Πριν από λίγες ημέρες ένας άνδρας πλησίασε τον Σταύρο Μεσσήνη καθώς αυτός έβγαινε από το σούπερ μάρκετ σε γειτονιά του κέντρου της Αθήνας: «Σας περισσεύουν λίγα ψιλά; Κοιμάμαι σε αυτόν τον εγκαταλελειμμένο χώρο». «Είστε χρήστης;» τον ρώτησε ο Σταύρος. «Οχι», είπε ο άνδρας. «Δεν θα σας δώσω χρήματα. Αλλά θέλετε δουλειά;» τον ρώτησε. «Φυσικά». «Βλέπω μια μεγάλη ευκαιρία σε σχέση με όλες αυτές τις αφίσες στον δρόμο, είμαι βέβαιος ότι οι καταστηματάρχες της περιοχής θα σας πλήρωναν ευχαρίστως για να τις αφαιρείτε, ενώ θα έχετε συνέχεια δουλειά αφού η μαφία της αφισοκόλλησης τις ανεβάζει συνέχεια». «Θα χρειαστώ εργαλεία», απάντησε ο άνδρας. «Θα στα αγοράσω εγώ και θα σε πληρώσω για την πρώτη μέρα και θα πω στους γείτονες ότι ξεκινάς να κάνεις μια τίμια δουλειά. Θα κάνω δηλαδή το μάρκετινγκ, αλλά από αύριο είσαι μόνος. Αν αρπάξεις την ευκαιρία, θα κάνεις καλό σε σένα και στην πόλη».
Ετσι κι έγινε. Ο Σταύρος πήγε και αγόρασε τα απαραίτητα εργαλεία και του έδωσε το πρώτο μεροκάματο. Μέχρι κι εκείνη τη στιγμή δεν ήξερε τι περίμενε. Αν το πείραμα θα είχε τύχη. Με χαρά όμως λίγο αργότερα, επιστρέφοντας από το γραφείο, τον είδε να αφαιρεί με προσήλωση τις αφίσες από τους τοίχους. «Βρήκα κι άλλο πελάτη!» του φώναξε όταν τον είδε.
Αυτή θα ήταν μια ακόμα πιο ωραία ιστορία εάν ο άνδρας εμφανιζόταν στο πόστο του και την επόμενη και τη μεθεπόμενη. Ομως όχι. «Ισως η εξάρτησή του στάθηκε εμπόδιο» λέει ο κ. Μεσσήνης στην «Κ». «Πρέπει να παραδεχθώ όμως ότι για μια στιγμή τον είδα να γεμίζει με μεγάλη περηφάνια γι’ αυτό που κατάφερνε. Θα δούμε…».
Για την Αντα Αλαμάνου από την Κλίμακα, πάντως, που επί χρόνια εργάζεται με τους άστεγους της Αθήνας, η εξέλιξη ήταν αναμενόμενη. Εναλλακτικοί τρόποι παρέμβασης σαν και τον παραπάνω σπάνια λειτουργούν. «Οι άνθρωποι δεν ζουν στον δρόμο μόνο για οικονομικούς λόγους. Το μεγαλύτερο ποσοστό των αστέγων εκπροσωπείται από άτομα που έχουν διπλή διάγνωση, δηλαδή και κάποιο ψυχιατρικό πρόβλημα και κάποια εξάρτηση ταυτόχρονα» λέει στην «Κ». Το μεγαλύτερο ποσοστό των λεγόμενων «νεοαστέγων», όσων έμειναν στον δρόμο λόγω της οικονομικής κρίσης την περίοδο 2009-2010, τελικά βρήκαν την άκρη. «Ηταν άνθρωποι που ενώ είχαν κάποτε επαρκές βιοτικό επίπεδο βρέθηκαν κάποια στιγμή να χάνουν το σπίτι τους. Οσοι από αυτούς δεν είχαν κάποια ψυχοπαθολογία και ήταν λειτουργικοί δεν έμειναν στον δρόμο. Είτε βρήκαν δουλειά είτε φιλοξενήθηκαν σε φίλους, είχαν ένα υποστηρικτικό πλαίσιο».
Για τον μεγαλύτερο όγκο των αστέγων, η εύρεση σπιτιού ή δουλειάς δεν λύνει το πρόβλημα. «Αν ο άνθρωπος δεν είναι λειτουργικός, ούτε θα συνεχίσει τη δουλειά ούτε θα καταφέρει να συντηρήσει σπίτι. Είχαμε ανθρώπους σε ξενώνες στην επανένταξη που επέστρεψαν στον δρόμο, διότι υπήρχε μια ψυχοπαθολογία από πίσω. Μας παίρνουν συχνά από επαρχία θέλοντας να βοηθήσουν παρέχοντας σε έναν άστεγο δουλειά στα χωράφια, φαγητό και σπίτι και δεν πηγαίνουν».
Πολλοί, αντί για χρήματα, προτιμούν να προσφέρουν ένα πιάτο φαΐ, ένα κουλούρι, μια σοκολάτα. Είναι λάθος να απογοητεύονται επειδή δεν γίνεται η προσφορά τους δεκτή με ενθουσιασμό από την άλλη πλευρά. «Ο λόγος είναι ότι δεν είναι το φαγητό αυτό που έχουν ανάγκη», εξηγεί η κ. Αλαμάνου. «Αλλωστε συνήθως οι χρόνια άστεγοι έχουν δικτυωθεί με τη γειτονιά, το περίπτερο τους δίνει τσιγάρα, ο φούρνος κάτι να φάνε. Δεν χρειάζεται καν να πηγαίνουν στα συσσίτια. Παράλληλα, υπάρχει και ο εθισμός στις φιλανθρωπικές παροχές που τους αποτρέπει από το να κινητοποιούνται».
Η αστεγία είναι ένα πολυπαραγοντικό φαινόμενο, κατά συνέπεια η στήριξη στους αστέγους χρειάζεται να είναι πολυδιάστατη. «Πρέπει να αντιμετωπίσεις τα προβλήματα που τον οδήγησαν εκεί, από το ψυχιατρικό του θέμα μέχρι τον ενδεχόμενο αλκοολισμό ή την όποια εξάρτηση, να γίνει ψυχοκοινωνική αποκατάσταση που δυστυχώς στην Ελλάδα δεν γίνεται. Δεν υπάρχουν εξειδικευμένες δομές γι’ αυτούς τους ανθρώπους». Σύμφωνα με την ίδια, η σκέψη του κ. Μεσσήνη ήταν σωστή. «Δεν είναι ουτοπικό να πιστεύεις ότι προσφέροντας δουλειά μπορείς να βοηθήσεις κάποιον να ξεφύγει από την αστεγία. Ομως πρέπει να ταιριάζει στον συγκεκριμένο άνθρωπο». Ούτε ο ίδιος ο Σταύρος μετανιώνει: «Ο δήμος και οι ΜΚΟ μπορούν να βοηθήσουν μέχρις ενός σημείου. Είμαστε όλοι συμμέτοχοι στην ευημερία των άλλων».