Πολλοί νοσταλγοί της δραχμής μάς προέκυψαν τελευταία, ενώ όλες αυτές τις ημέρες ακούμε πολλά και ευφάνταστα σενάρια. Κάποιοι φαντασιώνονται επιδρομές στον Χολαργό. Αλλοι συνωμοσιολογούν ότι «τυπώνονται δραχμές». Ομως οι ιστορικές μήτρες του αλλοτινού εθνικού νομίσματος δεν βρίσκονται ούτε στο Νομισματοκοπείο ούτε αλλού. Εκτίθενται και δη για το ευρύ κοινό σε έναν πολύ κεντρικό χώρο της Αθήνας, στην οδό Αμερικής 3. Εκεί που λειτουργεί, εδώ και πέντε χρόνια, το Μουσείο της Τράπεζας της Ελλάδος.
Κι αν έκλεισε για λίγες ημέρες από τις 30 Ιούνιου (εξαντλήθηκαν οι άνθρωποι από τα τηλεοπτικά συνεργεία), την ερχόμενη εβδομάδα (το πιθανότερο την Τρίτη) ανοίγει πάλι τους χώρους του στο κοινό. Ελεύθερη όπως πάντα η είσοδος για ένα εκπαιδευτικό ταξίδι στην ιστορία του χρήματος. Μια περιήγηση από τις πρώτες μορφές του στην αρχαιότητα, έπειτα στα νομίσματα και τα χαρτονομίσματα μέχρι το πλαστικό χρήμα.
Μαζί ο σχεδιασμός και η εφαρμογή του πρώτου νεοελληνικού νομισματικού συστήματος, το 1828, έως τη ζώνη του ευρώ και την ένταξη της Ελλάδας σ’ αυτήν.
Στο ισόγειο και το υπόγειο εκτίθενται πάνω από 600 νομίσματα και 250 τραπεζογραμμάτια και, βέβαια, όλα τα τραπεζογραμμάτια που κυκλοφόρησαν στη χώρα μας, από τότε που η Τράπεζα της Ελλάδος ανέλαβε το εκδοτικό προνόμιο. Μαζί τα νομίσματα από καταβολής του νέου ελληνικού κράτους.
Κι αν τους χειμερινούς μήνες οι επισκέπτες που πρωταγωνιστούν στο μουσείο είναι τα παιδιά, ο εφιάλτης του Grexit πάνω από τα κεφάλια μας δίνει αφορμές για μία ακόμη επίσκεψη. Οι άνθρωποι του μουσείου στο τηλέφωνο μας προτρέπουν: «Πρέπει να δείτε την έκθεση για τον Ζολώτα». Η πορεία της ζωής του από τα παιδικά του χρόνια, τις σπουδές του στην Αθήνα και στη Λειψία, τις θητείες του στην Τράπεζα της Ελλάδος, η ενασχόλησή του με την πολιτική, το συγγραφικό έργο του και η διεθνής αναγνώρισή του αποτελούν στοιχεία της περιοδικής έκθεσης που λειτουργεί στο μουσείο.
Οσοι, όμως, δεν τα πάμε καλά με τα οικονομικά είναι ευκαιρία να κατανοήσουμε τι συνέβη από τα χρόνια του Καποδίστρια έως σήμερα, να καταλάβουμε τον ρόλο των Κεντρικών Τραπεζών, της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τι ήθελε να πετύχει η ενιαία νομισματική πολιτική.
Ταράζεσαι σαν βλέπεις ένα από τα πρώτα εκθέματα, περίπου 1,5 εκ. ευρώ θρυμματισμένο! Την ώρα που σχηματίζονται ουρές στα ΑΤΜ, εδώ σπαράγματα από κατεστραμμένα φθαρμένα τραπεζογραμμάτια, που στριμώχνονται σαν άμμος στην εγκατάσταση των πέντε κουτιών από πλέξιγκλας, θυμίζουν ότι το ευρώ δεν παράγεται από χαρτί αλλά από υπολείμματα ινών βαμβακιού.
Αλλά ας μη γελιόμαστε. Οι περισσότεροι ενήλικες επισκέπτες ρωτούν για τη δραχμή. Από το 2010 που ιδρύθηκε το Μουσείο της Τράπεζας της Ελλάδος, οι εργαζόμενοι συνήθισαν την ερώτηση: «Η τράπεζα ετοιμάζει δραχμές;». «Μα όλες οι μήτρες τους εκτίθενται εδώ», ήταν η απάντηση που πέντε χρόνια πριν θυμάμαι να επανέφερε το χαμόγελο στα χείλη των ηλικιωμένων. Είναι αυτοί που προσέχουν τις μήτρες των παλιών δραχμών στο υπόγειο, τα μηχανήματα που χρησιμοποιήθηκαν για την κοπή και εκτύπωση, τις μακέτες νομισμάτων που κυκλοφόρησαν αλλά κι άλλες που έγιναν και δεν κυκλοφόρησαν ποτέ, το μηχάνημα τήξης χρυσού αλλά και το πληθωριστικό χαρτονόμισμα των 100 δισ. δρχ. του 1944! Προπλάσματα και χαλκογραφικές πλάκες πως δείχνουν πως έφτιαχναν άλλοτε το εθνικό νόμισμα. Σχέδια σε τρία επίπεδα για τα παλαιότερα χαρτονομίσματα και για το ευρώ σε τέσσερα επίπεδα σχεδίασης, με σκοπό να αποφευχθεί η αντιγραφή. Οι νεότεροι, τα παιδιά που δεν γνώρισαν τη δραχμή, με παρότρυνση συνήθως των καθηγητών τους, στέκονται στα εργαλεία του χαράκτη: ζυγαριά ακριβείας, καλέμι, ατσάλινη πλάκα στην οποία χαράζει τα στοιχεία του χαρτονομίσματος.
Ενα χαριτωμένο ηχητικό και οπτικό «σκηνικό» σηματοδοτεί τον επίλογο της έκθεσης. Ο μεταλλικός ήχος των νομισμάτων από το αγαπημένο «Money» των Pink Floyd σαν βλέπεις τη φωτογραφία του θησαυροφυλακίου της Τράπεζας της Ελλάδος δημιουργεί συνειρμούς. Για λόγους ασφαλείας έχουν αφαιρεθεί λεπτομέρειες από τη φωτογραφική απεικόνιση της πόρτας. Ομως είναι η βαριά πόρτα του σημερινού θησαυροφυλακίου που φυλάει ένα μέρος των αποθεμάτων της χώρας…
* Τηλέφωνο επικοινωνίας του μουσείου: 210-3203555