Εντάσεις στο εσωτερικό της Ε.Ε., φόβους για πολλαπλασιασμό των θυμάτων και ανησυχία για τις προθέσεις τόσο του Μινσκ όσο και της Μόσχας δημιούργησε την περασμένη εβδομάδα η παράταση της κρίσης στα σύνορα της Λευκορωσίας με την Πολωνία και δευτερευόντως τη Λιθουανία και τη Λετονία. Η παρέμβαση της Αγκελα Μέρκελ, η οποία συνομίλησε δύο φορές στο τηλέφωνο με τον Αλεξάντερ Λουκασένκο, τη Δευτέρα και την Τετάρτη, φαίνεται ότι υπήρξε καταλυτική: έως την Πέμπτη οι λευκορωσικές αρχές είχαν εκκενώσει τον αυτοσχέδιο καταυλισμό που είχε ανεγερθεί δίπλα στα σύνορα με την Πολωνία. Η επικοινωνία της κ. Μέρκελ με τον Λευκορώσο δικτάτορα, ωστόσο, όπως και η συνομιλία του Εμανουέλ Μακρόν τη Δευτέρα με τον Βλαντιμίρ Πούτιν, προκάλεσαν την αντίδραση των εμπλεκόμενων χωρών της Ε.Ε. και της Εσθονίας.
«Η κρίση απέχει πολύ από το να έχει τελειώσει», δήλωνε την Παρασκευή στην «Κ» ο Λιθουανός υπουργός Εξωτερικών, Γκαμπρέλιους Λαντσμπέργκις. Τονίζει ότι η χώρα του πιστεύει «ακράδαντα» πως η επίλυσή της «θα έλθει διά της ευρωπαϊκής οδού, όχι με διμερείς επαφές. Πρέπει να απαντάμε συντονισμένα και ενωμένα». Η «άμεση προτεραιότητα» αυτήν τη στιγμή είναι «η παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας στους ανθρώπους που είναι εγκλωβισμένοι στη Λευκορωσία», προσθέτει. Η γερμανική πλευρά, πάντως, υπογραμμίζει ότι είχαν ενημερωθεί τόσο η Πολωνία, η Λιθουανία και η Λετονία όσο και η πρόεδρος της Κομισιόν, ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, η Γαλλία και οι ΗΠΑ πριν η καγκελάριος επικοινωνήσει με τον «κύριο Λουκασένκο», όπως αποκαλείται στα επίσημα ανακοινωθέντα της γερμανικής κυβέρνησης (δεν χαρακτηρίζεται «πρόεδρος»). Γερμανικές κυβερνητικές πηγές διέψευσαν ότι η κ. Μέρκελ συμφώνησε στη δημιουργία ανθρωπιστικού διαδρόμου για την υποδοχή 2.000 μεταναστών από τα λευκορωσικά σύνορα στη Γερμανία. Διέψευσαν επίσης τον ισχυρισμό της λευκορωσικής πλευράς πως η καγκελάριος συμφώνησε να υπάρξουν διαπραγματεύσεις μεταξύ της Ε.Ε. και του Μινσκ για τη μεταναστευτική κρίση.
Η γερμανική κυβέρνηση, αλλά και η Κομισιόν, που βρίσκεται σε «επαφή σε τεχνικό επίπεδο» με το Μινσκ για την άρση του αδιεξόδου στα σύνορα, υπογράμμισαν ότι οι επαφές αυτές δεν νομιμοποιούν κατά καμία έννοια το καθεστώς Λουκασένκο, το οποίο η Ε.Ε. δεν αναγνωρίζει. «Δεν υπάρχει ζήτημα διαπραγματεύσεων με το καθεστώς Λουκασένκο», δήλωσε την Πέμπτη ο επικεφαλής εκπρόσωπος της Κομισιόν, Ερίκ Μαμέρ. Οι τεχνικές συνομιλίες αφορούν «τη διευκόλυνση του επαναπατρισμού των ανθρώπων που βρίσκονται στα σύνορα» και την παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας, όπως ανέφερε. Ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν, βασικός σύμμαχος του καθεστώτος Λουκασένκο, εν τω μεταξύ, προσφέρθηκε την περασμένη Κυριακή να συμβάλει στην επίλυση της κρίσης. Αρνήθηκε, παράλληλα, ότι το Μινσκ ή η Μόσχα ευθύνονται για την κατάσταση, κατηγορώντας τη Δύση για τους πολέμους στο Ιράκ και στο Αφγανιστάν. Επί του εδάφους, τα πολωνικά σώματα ασφαλείας την Τρίτη απώθησαν τους μετανάστες, ορισμένοι από τους οποίους πετούσαν πέτρες προς τον συνοριακό φράχτη, με τη χρήση δακρυγόνων και αντλιών νερού. Την Πέμπτη, ενώ προχωρούσε η διαδικασία εκκένωσης του καταυλισμού, οι τραγικές συνέπειες της αντιπαράθεσης αναδείχθηκαν γλαφυρά με αναφορές ότι βρέθηκε νεκρό μωρό ενός έτους στο δάσος κοντά στα σύνορα. Στις αρχές της επόμενης εβδομάδας, η θερμοκρασία τη νύχτα αναμένεται να πέσει κάτω από το μηδέν.
«Η κρίση απέχει πολύ από το να έχει τελειώσει», δήλωνε την Παρασκευή στην «Κ» ο Λιθουανός υπουργός Εξωτερικών Γκαμπρέλιους Λαντσμπέργκις.
Κυρώσεις με αστερίσκους
Τη Δευτέρα, οι υπουργοί Εξωτερικών της Ε.Ε. συμφώνησαν στη διεύρυνση του καθεστώτος κυρώσεων κατά της Λευκορωσίας. Βάσει των νέων κριτηρίων που εισήχθησαν, στο στόχαστρο της Ε.Ε. στο πλαίσιο του πέμπτου πακέτου κυρώσεων μπαίνουν πλέον άτομα και οντότητες που συμμετέχουν στην προώθηση παράτυπων διελεύσεων μεταναστών από τη Λευκορωσία προς εδάφη της Ε.Ε. Η απόφαση «αντανακλά την αποφασιστικότητα της Ε.Ε. να σταθεί απέναντι στην εργαλειοποίηση των μεταναστών για πολιτικούς σκοπούς», επισήμανε σχετικά ο ύπατος εκπρόσωπος της Ε.Ε. για την εξωτερική πολιτική Ζοσέπ Μπορέλ, χαρακτηρίζοντας τις πρακτικές του καθεστώτος Λουκασένκο «απάνθρωπες και παράνομες». Ωστόσο, για τις άμεσα εμπλεκόμενες χώρες, η σταδιακή κλιμάκωση των κυρώσεων δεν είναι σαφές ότι πετυχαίνει τον σκοπό της.
Μιλώντας σε Ευρωπαίους ανταποκριτές τη μέρα του Συμβουλίου Εξωτερικών Υποθέσεων, ο κ. Λαντσμπέργκις είπε ότι θα εξεταστεί ως μέρος ενός ενδεχόμενου έκτου πακέτου κυρώσεων, εάν δεν υπάρξει αποκλιμάκωση, η δυνατότητα επιβολής τομεακών οικονομικών κυρώσεων στη Λευκορωσία. Ο Λιθουανός ΥΠΕΞ τόνισε ότι σε τομείς όπως η καπνοβιομηχανία το εύρος των κυρώσεων που έχουν επιβληθεί έως σήμερα δεν ήταν το επιθυμητό, για να ασκήσει πραγματική πίεση στο καθεστώς. Παράλληλα, σύμφωνα με εκτιμήσεις, στις διαπραγματεύσεις σχετικά με τη στρατηγικής σημασίας βιομηχανία ποτάσας, που συμπεριλήφθηκε στο τέταρτο πακέτο κυρώσεων, το 80% των προϊόντων εξαιρέθηκε από τα μέτρα. Αναφερόμενος μάλιστα στη συγκέντρωση ρωσικών δυνάμεων κοντά στα σύνορα με την Ουκρανία, ο κ. Λαντσμπέργκις ανέφερε ότι «δεν γνωρίζουμε» αν η Μόσχα θα επιχειρήσει να επιτεθεί στη χώρα αυτή, καθώς η προσοχή της Ε.Ε. είναι στραμμένη στα σύνορα με τη Λευκορωσία, ή αν θα επιχειρήσει να ενισχύσει τη στρατιωτική παρουσία της στο λευκορωσικό έδαφος. «Μπορεί σύντομα να δούμε τους Λευκορώσους συνοριοφύλακες να αντικαθίστανται από αξιωματικούς της FSB (σ.σ. των ρωσικών μυστικών υπηρεσιών)», είπε χαρακτηριστικά.
Τέλος, ο κ. Λαντσμπέργκις χαρακτήρισε «πραγματικά ενθαρρυντικά» τα νέα από τις αεροπορικές εταιρείες τρίτων χωρών, που έλαβαν μέτρα για τη διακοπή των ροών μεταναστών προς το Μινσκ. Ο αντιπρόεδρος της Κομισιόν Μαργαρίτης Σχοινάς συνέχισε την περιοδεία του στις εμπλεκόμενες χώρας επισκεπτόμενος το Ιράκ και την Τουρκία, ενώ την ερχόμενη εβδομάδα θα μεταβεί στο Ουζμπεκιστάν. Η Λιθουανία, πάντως, πρότεινε ως μέτρο σε περίπτωση που αναβιώσει το φαινόμενο να επιβληθούν κυρώσεις σε αεροδρόμια και σε εταιρείες παροχής υπηρεσιών εδάφους.