Eλπίδες ότι η ανάδειξη νέας κυβέρνησης στη Βουλγαρία θα ξεμπλοκάρει το βέτο της Σόφιας για την έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων της Βόρειας Μακεδονίας με την Ε.Ε. δημιούργησε η συνέντευξη του πρωθυπουργού της χώρας, Κίριλ Πετκόφ, στους Financial Times αυτήν την εβδομάδα, ότι θα προτείνει μια νέα διαδικασία, ταχεία και με μικρό χρονικό ορίζοντα μόλις έξι μηνών. Ο Πετκόφ φέρεται ότι έχει ήδη συζητήσει τις προθέσεις του με τον πρωθυπουργό της Βόρειας Μακεδονίας, Ζόραν Ζάεφ. Παρά τις πρόσφατες χειρονομίες καλής θέλησης εκ μέρους του Ζάεφ, ο οποίος ζήτησε, π.χ., να απαλειφθεί ο γεωγραφικός προσδιορισμός «βουλγαρικές» μπροστά από τη φράση «φασιστικές δυνάμεις κατοχής» κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο στα σχετικά εδάφια των σχολικών εγχειριδίων στη χώρα του, η Σόφια παρέμενε ανυποχώρητη.
Σύμφωνα με τον Βούλγαρο πρωθυπουργό, οι δύο χώρες θα μπορούσαν να συστήσουν ομάδες εργασίες στους τομείς της κοινής Ιστορίας, της οικονομίας, των υποδομών και του πολιτισμού. Ο δυτικός προσανατολισμός του είναι σαφής, αφού μέσα στις βασικές προτεραιότητές του είναι η ενεργειακή απεξάρτηση της χώρας του από τη Ρωσία, από την οποία αυτήν τη στιγμή η Σόφια εξασφαλίζει σχεδόν όλο το φυσικό της αέριο. Μπορεί οι άνεμοι της αλλαγής να πνέουν ήδη πάνω από τα Βαλκάνια μετά την ανάδειξη του Πετκόφ στην πρωθυπουργία και την προσωρινή σταθεροποίηση του Ζάεφ, αλλά στη Σόφια υπάρχουν ακόμη εθνικιστικά στοιχεία που αντιδρούν στην προσέγγιση και θα μπορούσαν να τορπιλίσουν την προοπτική μιας συμφωνίας.
Ο Βούλγαρος πρόεδρος Ρούμεν Ράντεφ επιμένει ότι δεν πρόκειται να προβεί σε υποχωρήσεις προτού αντιμετωπιστούν οι ευαισθησίες της χώρας του.
Ο Βούλγαρος πρόεδρος Ρούμεν Ράντεφ επιμένει ότι δεν πρόκειται να προβεί σε υποχωρήσεις προτού αντιμετωπιστούν οι βουλγαρικές ευαισθησίες. Μέχρι πρότινος έλεγε ότι η Βόρεια Μακεδονία «πρέπει να επιδείξει ευρωπαϊκή ωριμότητα και να σεβαστεί τις αξίες της Ε.Ε. λαμβάνοντας χειροπιαστές δράσεις για να σταματήσει τη ρητορική μίσους κατά της Βουλγαρίας στα βιβλία Ιστορίας, στο κράτος, στους επιστημονικούς θεσμούς, στα ΜΜΕ». Ετσι, μια υπερβολικά ήπια στάση απέναντι στα Σκόπια θα μπορούσε να αποτελέσει πλήγμα για τη νεόκοπη κυβέρνηση. Μόνο το 7,5% των πολιτών θεωρεί την άρση του βέτο προτεραιότητα για την κυβερνητική πολιτική και το 70% αντιτίθεται στην εξέλιξη εάν τα Σκόπια δεν δεχθούν τους όρους της Σόφιας.
Ενα ακόμη «αγκάθι» είναι ο εταίρος του Πετκόφ, Σλάβι Τριφόνοφ, λαϊκός τραγουδιστής και επικεφαλής του αντισυστημικού κόμματος ITN, που πρωτοστάτησε στις αντικυβερνητικές διαδηλώσεις της περιόδου 2020-21 και τερμάτισε δεύτερος στις βουλευτικές εκλογές του Απριλίου με 17,4%. Ο μουσικός και τηλεοπτικός αστέρας θεωρεί ότι η Βόρεια Μακεδονία ανήκει στο βουλγαρικό έθνος και πως η γλώσσα που μιλούν οι κάτοικοι της γειτονικής χώρας είναι βουλγαρική: «Θα κάνουμε ό,τι είναι δυνατόν για να στείλουμε τον πρώτο Βούλγαρο αστροναύτη και την πρώτη γυναίκα στη NASA, καθώς και τον πρώτο Βορειομακεδόνα». Η αποστροφή, ειδικά η χρήση «Βορειομακεδόνας», ενόχλησε τον Ζάεφ, ο οποίος ζήτησε επανόρθωση λέγοντας ότι «η χώρα λέγεται Μακεδονία και η γλώσσα είναι η μακεδονική», όπως και «οι Βούλγαροι φίλοι μας μιλούν τη βουλγαρική». «Είμαστε Μακεδόνες και κάθε άλλη λέξη μάς πληγώνει», διακήρυξε. Επιπλέον, τα ντόπια ΜΜΕ αναρωτήθηκαν με έκδηλη ειρωνεία γιατί οι Βούλγαροι θέλουν να τους στείλουν στο Διάστημα, αλλά όχι στην Ε.Ε.
Υπενθυμίζεται πως πρώτος είχε μπλοκάρει την ευρωπαϊκή οδό των Σκοπίων ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν, ενώ κοινός τόπος είναι στις Βρυξέλλες ότι τα δυτικά Βαλκάνια δεν είναι ώριμα για να ενταχθούν στην Ε.Ε. Ωστόσο η στάση του Παρισιού το φθινόπωρο του 2019 είχε σοβαρές επιπτώσεις στη δημοτικότητα του Ζάεφ και λίγο έλειψε να του στοιχίσει την εξουσία. Τον περασμένο μήνα υπέβαλε την παραίτησή του, αναλαμβάνοντας την ευθύνη για τη δεινή ήττα του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματός του στις δημοτικές εκλογές. Παρέμεινε προσωρινά πρωθυπουργός εξασφαλίζοντας τη στήριξη ενός μικρού αλβανικού κόμματος, αλλά τις επόμενες εβδομάδες αναμένεται να τον διαδεχθεί ο νέος ηγέτης του SDSM και νυν υπουργός Οικονομικών, Ντιμίταρ Κοβάτσεφσκι.
Τα «ανοιχτά Βαλκάνια»
Η επόμενη συνάντηση της πρωτοβουλίας των «ανοιχτών Βαλκανίων» θα πραγματοποιηθεί αύριο και μεθαύριο στα Τίρανα, με τη συμμετοχή Αλβανίας, Βόρειας Μακεδονίας και Σερβίας, παρά την αρχική επιθυμία να ενταχθούν σε αυτήν και οι έξι χώρες των δυτικών Βαλκανίων. Στόχος είναι να δημιουργηθεί μια ελεύθερη οικονομική ζώνη που θα διευκολύνει τα ταξίδια, το εμπόριο και τη μετεγκατάσταση από μια χώρα σε μια άλλη. Ωστόσο, η Βοσνία-Ερζεγοβίνη, το Κόσοβο και το Μαυροβούνιο δεν έχουν προσυπογράψει την πρωτοβουλία γιατί φοβούνται ότι θα επηρεάσει τη διαδικασία ένταξής τους στην Ε.Ε. Παράλληλα, μια σύμπραξη Σερβίας – Κοσόβου σε μια κοινή πρωτοβουλία δυσχεραίνεται από το γεγονός ότι το Βελιγράδι εξακολουθεί να μην αναγνωρίζει την ανεξαρτησία της πρώην σερβικής επαρχίας. Κατά τις επαφές τους, ο πρωθυπουργός της Βόρειας Μακεδονίας Ζόραν Ζάεφ, ο Αλβανός ομόλογός του Εντι Ράμα και ο Σέρβος πρόεδρος Αλεξάνταρ Βούτσιτς αναμένεται να συμφωνήσουν στην ελεύθερη μετακίνηση αγαθών και ανθρώπων και σε ένα μνημόνιο για άδειες εργασίας
με κοινή ισχύ.