Tην υποστήριξη της εκλογικής βάσης των Χριστιανοδημοκρατών (CDU) εξασφάλισε πριν από δύο εβδομάδες ο Φρίντριχ Μερτς, ο οποίος απέσπασε σαφή εντολή και ποσοστό πάνω από 62% από τα μέλη του CDU. Συνολικά το κόμμα έχει 400.000 μέλη και η συμμετοχή ανήλθε στο 66%, ψήφισαν δηλαδή πάνω από 250.000 και έδωσαν την απόλυτη πλειοψηφία στον Μερτς έναντι των αντιπάλων του: του πρώην υπουργού Περιβάλλοντος Νόρμπερτ Ρέντγκεν και του Χέλγκε Μπράουν, ο οποίος είχε χρηματίσει δεξί χέρι της Αγκελα Μέρκελ.
Χρειάστηκε να κατέβει υποψήφιος ηγέτης του CDU τρεις φορές ο Μερτς για να κερδίσει την αναμέτρηση, αφού τις προηγούμενες δύο είχε ηττηθεί κατά κράτος από την Ανεγκρετ Κραμπ-Κάρενμπαουερ, πρώην υπουργό Αμυνας, και στη συνέχεια από τον Αρμιν Λάσετ, υποψήφιο καγκελάριο του κόμματος στις τελευταίες εκλογές στη Γερμανία. Τότε τον Μερτς είχε στηρίξει ο πρώην υπουργός Οικονομικών και πρόεδρος της Βουλής, Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, με αποτέλεσμα η ήττα του να χρεωθεί και στον πάλαι ποτέ ισχυρό άνδρα του Ecofin.
Μένει να αποδειχθεί κατά πόσον είναι όντως εφτάψυχος, αφού το 2022 θα είναι μια πολύ κρίσιμη χρονιά για το CDU. Οι Χριστιανοδημοκράτες καλούνται να υπερασπιστούν την κυβερνητική συμμετοχή τους σε τέσσερα κρατίδια: στο Ζάαρλαντ τον Μάρτιο, στο Σλέσβιχ Χόλσταϊν και στη Βόρεια Ρηνανία-Βεστφαλία τον Μάιο και στην Κάτω Σαξονία τον Οκτώβριο. Ενθερμος οπαδός του φρένου χρέους και της αυστηρής δημοσιονομικής πειθαρχίας, ο νέος ηγέτης του CDU είναι βέβαιο ότι θα τιμήσει τον μέντορά του με τις πολιτικές του θέσεις και επιλογές. Ο πανύψηλος πρώην ευρωβουλευτής και μέλος της Μπούντεσταγκ είναι 66 ετών, δικηγόρος στο επάγγελμα, και είχε βρεθεί για αρκετά χρόνια εκτός πολιτικής, εργαζόμενος στον ιδιωτικό τομέα, μεταξύ άλλων στις εταιρείες BlackRock, Ernst & Young και στο γερμανικό χρηματιστήριο.
Με τη διαφαινόμενη ανάδειξη του Μερτς στο πόστο (η ετυμηγορία της βάσης έχει συμβουλευτικό, όχι δεσμευτικό χαρακτήρα), που αναμένεται να επισημοποιηθεί στο συνέδριο του CDU στις 21 και 22 Ιανουαρίου, το συντηρητικό κόμμα της Γερμανίας στέλνει ένα σαφές μήνυμα: ότι επιθυμεί απομάκρυνση από την κεντρώα πολιτική της Αγκελα Μέρκελ, όπως αυτή εκφράστηκε από την ίδια, την εκλεκτή της, πρώην υπουργό Αμυνας, Ανεγκρετ Κραμπ-Κάρενμπαουερ και τον αποτυχημένο διάδοχό της, υποψήφιο για την καγκελαρία, Αρμιν Λάσετ. Δεν είναι τυχαίο πως με βάση τις δημοσκοπήσεις ο Μερτς χαίρει συμπάθειας από πολλούς ψηφοφόρους των Ελευθέρων Δημοκρατών (FDP), ενώ θα μπορούσε να διεισδύσει και στο ακροατήριο της ξενοφοβικής Εναλλακτικής για τη Γερμανία (AfD). Ο Μερτς δημιουργεί την ελπίδα ότι θα μπορούσε να επαναπατρίσει τους υπερσυντηρητικούς ψηφοφόρους του CDU που βρήκαν φιλόξενη στέγη στην ΑfD ή και στο FDP λόγω ευρωσκεπτικισμού, ξενοφοβίας ή επιφυλάξεων απέναντι στα περιοριστικά μέτρα και στα εμβόλια στη διάρκεια της πανδημίας. Πάντως, στο ίδιο το CDU οι ψηφοφόροι είναι διχασμένοι. Το 43% θεωρεί σωστή την επιλογή του για την ηγεσία, ακριβώς το ίδιο ποσοστό που τη θεωρεί λάθος.
Το CDU πρέπει να υπερασπιστεί την κυβερνητική συμμετοχή του σε τέσσερα κρατίδια: Ζάαρλαντ, Σλέσβιχ Χόλσταϊν, Βόρεια Ρηνανία-Βεστφαλία και Κάτω Σαξονία.
Κι ενώ ο Μερτς συγκεντρώνει τις προτιμήσεις των πιο ηλικιωμένων ανδρών του συντηρητικού στρατοπέδου, δεν είναι ιδιαίτερα δημοφιλής στις γυναίκες ψηφοφόρους. Παρά τις διακηρύξεις του ότι επιθυμεί να είναι πρόεδρος ολόκληρου του κόμματος, η προσωπικότητά του πολώνει το CDU και δεν αποκλείεται, όπως συνέβη και στην εκλογική αναμέτρηση του Σεπτεμβρίου, ένα τμήμα κεντρώων ψηφοφόρων να μεταπηδήσει στους Σοσιαλδημοκράτες (SPD) του μετριοπαθούς καγκελαρίου Ολαφ Σολτς.
Η ευρωπαϊκή Κεντροδεξιά
H απόσυρση της Μέρκελ από την ενεργό πολιτική δημιουργεί ένα ιδεολογικό κενό σε μεγάλο κομμάτι της ευρωπαϊκής Κεντροδεξιάς, που ούτως ή άλλως είχε απολέσει το κύρος της από τη μακρά απροθυμία του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος να διαρρήξει τους δεσμούς του με το κόμμα του Ούγγρου πρωθυπουργού Βίκτορ Ορμπαν, γνωστού για τις αγαστές σχέσεις του με τη Μόσχα και την Ακροδεξιά. Ράπισμα για την υστεροφημία των συντηρητικών κομμάτων στη Γηραιά Ηπειρο αποτέλεσε επίσης η διαπόμπευση του μεγάλου αστέρα της Αυστρίας, νεαρού καγκελαρίου Σεμπάστιαν Κουρτς, ο οποίος παραιτήθηκε πρόσφατα έπειτα από σειρά σκανδάλων και φέρεται να κατευθύνεται στις ΗΠΑ για μια θέση στον ιδιωτικό τομέα. Ο πρώην πρόεδρος της Γαλλίας Νικολά Σαρκοζί επίσης κατέρρευσε υπό το βάρος υποθέσεων διαφθοράς, όπως και ο Ισπανός Μαριάνο Ραχόι· η ακεραιότητα και η εντιμότητα φαίνεται πως είναι ακριβοθώρητες αξίες για τον συγκεκριμένο χώρο.
Παράλληλα, η κρίση ταυτότητας που αντιμετωπίζει η συντηρητική παράταξη στην Ευρώπη σχετίζεται κυρίως με την οριοθέτησή της (ή μη) από την Ακροδεξιά. Πολλοί αναλυτές θεωρούν ότι η επιβίωση της Κεντροδεξιάς είναι συνυφασμένη με την υιοθέτηση πιο προοδευτικών θέσεων σε κοινωνικά θέματα και πιο προωθημένων πρωτοβουλιών στον τομέα της πράσινης ανάπτυξης. Η Κεντροδεξιά, που κάποτε κυριαρχούσε στη Δυτική Ευρώπη, εις το εξής δεν θα ελέγχει καμία από τις τέσσερις μεγαλύτερες οικονομίες της ηπείρου: τη Γερμανία, τη Γαλλία, την Ιταλία, την Ισπανία. Οι συντηρητικές αξίες της φαίνεται ότι δεν βρίσκουν απήχηση σε μια νεότερη γενιά, που επιθυμεί πιο φιλελεύθερες θέσεις σε ζητήματα δικαιωμάτων και μεγαλύτερη έμφαση στην πράσινη μετάβαση.
Εκατομμυριούχος της «μεσαίας τάξης»
Το 2009 ο Μερτς είχε αναμετρηθεί με την Αγκελα Μέρκελ στο πλαίσιο μιας ανελέητης εσωκομματικής σύγκρουσης, ηττήθηκε και αποσύρθηκε από την πολιτική. Στον ιδιωτικό τομέα όπου κατέφυγε, δημιούργησε μια περιουσία που υπολογίζεται στα 12 εκατ. ευρώ. Ενδεικτικό είναι το γεγονός πως πριν από τρία χρόνια δήλωσε ετήσιο εισόδημα περίπου ένα εκατομμύριο ευρώ. Οι πολιτικές επαφές του τον κατέστησαν περιζήτητο λομπίστα. Ο ίδιος, ωστόσο, επέμενε μέχρι πρότινος ότι ανήκει στη «μεσαία τάξη», έστω στο ανώτερο στρώμα της, μια δήλωση που προκάλεσε ειρωνικά σχόλια. Αφορμή για την επίμαχη διακήρυξη είναι, κατά τον ίδιο, το γεγονός ότι είναι αυτοδημιούργητος και δεν κληρονόμησε κάποια περιουσία ή επιχείρηση από την οικογένειά του. Παράλληλα έχει δημιουργήσει από κοινού με τη σύζυγό του ένα ίδρυμα το οποίο δραστηριοποιείται σε θέματα παιδείας και πολιτισμού.