«Παλιά, το 30%-40% του κάμπου ήταν τεύτλα. Τώρα πρέπει να ψάξεις για να βρεις ένα χωράφι». Ο Παύλος Μπογιαννίδης, πρόεδρος του Σωματείου Τευτλοπαραγωγών Κεντρικής Μακεδονίας, ξεναγεί την «Κ» στην εύφορη περιοχή που περικλείεται από τη Θεσσαλονίκη, τα Γιαννιτσά και τη Βέροια, όπου δραστηριοποιείται στην παραγωγή ζαχαρότευτλων από το 1988.
Ενώ τα κόμματα επιδίδονται στις παραδοσιακές άνευ περιεχομένου πολιτικής ακρότητες της προεκλογικής περιόδου, ο κ. Μπογιαννίδης και οι συνάδελφοί του ετοιμάζονται για τη δική τους «καμπάνια»: έτσι ονομάζεται η περίοδος συγκομιδής των τεύτλων, που είναι προγραμματισμένη να ξεκινήσει την ερχόμενη Τετάρτη. Ο ξεναγός μας, ωστόσο, εκφράζει αμφιβολίες για το εάν αυτό θα είναι εφικτό αν δεν υπάρξουν σαφή χρονοδιαγράμματα πληρωμών από την Ελληνική Βιομηχανία Ζάχαρης (ΕΒΖ) και αν δεν λάβουν οι παραγωγοί τα κοινοτικά κονδύλια του προγράμματος ολοκληρωμένης διαχείρισης (της τάξης των 30 ευρώ το στρέμμα), μέρος των οποίων εκκρεμεί από το 2012. «Δεν είναι θέμα εκβιασμού – δεν έχουμε ρευστό να αγοράσουμε πετρέλαιο για να ξεκινήσουμε τη συγκομιδή», λέει στην «Κ».
Ο Δημήτρης Γιαννακίδης, επικεφαλής της ΕΒΖ, δηλώνει στην «Κ» ότι γίνονται προσπάθειες «ώστε να έχουν πληρωθεί οι παραγωγοί ώς τα Χριστούγεννα». Ο κ. Γιαννακίδης αναφέρει ότι οι οφειλές πελατών προς την εταιρεία ξεπερνούν τα 65 εκατ. ευρώ, 21 εκατ. εκ των οποίων θεωρεί ότι είναι πιο εύκολο να εισπραχθούν. Παράλληλα, προχωρούν οι διαβουλεύσεις με μεγάλο βραζιλιάνικο όμιλο για συνεργασία στην επεξεργασία ακατέργαστης ζάχαρης αλλά και για την παραγωγή βιοαιθανόλης. Oσο για την ολοκληρωμένη διαχείριση, υπάρχουν διαβεβαιώσεις προς τους παραγωγούς από την ηγεσία του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης ότι τα χρήματα θα έχουν πιστωθεί ώς τη Δευτέρα. Οι καιροί (και) για τους τευτλοπαραγωγούς είναι δύσκολοι. Στις καλές εποχές, πριν από το 2006 που η εθνική ποσόστωση για τη ζάχαρη μειώθηκε κατά περίπου 50%, η ΕΒΖ συνεργαζόταν με πάνω από 8.000 αγρότες, που έσπερναν έως και 500.000 στρέμματα. Το 2014, 4.000 αγρότες έσπειραν 78.000 στρέμματα. Φέτος, μετά την παρατεταμένη αγωνία για την καταβολή των οφειλομένων από την ΕΒΖ, «μείναμε 2.000 αγρότες περίπου στην Κεντρική Μακεδονία. Κι εμείς με ρίσκο – αν και πότε θα πληρωθούμε», λέει ο κ. Μπογιαννίδης. Η έκταση που καλλιεργήθηκε, εξαιτίας και των πολλών βροχών που πλημμύρισαν τα χωράφια, έπεσε στα 48.000 στρέμματα.
«Για να μιλάμε για μία καλή χρονιά, πρέπει να έχουμε γύρω στα 120.000 στρέμματα», λέει στην «Κ» ο Θωμάς Γκουτζιαμάνης, διευθυντής του ζαχαρουργείου στο Πλατύ Ημαθίας – του κύριου εργοστασίου της ΕΒΖ στην ελληνική επικράτεια που παραμένει εν λειτουργία. Η φετινή καλλιέργεια μεταφράζεται μετά βίας σε 35.000 τόνους ζάχαρης, εκτιμά ο κ. Γκουτζιαμάνης – λιγότερο δηλαδή από το 1/4 της ετήσιας ποσόστωσης των 158.000 τόνων. Η δυναμικότητα του εργοστασίου στο Πλατύ φτάνει ετησίως τους 100.000 τόνους, και η υπολειτουργία του συνεπάγεται αυξημένο κόστος ανά παραγόμενη μονάδα. Εν τω μεταξύ, η ετήσια κατανάλωση ζάχαρης προσεγγίζει τους 300.000 τόνους (268.000 το 2011) – που σημαίνει ότι το 2016 σχεδόν το 90% θα καλυφθεί από εισαγωγές.
Πληρωμές
Το τραύμα από την περυσινή καμπάνια είναι ακόμα ανοικτό. «Μέχρι πρόπερσι, πληρωνόμασταν 15-30 μέρες από την ημέρα παράδοσης», λέει ο κ. Μπογιαννίδης. «Πέρυσι, παράγινε το κακό. Είχαν πληρωθεί όλα -βαμβάκια, καλαμπόκια, αχλάδια- εκτός από εμάς. Αρχισαν να με ρωτάνε (οι άλλοι τευτλοπαραγωγοί) αν τους κάνω πλάκα. Αυτή η εταιρεία κάποτε ήταν πρότυπο πληρωμών, αλλά και οργάνωσης της παραγωγής» αναπολεί ο πρόεδρος του σωματείου των παραγωγών. Οπως λέει, ακόμα προσφέρει σημαντικές διευκολύνσεις στους παραγωγούς, όπως φθηνούς σπόρους και φυτοφάρμακα.
Η τιμή για τα ζαχαρότευτλα φέτος -αρχική 33 ευρώ τον τόνο, που μπορεί να αυξηθεί περαιτέρω ανάλογα με τον ζαχαρικό τίτλο- χαρακτηρίζεται «πολύ καλή» από τον κ. Μπογιαννίδη. Από φέτος ισχύει και το πρόγραμμα της συνδεδεμένης ενίσχυσης με επιδότηση που μπορεί να ξεπεράσει τα 50 ευρώ το στρέμμα. Το βασικό ζητούμενο είναι οι έγκαιρες πληρωμές. Ενδεικτικά, η πληρωμή που δεν έχει καταβληθεί σε κάποιον που έσπειρε 300 στρέμματα ετησίως το 2012-4 φτάνει τα 27.000 ευρώ.
Αυτές τις μέρες, το εργοστάσιο του Πλατέος ολοκληρώνει τις προσλήψεις εποχικών υπαλλήλων (συνολικά 350) για να πλαισιώσουν τους 100 εναπομείναντες μόνιμους για την περίοδο της καμπάνιας. Φέτος θα διαρκέσει γύρω στις 40-45 μέρες στο Πλατύ, σύμφωνα με τον κ. Γκουτζιαμάνη, έναντι 4-5 μηνών κατά το ένδοξο παρελθόν. Στον ορίζοντα παραμονεύει η κατάργηση των ποσοστώσεων παραγωγής το 2017, που θα εντείνει το ανταγωνιστικό μειονέκτημα των εγχώριων τεύτλων, λόγω των μικρών κλήρων και των οριακών κλιματολογικών συνθηκών. Η ευρύτερη εκστρατεία για τη διάσωση της τευτλοπαραγωγής, συνεπώς, αναμένεται να αντιμετωπίσει νέες προκλήσεις.