Την αδυναμία της πολιτείας να προστατεύσει ευαίσθητα οικοσυστήματα και τις αντικρουόμενες προτεραιότητες της οικονομίας και της οικολογίας αναδεικνύει η υπόθεση της Αλυκής Λήμνου. Ενάμιση χρόνο μετά τη μεγάλη ζημιά που υπέστη ο μαγευτικός υγρότοπος στις ανατολικές ακτές του νησιού ύστερα από τη βεβιασμένη παρέμβαση του δήμου για την αποτροπή πλημμυρών στα χωράφια της περιοχής, η κατάσταση παραμένει εξόχως προβληματική: μεγάλοι αριθμοί νεκρών θαλάσσιων ειδών, δυσοσμία, μηδενική παραγωγή αλατιού για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά, καθώς η Αλυκή δεν στέγνωσε όπως στα προηγούμενα χρόνια.
Ο Γιώργος Κότσαλης, πρόεδρος της τοπικής οργάνωσης «Ανεμόεσσα», που μαζί με την WWF και την Ορνιθολογική Εταιρεία έχει πρωτοστατήσει στην ανάδειξη του θέματος, πήγε προ ημερών στην Αλυκή για αυτοψία, κατόπιν σχετικής παράκλησης της αρμόδιας υπηρεσίας του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΣΥΓΑΠΕΖ). Το θέαμα που αντίκρισε ήταν αποκαρδιωτικό.
«Υπήρχαν πάρα πολλά νεκρά ψάρια, κυρίως κεφαλόπουλα, αλλά και καβούρια, που ήλθε μετά ο δήμος και τα μάζεψε – αλλά σίγουρα υπάρχουν κι άλλα», λέει στην «Κ». «Προφανώς μπήκαν με το άνοιγμα του καναλιού, και όταν με την πάροδο του χρόνου το άνοιγμα έκλεισε, εγκλωβίστηκαν και πέθαναν», εξηγεί, σε νερά που χαρακτηρίζονται από υπερβολική θερμότητα και αλατότητα.
Η έκθεση ελέγχου για την παρέμβαση του δήμου, που καταρτίστηκε τον περασμένο Οκτώβριο από το ΚΕΠΠΕ (Κλιμάκιο Ελέγχου Ποιότητας Περιβάλλοντος) της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου, έκρινε ότι η «διάνοιξη ανοίγματος προς τη θάλασσα… έγινε χωρίς καμία περιβαλλοντική αδειοδότηση». Σημείωνε, επιπλέον, ότι «χρήζει περαιτέρω διερεύνηση η αλλαγή της αλατότητας και κατά πόσο επηρεάζει την επιβίωση των διαφόρων ειδών» και ότι είναι «αβέβαιο» πόσο ταχέως «θα μπορέσει να επανέλθει το οικοσύστημα στην πρότερη κατάστασή του». Στα τέλη Ιανουαρίου, η περιφέρεια επέβαλε στον δήμο πρόστιμο 10.000 ευρώ για την παρέμβαση στην Αλυκή.
Το ζήτημα, όμως, δεν τελειώνει εκεί. Υπό την εποπτεία του ΣΥΓΑΠΕΖ –του Συντονιστικού Γραφείου για την Αντιμετώπιση της Περιβαλλοντικής Ζημίας– η σκυτάλη έχει περάσει στη Διεύθυνση Περιβάλλοντος και Χωρικού Σχεδιασμού της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αιγαίου, η οποία έχει επωμιστεί τον συντονισμό των έργων αποκατάστασης. Μιλώντας με το αρμόδιο στέλεχος της διεύθυνσης, η «Κ» ενημερώθηκε ότι έχει συγκροτηθεί περιφερειακή επιτροπή αντιμετώπισης περιβαλλοντικών ζημιών (ΠΕΑΠΖ). Η επιτροπή, σύμφωνα με την ίδια πηγή, έχει αποστείλει αίτημα στις τρεις εμπλεκόμενες ΜΚΟ εδώ και περίπου ένα μήνα, για να καταθέσουν πόρισμα για την έκταση της περιβαλλοντικής ζημιάς, και περιμένει την ανταπόκρισή τους.
Η ΠΕΑΠΖ έχει επίσης στείλει αίτημα στην εταιρεία «Ελληνικές Αλυκές», στην οποία ανήκει η λίμνη, να καταθέσει πρόταση για μέτρα πρόληψης μιας αντίστοιχης καταστροφής στο μέλλον – κάτι που η εταιρεία έχει φαίνεται εκλάβει ως απόπειρα μετάθεσης ευθυνών σε αυτήν για το συμβάν. «Δεν έχουμε καμία σχέση με αυτό που συνέβη», δηλώνει σχετικά στην «Κ» ο Νίκος Τσαραπατσάνης, διευθύνων σύμβουλος της –υπό δημόσιο έλεγχο– εταιρείας.
Στο δίκτυο Natura
Ο κ. Τσαραπατσάνης εξιστορεί τη δική του μικρή Οδύσσεια σε σχέση με την Αλυκή. Οπως αναφέρει, η λίμνη παραχωρήθηκε στην εταιρεία το 1992. Το 1998, έλαβε άδεια για την παραγωγή αλατιού προς εξαγωγή στη Βουλγαρία και την Τουρκία. Την ίδια χρονιά όμως, η άδεια της αφαιρέθηκε από τη νομαρχία για περιβαλλοντική παράβαση. Η εταιρεία, λέει ο κ. Τσαραπατσάνης, προσέφυγε στο Συμβούλιο της Επικρατείας κατά της ανάκλησης της άδειας και το 2004 –μόλις έξι χρόνια αργότερα– δικαιώθηκε. Εκτοτε, προσπαθεί να αναβιώσει τα σχέδιά της για εκμετάλλευση της λίμνης, που όμως ανήκει στο δίκτυο Natura και είναι περιοχή υψηλής προτεραιότητας για τα πουλιά.
Ο κ. Τσαραπατσάνης ισχυρίζεται, επικαλούμενος την εμπειρία άλλων περιοχών όπου δραστηριοποιείται η εταιρεία, ότι η εκμετάλλευση που οραματίζεται δεν θα πλήξει τους πληθυσμούς ορνιθοπανίδας της Αλυκής. Ο Δήμος Λήμνου δεν βλέπει αρνητικά τη δραστηριοποίηση της εταιρείας, η οποία προσπαθεί αυτόν τον καιρό να εκδώσει την αναγκαία μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων (έχει κολλήσει στη Διεύθυνση Δασών της περιφέρειας).
Ωστόσο η Νίκη Καρδάκαρη της Ορνιθολογικής βλέπει διαφορετικά τα πράγματα: «Η εντατική εκμετάλλευση της λίμνης θα άλλαζε τελείως το οικοσύστημα. Η Οδηγία της Ε.Ε. είναι σαφής. Μόνο υπέρτατο εθνικό συμφέρον δικαιολογεί τέτοια παρέμβαση σε φυσικό οικότοπο αυτής της σημασίας».