ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ – ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ. Για τους τρόπους ανάκτησης της πρωτοβουλίας από τους κολοσσούς του Διαδικτύου όσον αφορά την εποπτεία του ψηφιακού περιεχομένου μίλησε ο επίτροπος Εσωτερικής Αγοράς της Ε.Ε., Τιερί Μπρετόν, στο πλαίσιο ενημέρωσης μικρής ομάδας Ευρωπαίων ανταποκριτών, μεταξύ των οποίων και της «Κ».
Ο Μπρετόν χαρακτηρίζει «σοκαριστική» και «οδυνηρή» την εμπειρία παρακολούθησης των γεγονότων της 6ης Ιανουαρίου στο Καπιτώλιο. Ο αποκλεισμός του Ντόναλντ Τραμπ από το Facebook και το Twitter δύο ημέρες αργότερα «ήταν ένα δεύτερο σοκ… το χαρακτήρισα την “11η Σεπτεμβρίου”, σε εισαγωγικά πάντα, των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Αυτό που εννοούσα είναι ότι για τις πλατφόρμες αυτές, για το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα, για τη Δημοκρατία ευρύτερα, θα υπάρχει ένα “πριν” και ένα “μετά” από αυτό το γεγονός».
Μέχρι πρότινος, τονίζει, υπήρχε ένα «κενό ευθύνης», βασισμένο στη διάταξη 230 του Communications Decency Act (του 1996), που απαλλάσσει τις εταιρείες οι οποίες φιλοξενούν περιεχόμενο από νομικές ευθύνες για αυτό. «Μέχρι τις 8 Ιανουαρίου, οι εταιρείες που πλούτισαν χάρη σε αυτή τη διάταξη δεν ήταν διατεθειμένες να αναλάβουν την ευθύνη για ό,τι συνέβαινε στις πλατφόρμες τους. Μετά, όμως, τα γεγονότα, ήταν φανερές αυτές οι ευθύνες στα μάτια της κοινής γνώμης όλου του κόσμου». Το κεντρικό ερώτημα, λέει, είναι αν κάτι σαν αυτό που συνέβη –η απόσυρση του μεγαφώνου από τον πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών– μπορεί να το αποφασίζει μονομερώς μία ιδιωτική εταιρεία ή αν πρέπει να τεθεί υπό τον έλεγχο της δημοκρατικής διαδικασίας.
Αυτή η ανάκτηση του ελέγχου –και η γενικότερη ρύθμιση της επίδρασης των διαδικτυακών δραστηριοτήτων στον πραγματικό κόσμο, που φάνηκε με γλαφυρό και τρομακτικό τρόπο με τα γεγονότα στο Καπιτώλιο– είναι ένα από τα βασικά πράγματα που η Ε.Ε. θα επιχειρήσει με τον νέο κανονισμό περί ψηφιακών υπηρεσιών (Digital Services Act), σύμφωνα με τον Μπρετόν. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε την πρότασή της για τον κανονισμό αυτό τον περασμένο μήνα.
«Με τον κανονισμό περί ψηφιακών υπηρεσιών θα τεθούν συγκεκριμένες υποχρεώσεις στις μεγάλες εταιρείες-πλατφόρμες, σχετικά με το τι πρέπει να κάνουν σε περιπτώσεις περιεχομένου που συνδέεται με την τρομοκρατία, σε περιπτώσεις λόγου μίσους, σε περιπτώσεις fake news, πορνογραφίας, λαθραίων προϊόντων κ.ο.κ.», τονίζει. «Ολα αυτά θα βρίσκονται υπό τον έλεγχο του [Ευρωπαϊκού] Κοινοβουλίου – όπως ισχύει με τον υλικό κόσμο. Θέλουμε να διασφαλίσουμε πως ό,τι απαγορεύεται offline θα απαγορεύεται και στο Διαδίκτυο».
Πέρα από τη θέσπιση συγκεκριμένων κανόνες για τα όρια της ελευθερίας του λόγου και του νόμιμου περιεχομένου ευρύτερα, η Ε.Ε. φιλοδοξεί να επιτηρήσει στενά την εφαρμογή τους από τον κλάδο. «Θα φροντίσουμε οι πλατφόρμες να έχουν τους ανθρώπινους και τεχνολογικούς πόρους που χρειάζονται ώστε να ελέγχουν διεξοδικά το περιεχόμενο και θα εξετάζουμε τη λειτουργία των αλγορίθμων», τονίζει ο Μπρετόν, υπενθυμίζοντας ότι το 66% των χρηστών στις σελίδες του QAnon στο Facebook είχε οδηγηθεί εκεί από συστάσεις του μέσου κοινωνικής δικτύωσης βάσει του ιστορικού τους.
Ο επίτροπος Εσωτερικής Αγοράς κάνει έναν ενδιαφέροντα παραλληλισμό με τις ρυθμίσεις που επιβλήθηκαν στις συστημικές τράπεζες μετά τη χρηματοπιστωτική κρίση του 2008: «Ζητήσαμε τότε από τις μεγάλες τράπεζες να δαπανήσουν περισσότερα χρήματα για την πρόσληψη στελεχών στο τμήμα συμμόρφωσης, για να ενισχύσουν τα ίδια κεφάλαιά τους ώστε να μπορέσουν να αντέξουν σε μια νέα κρίση, ζητήσαμε να πραγματοποιήσουν τακτικά στρες τεστ, να υποβληθούν σε ελέγχους από ορκωτούς ελεγκτές, να τροποποιήσουν την πολιτική των μπόνους ώστε να μην επιβραβεύονται συμπεριφορές που δημιουργούν κινδύνους για την οικονομία. Και (το πλέγμα αυτό ρυθμίσεων) λειτούργησε! Το ίδιο ακριβώς θα κάνουμε και με τις μεγάλες πλατφόρμες. Εργαστήκαμε σκληρά για να καθορίσουμε τις υποχρεώσεις και τα εργαλεία (για την τήρησή τους). Τώρα μένει να πάρει ο κανονισμός την τελική του μορφή στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο – και μετά εμείς θα φροντίσουμε να εφαρμοστεί σωστά».
Εμβόλια και αλληλεγγύη
Η συνομιλία ήταν αδύνατο να μην επεκταθεί στο θέμα που μονοπωλεί το ενδιαφέρον της Ευρώπης αυτόν τον καιρό – τα εμβόλια. Ο Μπρετόν, απαντώντας σε σχετική ερώτηση της «Κ», τάσσεται υπό όρους υπέρ της ιδέας ενός πιστοποιητικού εμβολιασμού για την Ε.Ε. «Δεν πρόκειται περί διαβατηρίου, αλλά μπορεί να συμβάλει στην αποκατάσταση της εμπιστοσύνης και στην ελεύθερη μετακίνηση», λέει συγκεκριμένα.
Αναφέρεται, μάλιστα, στο πιστοποιητικό εμβολιασμού για κίτρινο πυρετό που ο ίδιος έπρεπε να δείχνει στο αεροδρόμιο όταν επισκεπτόταν τακτικά τη Σενεγάλη. Φυσικά, προσθέτει, το πιστοποιητικό δεν είναι η μοναδική λύση για την επιστροφή στην κανονικότητα – δίνει ειδική έμφαση στα rapid tests αντιγόνου ως εναλλακτική για τις μετακινήσεις: «Είναι αναγκαία η αμοιβαία αναγνώριση των τεστ αυτών, στη βάση κριτηρίων ταχύτητας, αξιοπιστίας και κόστους».
Σε σχέση με την παραγωγική ικανότητα των εταιρειών που παράγουν τα εμβόλια κατά της COVID-19, ο Μπρετόν αναφέρει ότι βρίσκεται σε επαφή –σε ορισμένες περιπτώσεις «ήδη από τον περασμένο Ιούνιο»– με όλα τα 47 εργοστάσια στην ευρωπαϊκή ήπειρο που δραστηριοποιούνται στο κρίσιμο αυτό μέτωπο σε αναζήτηση τρόπων ταχύτερης αύξησης της προμήθειας των δόσεων. Βρίσκεται επίσης σε επαφή, λέει, με παραγωγούς βελονών, φιαλιδίων και του υπόλοιπου εξοπλισμού που είναι αναγκαίος για τον εμβολιασμό.
Δηλώνει αισιόδοξος ότι η Ε.Ε. έχει βρει τον βηματισμό της απέναντι στη νέα μεγάλη κρίση που την έπληξε. «Χρειάστηκε να συμπεριφερθώ αυστηρά με τις χώρες που έκλειναν τα σύνορα», αναφέρει, αναφερόμενος στις χαοτικές πρώτες εβδομάδες εξάπλωσης της πανδημίας στην Ενωση. «Αλλά τελικά επικράτησε η αλληλεγγύη – και αυτό νομίζω ότι θα διατηρηθεί».