα μόνο άτομα από 45-65 ετών). Την ίδια στιγμή όμως το εισοδηματικό κριτήριο έγινε πιο αυστηρό – μειώθηκε στις 10.000 ευρώ, από τις 12.000 που ήταν από το 2012. Πριν από τη χρονιά εκείνη ήταν μόλις 5.000 ευρώ, με αποτέλεσμα οι δικαιούχοι να είναι ελάχιστοι – λιγότεροι από χίλιοι ορισμένες χρονιές.
Σύμφωνα με πράξη νομοθετικού περιεχομένου της 19.11.2012 ορίστηκε ότι η ετήσια δαπάνη για τους μακροχρόνια ανέργους, βάσει των νέων ηλικιακών και εισοδηματικών κριτηρίων, δεν δύναται να ξεπερνά τα 35 εκατ. ευρώ.
Το τραγικό της υπόθεσης είναι ότι καθώς η μάστιγα της μακροχρόνιας ανεργίας εξαπλώνεται, ο αριθμός των δικαιούχων μειώνεται. Σύμφωνα με στοιχεία του ΟΑΕΔ, 21.750 άτομα έλαβαν το επίδομα το 2012, 27.161 το έλαβαν το 2013, αλλά φέτος, μέχρι τα μέσα Νοεμβρίου, το έχουν λάβει μόλις 14.802 άτομα. Οπως μάλιστα δήλωσαν στην «Κ» πηγές του ΟΑΕΔ, το κονδύλι των 35 εκατομμυρίων έχει σχεδόν εξαντληθεί. Δεσμεύτηκαν ωστόσο να καλύψουν όποιον άνεργο πληροί τις προϋποθέσεις μεταβιβάζοντας πόρους από άλλα προγράμματα, ενώ το υπουργείο αναζητά τρόπους να αυξήσει το κονδύλι στα 100 εκατ. ευρώ το 2015 και να διευρύνει τα κριτήρια υπαγωγής.
Το ετήσιο εισόδημα της οικογένειας του Θανάση, όπως μας πληροφορεί, δεν ξεπερνάει πλέον τις 2.000 ευρώ. Θεωρητικά, συνεπώς, πληροί τις προϋποθέσεις για να λάβει το επίδομα (πλην της προθεσμίας του διμήνου από τη λήξη του τακτικού επιδόματος ανεργίας). Οταν τον ρωτάμε αν θα κάνει ξανά αίτηση, εκφράζει έντονο σκεπτικισμό. «Θα μας το δώσουν ή θα μας πουν πάλι ότι έχουμε πολλά και δεν το χρειαζόμαστε;».