ΚΟΖΑΝΗ – ΑΠΟΣΤΟΛΗ. Ένα νέο για τη χώρα μας μοντέλο διαχείρισης απορριμμάτων ξεκινά δοκιμαστικά από τη Δυτική Μακεδονία. Πρόκειται για την κατασκευή εγκαταστάσεων μέσω «σύμπραξης» δημοσίου και ιδιωτικού τομέα, με τον ιδιώτη να διατηρεί και την ευθύνη λειτουργίας για 25 έτη. Το μοντέλο έχει προφανή πλεονεκτήματα, όπως την κινητοποίηση ιδιωτικών κεφαλαίων για την ταχεία κατασκευή υποδομών που η χώρα έχει ανάγκη και μάλιστα σε ιδιαίτερα δύσκολες εποχές. Μένει να φανεί αν είναι προς το συμφέρον των δήμων, από πλευράς κόστους λειτουργίας και αν τελικά είναι ο ενδεδειγμένος τρόπος για να ανταποκριθεί η Ελλάδα στις υποχρεώσεις της έναντι της κοινοτικής νομοθεσίας.
Η μονάδα διαχείρισης απορριμμάτων Δυτικής Μακεδονίας βρίσκεται υπό τη σκέπη της ΔΙΑΔΥΜΑ, του φορέα που ίδρυσαν οι 12 δήμοι της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας εδώ και μια 20ετία για να διαχειριστούν από κοινού τα απορρίμματά τους. Ο διαγωνισμός για την κατασκευή της πραγματοποιήθηκε το 2011 και η σύμβαση υπεγράφη το 2015 με την ΕΠΑΔΥΜ, μια εταιρία ειδικού σκοπού που ίδρυσαν από κοινού η ΗΛΕΚΤΩΡ και η ΑΚΤΩΡ Παραχωρήσεις. Η κατασκευή των εγκαταστάσεων διήρκησε σχεδόν ενάμιση έτος και η δοκιμαστική λειτουργία (με περίπου 100 τόνους ημερησίως) ξεκίνησε τον προηγούμενο μήνα. Σε πλήρη λειτουργία αναμένεται να περάσει το καλοκαίρι.
Πώς θα λειτουργήσει, λοιπόν, το νέο σύστημα; Η εταιρία θα παραλαμβάνει τα σύμμικτα απορρίμματα που οι δήμοι μεταφέρουν στους 10 σταθμούς μεταφόρτωσης. Και κατόπιν τα μεταφέρει στη μονάδα, που δημιουργήθηκε στο λιγνιτικο πεδίο της ΔΕΗ στην Κοζάνη, όπου θα υπόκεινται επεξεργασία προκειμένου να εξαχθούν τα ανακυκλώσιμα και να παραχθεί εδαφοβελτιωτικό χαμηλής ποιότητας (για αναπλάσεις κλπ). Το υπόλλειμμα (το οποίο στόχος είναι να μην ξεπερνά το 35%) θα θάβεται σε ΧΥΤΥ που κατασκευάστηκε στο πλαίσιο του έργου. Η μέγιστη δυναμικότητα της μονάδας είναι 120.000 τόνοι ετησίως, με το Δημόσιο να «εγγυάται» τους 90.000 τόνους.
48 εκατ. ευρώ
Το σύνολο της επένδυσης έχει ύψος 48 εκατ. ευρώ. Από αυτά ίδια κεφάλαια είναι τα 16,9 εκατ. ευρώ, ενώ 12,7 εκατ. ευρώ προέρχονται από δάνειο από την ΕΤΕπ, 12,7 εκατ. από δανειακά κεφάλαια του Jessica και 5,6 εκατ. από την Τράπεζα της Ελλάδας. Το Δημόσιο δεν χρηματοδοτεί (λ.χ. μέσω ΕΣΠΑ) την κατασκευή, αλλά τη λειτουργία. Όπως εξήγεί στην «Κ» ο διευθυντής της ΔΙΑΔΥΜΑ, Δημ. Μαυρίδης, το σύνολο του κόστους για τους πολίτες της Δυτικής Μακεδονίας θα είναι 132 ευρώ/τόνο (από 37 ευρώ/τόνο σήμερα, αλλά μόνο για ταφή), του οποίου το 50%, ήτοι 68 ευρώ/τόνο θα καλύπτεται από τη Δημόσιο (μεσοσταθμικά θα πέσει στα 38 ευρώ).
«Παρά την υποστήριξη του Δημοσίου, η αύξηση του κόστους διαχείρισης απορριμμάτων για τους κατοίκους της Δυτικής Μακεδονίας θα είναι μεγάλη. Επομένως ζητούμε τη βοήθεια της Πολιτείας ώστε η προσαρμογή να είναι ηπιότερη», ανέφερε χθες ο πρόεδρος της ΔΙΑΔΥΜΑ, δήμαρχος Βόιου, Δημ. Λαμπρόπουλος. Ο υφυπουργός Οικονομίας και Ανάπτυξης Στέλιος Πιτσιόρλας, που επισκέφθηκε χθες το έργο συνοδευόμενος από τον γενικό γραμματέα ΣΔΙΤ Νίκο Ματζούφα, απεδέχθη εν μέρει το αίτημα των δήμων (επιδότηση 70% για το πρώτο και 60% για το δεύτερο έτος, έναντι δύο+δύο ετών που ζητούσαν οι δήμοι). Αξίζει να σημειωθεί ότι η ΔΙΑΔΥΜΑ σήμερα δέχεται (στον ΧΥΤΑ) και τα απορρίμματα του δήμου Βέροιας (που ανήκει σε άλλη περιφέρεια), ωστόσο δεν έχει αποφασιστεί αν τα απορρίμματά της θα δίνονται για επεξεργασία (με την ανάλογη επιβάρυνση). Ανάλογη συζήτηση γίνεται και για το δήμο Κατερίνης.
Από την πλευρά της η ΔΙΑΔΥΜΑ εξακολουθεί και με το νέο σχήμα να διατηρεί την ανακύκλωση. Σήμερα η ΔΙΑΔΥΜΑ ανακυκλώνει περίπου 6-7.000 τόνους ετησίως (ποσοστό 8%) και με την προσθήκη των ανακυκλώσιμων που θα προκύπτουν από τη διαλογή των σύμμικτών σκουπιδιών θα ξεπεράσει τους 20.000 τόνους ετησίως (ποσοστό ανακύκλωσης 35%, με στόχο το 50% έως το 2020). Επίσης έχει ξεκινήσει ένα πιλοτικό πρόγραμμα κομποστοποίησης στους δήμους Κοζάνης και Βοίου. Επί της αρχής, η προώθηση (μέσω του ΣΔΙΤ) της διαχείρισης μεγάλων ποσοτήτων συμμίκτων (και μάλιστα η «εγγύηση» από τη Δημόσιο ότι οι ποσότητες αυτές δεν θα μειωθούν πολύ) δεν βρίσκεται σε αρμονία με την κοινοτική νομοθεσία, που προωθεί την αύξηση της διαλογής στην πηγή, την ανακύκλωση κλπ και συνεπώς τη μείωση των σύμμικτων απορριμμάτων. Από την άλλη πλευρά, η δημιουργία της μονάδας εξασφαλίζει την ταχεία δημιουργία υποδομών (σε μια χώρα που πάσχει από υποδομές) και την προσέγγιση των κοινοτικών στόχων ανακύκλωσης μέσω της διαλογής των σκουπιδιών. Ενώ οι δήμοι μπορούν να ασκεί έλεγχο στον ιδιώτη για τη σωστή λειτουργία τους.
Η κυβέρνηση πάντως, παρά τις αντιρρήσεις που εξακολουθούν να υπάρχουν σε μερίδα της, υποστηρίζει πλέον ανοιχτά το μοντέλο των ΣΔΙΤ. «Σαν χώρα πρέπει να χρησιμοποιήσουμε το μοντέλο αυτό πολύ περισσότερο από ότι σήμερα», ανέφερε ο κ. Πιτσιόρλας. «Δεν έχουμε λεφτά ως κράτος και αυτά τα λίγα που έχουμε πρέπει να τα αξιοποιήσουμε σωστά και να προσθέσουμε ιδιωτικά κεφάλαια ώστε η χώρα να λύσει τα προβλήματά της. Τα ΣΔΙΤ δαιμονοποιήθηκαν λίγο, η εμπειρία όμως δείχνει ότι είναι το εργαλείο που πρέπει να χρησιμοποιήσει η χώρα».