ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ – ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ. Το όπλο της απαγόρευσης εξαγωγών φέρνει στο προσκήνιο η Ε.Ε. στην προσπάθειά της να πιέσει την AstraZeneca να τηρήσει τους όρους της σύμβασης που έχει υπογράψει με την Eνωση σχετικά με το χρονοδιάγραμμα παροχής των εμβολίων κατά της COVID-19. Ο Γερμανός υπουργός Υγείας Γενς Σπαν τάχθηκε χθες υπέρ του «μηχανισμού διαφάνειας» που ανακοίνωσε προχθές η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, βάσει του οποίου θα υποχρεώνονται εταιρείες που παράγουν εμβόλια κατά της πανδημίας επί ευρωπαϊκού εδάφους να ενημερώνουν τις αρμόδιες αρχές πριν τα εξαγάγουν σε χώρες εκτός Ε.Ε.
«Το θέμα δεν είναι να προμηθεύεται η Ευρώπη πρώτα, αλλά να λαμβάνει η Ευρώπη το μερίδιο που της αναλογεί», είπε ο κ. Σπαν στο ZDF, προσθέτοντας ότι συνεπώς είναι λογικό να τεθούν περιορισμοί στις εξαγωγές. Σύμφωνα με τον εκπρόσωπο της Ευρ. Επιτροπής για θέματα υγείας, θα υπάρξουν εξελίξεις σχετικά με τον μηχανισμό ώς το τέλος της εβδομάδας. Πάντως, η Επιτροπή προς το παρόν δεν μιλάει ανοιχτά για επιβολή περιορισμού στις εξαγωγές.
Η ανακοίνωση του μηχανισμού προκάλεσε την αντίδραση του Ην. Βασιλείου, που προμηθεύεται το εμβόλιο των Pfizer/BioNTech από το Βέλγιο. Ο αρμόδιος υπουργός Ναντίμ Ζαχάουι είπε (BBC) ότι πρέπει να «αποφευχθεί ο εθνικισμός των εμβολίων». Εκπρόσωπος της Downing Street ανέφερε ότι η AstraZeneca έχει δεσμευτεί να προμηθεύει το Ην. Βασίλειο με 2 εκατ. δόσεις την εβδομάδα (που παράγονται εγχωρίως) και ότι αναμένεται να τηρηθεί αυτή η δέσμευση.
Μετά τη δεύτερη ατελέσφορη συνάντηση της καθοδηγητικής επιτροπής για τα εμβόλια (που συναπαρτίζεται από αξιωματούχους της Κομισιόν και εκπροσώπους των «27») με στελέχη της AstraZeneca προχθές το βράδυ, προγραμματίστηκε νέα συνάντηση για σήμερα. H εταιρεία, σύμφωνα με το Reuters, προσφέρθηκε προχθές να επισπεύσει κατά μία εβδομάδα τις παραδόσεις (7 αντί για 15.2) και να αυξήσει τους στόχους για τον Φεβρουάριο. Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, μιλώντας στο ψηφιακό φόρουμ του Νταβός, τόνισε: «Η Ε.Ε. επένδυσε δισεκατομμύρια για να συμβάλει στην ανάπτυξη των πρώτων εμβολίων κατά της COVID-19 στον κόσμο. […] Τώρα οι εταιρείες πρέπει να ανταποκριθούν. Πρέπει να τηρήσουν τις υποχρεώσεις τους».
Ο επικεφαλής εκπρόσωπος της Κομισιόν Ερίκ Μαμέρ υπενθύμισε ότι η υπογραφή της σύμβασης προ-αγοράς με την AstraZeneca έγινε τον Αύγουστο και οι παραγγελίες των κρατών-μελών έγιναν τον Οκτώβριο. Συνεπώς, όπως είπε, με το που δοθεί η έγκριση από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων (EMA) –αναμένεται την προσεχή Παρασκευή–, οι αρχικά συμφωνημένες δόσεις πρέπει να είναι διαθέσιμες.
Πηγές της AstraZeneca, ωστόσο, μιλώντας στο βρετανικό ITV, υπενθυμίζουν ότι το Ην. Βασίλειο κατέληξε σε συμφωνία με την εταιρεία ήδη από τον Μάιο και γι’ αυτό είχε περισσότερο χρόνο να επιλύσει τα αναπόφευκτα προβλήματα που συνεπάγεται η ταχεία επέκταση της παραγωγικής ικανότητας. Αναφέρονται επίσης στην προκαταρκτική συμφωνία που προέκυψε πριν από τα μέσα Ιουνίου με τους «4» του Inclusive Vaccine Alliance (Γαλλία, Γερμανία, Ολλανδία, Ιταλία) εκ μέρους της Ε.Ε. Στη συνέχεια –σύμφωνα με πηγές της AstraZeneca– η επιμονή της Κομισιόν να αναλάβει κεντρικά τη διαπραγμάτευση οδήγησε σε καθυστέρηση δυόμισι μηνών, χωρίς να αλλάξει κάτι ουσιώδες στη σύμβαση, αλλά συρρικνώνοντας τον χρόνο για την προσαρμογή της παραγωγικής διαδικασίας. Οι ίδιες πηγές υπονοούν ότι η σύμβαση της εταιρείας με την Επιτροπή –όπως και αυτή με το Ην. Βασίλειο– παρέχει ευελιξία στα χρονοδιαγράμματα, δεδομένης της δέσμευσης της εταιρείας να προμηθεύσει το εμβόλιο σε τεράστιες ποσότητες χωρίς κέρδος.
Εν μέσω του πολέμου για τα εμβόλια, η γαλλική φαρμακευτική Sanofi ανακοίνωσε ότι θα βοηθήσει την κοινοπραξία Pfizer/BioNTech παράγοντας περισσότερες από 100 εκατ. δόσεις του εμβολίου έως τα τέλη του έτους. Τα εμβόλια αυτά προορίζονται για τις χώρες της Ε.Ε., ανέφερε ο γενικός διευθυντής της εταιρείας, Πολ Χάντσον (Figaro). Η Sanofi συνεργάζεται με τη βρετανική GlaxoSmithKline για την ανάπτυξη δύο εμβολίων, όμως το σχέδιό της καθυστερεί και δεν αναμένεται να κυκλοφορήσει στην αγορά πριν από τα τέλη του 2021. Η γαλλική κυβέρνηση την είχε προτρέψει επανειλημμένως να θέσει στη διάθεση άλλων εταιρειών τις αλυσίδες παραγωγής της, για να αυξηθεί η ποσότητα των εμβολίων που χρησιμοποιούνται ήδη.
Χθες, τέλος, το γερμανικό υπ. Υγείας διέψευσε ρεπορτάζ της Handelsblatt, σύμφωνα με το οποίο το εμβόλιο της AstraZeneca έχει αποτελεσματικότητα μόλις 8% σε άτομα άνω των 65 ετών (το 8% ήταν το ποσοστό των ατόμων άνω των 65 που συμμετείχαν στις κλινικές δοκιμές, όχι το ποσοστό αποτελεσματικότητας). Ωστόσο το γερμανικό υπουργείο επανέλαβε τη γνωστή κριτική για τον σχεδιασμό των δοκιμών της εταιρείας και τον συγκριτικά μικρό αριθμό ηλικιωμένων που συμμετείχαν.