«Θα μας βοηθήσετε να πάμε πενταήμερη;». Στο άκουσμα και μόνον της δημοφιλούς εκδρομής, όλοι μας διακόπτουμε τη συζήτηση ή σηκώνουμε τα μάτια από την εφημερίδα μας. Οι συνειρμοί είναι πολλοί: για όσους πήγαν, μια γλυκιά ανάμνηση από την ανέμελη εξόρμηση στο κατώφλι της ενηλικίωσης, για όσους δεν τα κατάφεραν, συχνά ένα απωθημένο. «Είμαι ένθερμος οπαδός των εκδρομών», λέει στην «Κ» ο 40χρονος Αλέξης, «αλλά αμφιβάλλω, αν δίνοντας χρήματα, βοηθώ κάποιον μαθητή να συμμετάσχει».
Η 38χρονη Εύα έχει, από πρώτο χέρι, την απάντηση. «Το 1998 είχα μόλις περάσει στο πανεπιστήμιο και η κολλητή μου είχε ξαφνικά αρχίσει να “χάνεται”» εξιστορεί. «Μας έλεγε αόριστα ότι είχε βρει μια δουλειά». Μέχρι που μια μέρα τη διέκρινε να μιλά με αγνώστους προσπαθώντας να πουλήσει ημερολόγια. «Ανοικτά για τη δουλειά μού μίλησε προτού φύγει ένα τριήμερο στον Βόλο, όπου θα “έσπρωχνε” το εμπόρευμα», διηγείται η Εύα, «ήταν καλές οι εποχές και ο κόσμος ήταν πολύ εγκάρδιος με τα παιδιά». Η κοπέλα έπαιρνε ποσοστά από κάθε πώληση, «που ισοδυναμούσαν με ένα διόλου ευκαταφρόνητο χαρτζιλίκι». Μάλιστα, οδήγησε την Εύα στον εργοδότη της. «Ηταν ένα μικρό γραφείο στον Πειραιά, γεμάτο κούτες με ημερολόγια». Κριτήριο για την «πρόσληψη» ήταν «να είσαι εμφανίσιμη και να μικροδείχνεις». Και, βέβαια, η συμβουλή «να μην αφήνεις να σε ρωτήσουν πολλά». Η Εύα δεν ανταποκρίθηκε στην πρόταση. Ωστόσο, η εν λόγω «μπίζνα» δεν σταμάτησε εκείνη τη δεκαετία, όπως άλλωστε διαπιστώνει με μια βόλτα σε συνοικιακά καφέ.
«Συχνά, δεν κρατούνται ούτε καν τα προσχήματα», αναφέρει ο Αλέξης, «κάνουν τον “έρανο” μέσα στο καλοκαίρι, ενώ λένε ότι έρχονται από σχολεία στην άλλη πλευρά του Λεκανοπεδίου, ώστε να αποκλείσουν το ενδεχόμενο κοινών γνωστών».
Σύμφωνα με μια μητέρα, που θέλει να διατηρήσει την ανωνυμία της, η κόρη της πήγε προ μηνός σε μια αγγελία που της προτάθηκε να πουλάει υποκρινόμενη τη μαθήτρια ημερολόγια.
Η πενταήμερη αποτελεί αναμφισβήτητα ένα ακριβό για τις οικογένειες «σπορ». Στις επαρχιακές πόλεις οι μαθητές εμπορεύονται αντικείμενα για να συγκεντρώσουν χρήματα, όμως κυρίως σε συγγενείς και φίλους. Προτιμούν να διοργανώνουν πάρτι για τον σκοπό αυτό. Υπάρχει, άραγε, κάποιο έγγραφο που θα μπορούσαν να επιδείξουν για να επιβεβαιώσουν την ταυτότητά τους; «Είναι τεχνικά αδύνατον», απαντά έμπειρος εκπαιδευτικός, «το υπουργείο δεν δέχεται την ύπαρξη χορηγιών για τις εκδρομές, επίσης δεν επιτρέπεται να βγαίνουν από το σχολείο επίσημα έγγραφα (π.χ. αποφάσεις συνελεύσεων)». Αν το ημερολόγιο έχει τυπωμένο το όνομα σχολείου, κανονικά θα έπρεπε να δίνεται και αντίστοιχη απόδειξη… Οι διαδικασίες διοργάνωσης των εκδρομών έχουν αλλάξει: αναρτάται στο site κάθε σχολείου η προκήρυξη διαγωνισμού και τα ταξιδιωτικά γραφεία καταθέτουν προσφορές, η πενταήμερη δε, πραγματοποιείται τον Δεκέμβριο. Αυτό που δεν άλλαξε είναι η ιδιοσυγκρασία των εφήβων, «ελάχιστοι θα είχαν την αυτοπεποίθηση να πλασάρουν σε αγνώστους οτιδήποτε».