ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ-ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ. Καθ’ όλη τη διάρκεια της προεδρίας του, ο Ντόναλντ Τραμπ αποτελούσε έναν δυσανάγνωστο συνδυασμό του απειλητικού και του φαιδρού, της τραγωδίας και της φάρσας. Η προχθεσινή εφόρμηση των παρανοϊκών οπαδών του στο Κογκρέσο, μετά την άκρως εμπρηστική του ομιλία, ήταν το αποκορύφωμα μιας θητείας όπου η ανικανότητα και η ωμότητα των χειρισμών συχνά απέκρυπταν το μέγεθος του κινδύνου. Φάνηκε πόσο σαθρές είναι οι άμυνες της αμερικανικής δημοκρατίας απέναντι σε έναν πρόεδρο χωρίς κανέναν ηθικό φραγμό.
Στην καρδιά του προβλήματος βρίσκεται η πόλωση, που ήδη είχε φτάσει σε ακραία επίπεδα πριν από την εκλογή του Τραμπ, αλλά που πλέον αποτελεί ευθεία απειλή για το δημοκρατικό σύστημα της χώρας. Οι υποστηρικτές των δύο μεγάλων κομμάτων ζουν σε διαφορετικούς πλανήτες – σε βαθμό που δεκάδες εκατομμύρια άνθρωποι πείστηκαν από τις κραυγές του ηττημένου προέδρου και των πολυάριθμών συνοδοιπόρων του, χωρίς κανένα αποδεικτικό στοιχείο, ότι το εκλογικό αποτέλεσμα ήταν προϊόν απάτης. «Αν οι αυτοαποκαλούμενοι αυτοί επαναστάτες έδρασαν άναρχα, ήταν επειδή οι ηγέτες τους τούς είπαν ότι ο νόμος είχε ήδη παραβιαστεί, με τον πιο ριζικό, μη αναστρέψιμο τρόπο», έγραφε χθες, στην πρώτη του στήλη για τους New York Times, o Εζρα Κλάιν.
Σε δημοσκόπηση της εταιρείας YouGov, προκύπτει το ανατριχιαστικό εύρημα ότι 45% των Ρεπουμπλικανών ψηφοφόρων εγκρίνουν την εισβολή στο Καπιτώλιο έναντι 43% που την καταδικάζουν, ενώ το 35% θεωρεί ότι τη βασική ευθύνη για τα γεγονότα φέρει ο Τζο Μπάιντεν, έναντι μόλις 13% που πιστεύει ότι ευθύνεται ο Τραμπ. «Η μεγάλη τραγωδία των όσων συνέβησαν την Τετάρτη στο Καπιτώλιο ήταν ότι οι άνθρωποι που έκαναν έφοδο στο Κογκρέσο δεν είχαν λάθος ηθικές απόψεις· είχαν λάθος εικόνα της πραγματικότητας», εξηγεί στην «Κ» η αρθρογράφος της Washington Post Μέγκαν Μακάρντλ. Για τη Μακάρντλ, το κεντρικό πρόβλημα είναι ότι «δεν μοιάζει να υπάρχει κανένας δίαυλος μέσω του οποίου να μπορούν πιο εχέφρονες φωνές να εξηγήσουν στους οπαδούς του Τραμπ ότι τους λέει ψέματα. Οποιος το επιχειρεί απορρίπτεται ως ακόμη ένα μέλος της συνωμοσίας».
Δεν υπάρχει περιθώριο για ισορροπίες. Ενα από τα δύο κόμματα, στην προσήλωσή του στην εξυπηρέτηση της λεγόμενης «τάξης των δωρητών» –του πλουσιότερου 1% (ή 0,1%) του πληθυσμού–, έχει επιδοθεί εδώ και πολλά χρόνια σε ένα όργιο παραπληροφόρησης, άρνησης της επιστήμης (ειδικά σχετικά με την κλιματική αλλαγή αλλά και πιο πρόσφατα με την πανδημία), περιστολής των εκλογικών δικαιωμάτων και υπονόμευσης των εθίμων και των πρακτικών που επιτρέπουν την ομαλή λειτουργία του πολιτεύματος. Ηδη πριν από το 2016 οι Ρεπουμπλικανοί ήταν ένα κόμμα χωρίς αρχές, με αντιδημοκρατικές τάσεις και ροπή προς την υποδαύλιση του μίσους κατά των μεταναστών. Δεν είναι τυχαίο ότι ο Τραμπ κατάπιε με τόσο μεγάλη ευκολία το κόμμα.
Και τώρα; Υπάρχει κάποια ελπίδα το σοκ της Τετάρτης να δράσει θεραπευτικά – να δουν οι Ρεπουμπλικανοί ότι ο δρόμος του Τραμπ οδηγεί σε εκτροπή ή σε εκλογική κατάρρευση; Θα μπορέσει ο Τζο Μπάιντεν να κυβερνήσει, τώρα που φάνηκε σε όλο της το μεγαλείο η αποκρουστική γύμνια του πορτοκαλί αυτοκράτορα;
«Το επιτελείο του Μπάιντεν αντιμετωπίζει μια απότομη ανηφόρα», εξηγεί στην «Κ» ο Μπιλ Ανθόλις, πρώην αξιωματούχος του Λευκού Οίκου και διευθυντής του ινστιτούτου Brookings και νυν διευθύνων σύμβουλος του Miller Center στο Πανεπιστήμιο της Βιρτζίνια. «Η ανάκτηση του ελέγχου της Γερουσίας βοηθάει, ειδικά όσον αφορά την ευκολία με την οποία θα κυλήσει η διαδικασία των διορισμών (αξιωματούχων για τους οποίους απαιτείται η συναίνεση του σώματος). Και η ηγεσία του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος –ή τουλάχιστον ο Μιτς Μακόνελ– θα ρίξει κάπως τους τόνους. Αλλά σε επίπεδο ουσίας, οι Ρεπουμπλικανοί θα αποκρούσουν επιθετικά τα σχέδια του νέου προέδρου για τη διαχείριση της πανδημίας, τις δημόσιες δαπάνες, αλλά και την εξωτερική πολιτική».
Το γυαλί, δυστυχώς, δείχνει να έχει ραγίσει. Οσο αδίστακτοι πολιτικοί σαν τους γερουσιαστές Τεντ Κρουζ και Τζος Χόλι θεωρούν ότι μπορούν να καβαλήσουν το θηρίο του συνωμοσιολογικού λαϊκισμού έως το Οβάλ Γραφείο, όσο υπάρχουν μιντιάρχες και μεγαλοδημοσιογράφοι που βλέπουν στη διάδοση ψευδών και στην υποκίνηση του μίσους ένα επικερδές επιχειρηματικό μοντέλο, ο κίνδυνος θα είναι υπαρκτός. Και η τετραετία Τραμπ μπορεί να είναι απλώς η προειδοποίηση για τα χειρότερα που έρχονται.