Καθισμένη στο γραφείο της, στο Κάστρο του Ουίνδσορ, τον Δεκέμβριο του 2021, συντροφιά με μια παλαιότερη φωτογραφία με τον σύντροφο της ζωής της, η μακροβιότερη μονάρχης της βρετανικής ιστορίας ήταν έτοιμη να μαγνητοσκοπήσει το εορταστικό της μήνυμα, αποχαιρετώντας μια δύσκολη για τη Βρετανία, αλλά και για εκείνη προσωπικά, χρονιά. Πριν ακόμα ξεκινήσει το γύρισμα, η εικόνα της, το έντονο κόκκινο φόρεμα, οι τρεις «αράδες» μαργαριτάρια και μια αγαπημένη καρφίτσα με διαμάντια και ζαφείρι –την ίδια φορούσε και στον μήνα του μέλιτος το 1947– έστελνε το δικό της μήνυμα. Ύστερα από ένα διάστημα απουσίας από τα κοινά, η βασίλισσα Ελισάβετ βρισκόταν και πάλι στη θέση της.
Γιατί να έχει τόση σημασία η εμφάνιση και το ντύσιμο μιας 95χρονης γυναίκας, η οποία υπήρξε επί 70 χρόνια το «κεφάλι» της βασιλευόμενης κοινοβουλευτικής δημοκρατίας της Βρετανίας; Γιατί να συζητάμε ακόμη αν η Ελισάβετ φόρεσε ένα φούξια ή ένα φιστικί σύνολο σε κάποια εκδήλωση ή σε μια διαδικτυακή συνάντηση; Δεν είναι άλλωστε ένα κλασικό fashion icon, όπως π.χ. η πριγκίπισσα Νταϊάνα, το στιλ της οποίας έχει πλέον περάσει στην ενδυματολογική ιστορία. Όλοι, όμως, γνωρίζουμε ότι η Ελισάβετ επιλέγει έντονες αποχρώσεις, πολλές φορές χρωματικά μπλοκ από το καπέλο μέχρι το φόρεμα, αλλά και εμπριμέ. Και ακριβώς εκεί βρίσκεται η δική της επιτυχία και νίκη, σε αυτή την αδιάκοπη στιλιστική γραμμή, που υπογραμμίζει την παρουσία της αλλά και τον θεσμό τον οποίο εκπροσωπεί.
Δυνατή Οπτική Ταυτότητα
«Λίγο πριν από τα Χριστούγεννα υπήρχαν αρκετά ερωτηματικά, δεν την είχαμε δει για αρκετό χρονικό διάστημα. Και η κατάσταση ήταν δύσκολη παντού. Όταν την είδα, σκέφτηκα, να η βασίλισσα, όλα καλά, κάποια πράγματα είναι ακόμη όπως ακριβώς πρέπει να είναι», μου λέει η Ελίζαμπεθ Χολμς, η Αμερικανίδα δημοσιογράφος και συγγραφέας του HRH, So Many Thoughts on Royal Style, όταν της ζητώ τις εντυπώσεις της γύρω από την πρόσφατη τηλεοπτική εμφάνιση της Ελισάβετ. Πρώην συντάκτρια της Wall Street Journal γύρω από θέματα που αφορούν τη βιομηχανία της μόδας, η Χολμς τα τελευταία χρόνια υπογράφει τo So Many Thoughts, μια σειρά από Instagram στόρι στα οποία αναλύει πολλές από τις εμφανίσεις μελών της βρετανικής βασιλικής οικογένειας.
«Είναι πολύ διασκεδαστικό να βλέπεις τις εμφανίσεις των σταρ στο κόκκινο χαλί, όμως το να ντύνεσαι προσεκτικά και με συγκεκριμένο σκοπό είναι κάτι πολύ διαφορετικό, και η βασίλισσα Ελισάβετ έθεσε το πλαίσιο για όλο αυτό τα τελευταία 70 χρόνια με τη συνοχή με την οποία παρουσιάζει τη δημόσια εικόνα της», συνεχίζει η Χολμς. «Οι διάσημοι έχουν απόλυτη ελευθερία να ντυθούν υπερβολικά και υπέροχα σε συνεργασία με τους στιλίστες τους. Δεν ισχύει, όμως, το ίδιο για τη βασιλική οικογένεια, η οποία δεν μπορεί να φορέσει οτιδήποτε. Η εικόνα τους πρέπει να είναι φιλόδοξη, αλλά και συγχρόνως προσιτή. Μέσα από την έρευνα που έχω κάνει προκύπτει ότι η βασίλισσα Ελισάβετ δεν έχει μια εκ φύσεως σχέση με τη μόδα, όμως κατανοεί τη δύναμη και τη σημασία της. Και αυτή η στολή, το λογικό στιλ που έχει αναπτύξει, ειδικά σε μεγαλύτερη ηλικία, μεταφέρει άμεσα την εικόνα της ως βασίλισσας. Μια δυνατή οπτική ταυτότητα είναι ένα σημαντικό στοιχείο όταν μιλάμε για την υστεροφημία κάποιου».
Φέτος, τη χρονιά του Πλατινένιου Ιωβηλαίου της, οι ψηφιακές και έντυπες σελίδες γεμίζουν ήδη με στιγμιότυπα από τη ζωή της. Στη δημόσια διαδρομή της, μεγάλος σύμμαχος παραμένει το χρώμα, το οποίο είναι ένα «εργαλείο» με μεγάλη απήχηση – δεν χρειάζεται να είναι κάποιος ειδικός στη μόδα για να το κατανοήσει. Αρκεί να σκεφτεί κανείς ότι στις βασιλικές ιπποδρομίες του Άσκοτ, τα γραφεία στοιχημάτων που οργανώνουν στοιχήματα για τα άλογα κούρσας και τους αναβάτες τους δέχονται επίσης στοιχήματα για τα χρώματα που θα έχουν τα καπέλα της Ελισάβετ. Και αν σε πολλά από τα στιγμιότυπα τα συναισθήματά της παραμένουν σε γενικές γραμμές ανέκφραστα, το υπερ-χρωματικό, δημόσιο στιλ δεκαετιών μιλάει για εκείνη. Γιατί, όπως είχε πει και η ίδια κάποτε, «αν φορούσα μπεζ, κανείς δεν θα ήξερε ποια είμαι».
Τα δώρα του γάμου
Το βάρος της εμφάνισης μιας γυναίκας-μονάρχη, σε σχέση με τους άνδρες «συναδέλφους», ήταν πάντα αισθητό και η Ελισάβετ ακολουθεί τα βήματα δύο τεράστιων οικογενειακών προτύπων. Της βασίλισσας Ελισάβετ Α΄, με την κατάλευκη επιδερμίδα και τους μεγαλοπρεπείς γιακάδες του 16ου αιώνα, και της βασίλισσας Βικτωρίας, σε μόνιμο πένθος μετά τον θάνατο του αγαπημένου της Άλμπερτ, το 1861. Η Ελισάβετ έχτισε μέρος της εικόνας της την εποχή των ταμπλόιντ και, πολύ αργότερα, των μέσων κοινωνικής δικτύωσης.
Σε κάθε εποχή, όμως, το παρουσιαστικό της έδειχνε και εξακολουθεί να δείχνει το ιδιαίτερο πείσμα της. Όπως το 1945, στα 19 της, όταν ακολούθησε μια εντατική εκπαίδευση μηχανικού αυτοκινήτων του Βρετανικού Στρατού, ποζάροντας περήφανα μέσα στη στρατιωτική στολή της, έχοντας μάθει να επισκευάζει μηχανές, να αλλάζει λάστιχο και να οδηγεί τζιπ, φορτηγά και ασθενοφόρα. Ή ακόμα δύο χρόνια αργότερα, όταν ήρθε η ώρα του γάμου της με τον κατά γενική ομολογία γοητευτικό Φίλιππο, οπότε αγόρασε το μεταξωτό ύφασμα του νυφικού της με κουπόνια, όπως ακριβώς και οι Βρετανίδες συμπατριώτισσές της εκείνη την εποχή. Το δικό της νυφικό, βέβαια, είχε την υπογραφή του Βρετανού σχεδιαστή Νόρμαν Χάρτνελ, ο οποίος, μαζί με τον έτερο Βρετανό δημιουργό Χάρντι Έιμις, υπέγραψαν ένα μεγάλο μέρος της γκαρνταρόμπας της νεαρής πριγκίπισσας και μετέπειτα νεαρής βασίλισσας.
Μιλώντας για τον βασιλικό εκείνο γάμο, η Ελισάβετ δέχτηκε έναν τεράστιο αριθμό γαμήλιων δώρων, από ανεκτίμητης αξίας κοσμήματα μέχρι καλσόν – αυτό «ανεκτίμητο» είδος κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Στο μεταξύ, ο Χάρτνελ ήταν επίσης ο δημιουργός του φορέματος της στέψης της το 1953, σχεδιάζοντας μια τουαλέτα όπου κεντήθηκαν όλα τα σύμβολα των κρατών της Κοινοπολιτείας. Την ιστορική εκείνη τελετή παρακολούθησαν οι Βρετανοί πολίτες μέσα από τους τηλεοπτικούς τους δέκτες, έχοντας, πολλοί από αυτούς, αγοράσει την πρώτη τους τηλεόραση με αφορμή το συγκεκριμένο γεγονός.
«Ανέβηκε στον θρόνο στην ηλικία των 25, δεν απέφυγε τη θηλυκότητά της και αγκάλιασε το στιλ της εποχής της», σημειώνει η Ελίζαμπεθ Χολμς. «Αργότερα, κάποια στιγμή στη δεκαετία του ’90, όταν στην ενδυματολογική της ομάδα μπήκε η Άντζελα Κέλι, το στιλ της βασίλισσας άρχισε να γίνεται λιγότερο “μανταμέ” και λίγο περισσότερο διασκεδαστικό. Τη δεκαετία του 2000, τα ταγέρ της έγιναν πιο εφαρμοστά, τα χρώματα πιο έντονα και τα φτερά πιο κεφάτα. Έγινε μια ευχάριστη “γιαγιαδίστικη” φιγούρα, η οποία προκάλεσε ένα τεράστιο κύμα τρυφερότητας, ύστερα από μια δύσκολη περίοδο για τη βασιλική οικογένεια».
Οι Τσάντες της Βασίλισσας
Προσωπική βοηθός και Senior Dresser της Ελισάβετ από το 2002, η Άντζελα Κέλι περιλαμβάνεται στον στενό, έμπιστο κύκλο της βασίλισσας. Σε δύο βιβλία που έχει γράψει μέχρι σήμερα, η Κέλι αποκαλύπτει κάποια από τα μυστικά του βασιλικού ντυσίματος. Ανάμεσα σε άλλα, η σχεδιάστρια μόδας αναφέρει ότι μαζί με την ομάδα της ερευνούν πώς συμπεριφέρονται υφάσματα όπως η οργάντζα και το σιφόν απέναντι σε ένα ελαφρύ ή λιγότερο ελαφρύ αεράκι. Γράφει επίσης ότι η βασιλική σιλουέτα πρέπει να είναι πρωτίστως πρακτική και ευκολοφόρετη, γι’ αυτό και προτιμώνται τα φορέματα – μια επίσημη εμφάνιση με παντελόνι το 1970, σε επίσημη αποστολή στον Καναδά, δεν επαναλήφθηκε ποτέ.
Στο χτίσιμο της βασιλικής γκαρνταρόμπας συμμετέχουν και πολλά βρετανικά brand και οίκοι, οι οποίοι λαμβάνουν ένα Royal Warrant, μια βασιλική «σφραγίδα», η οποία συνήθως ανανεώνεται (ή όχι) κάθε πενταετία. Ανάμεσα στους κατόχους του Royal Warrant είναι η Fulton, εταιρεία που παρασκευάζει ομπρέλες – για τη βασίλισσα Ελισάβετ, κομμάτια με μπορντούρα ασορτί με το εκάστοτε χρώμα που φοράει, αλλά πάντα διαφανείς, για να φαίνεται η ίδια. Επίσης, ο οίκος γαντιών Cornelia James, ο οίκος Barbour με τα αγαπημένα αδιάβροχα, ο οίκος Hunter για τις γαλότσες και η σχεδιάστρια καπέλων Rachel Trevor-Morgan. Και, βέβαια, οι υποδηματοποιοί Rayne, που φτιάχνουν τα παπούτσια της Ελισάβετ, με το τακούνι να μην ξεπερνάει ποτέ τις 2,25 ίντσες (τα τελευταία χρόνια, τα υποδήματα τα «σπάει» λίγο, φορώντας τα στην αρχή η Άντζελα Κέλι), αλλά και ο οίκος Launer, ο οποίος παράγει τις αγαπημένες τσάντες της Ελισάβετ. Φημολογείται ότι στη συλλογή της βασίλισσας υπάρχουν πάνω από 200 τσάντες Launer, σχεδιασμένες με μακρύτερο από το αρχικό τους σχέδιο χερούλι, για περισσότερη βασιλική άνεση. Σύμφωνα με πληροφορίες, ο τρόπος που κρατάει η Ελισάβετ την εκάστοτε τσάντα της μεταφέρει σημαντικές πληροφορίες στο προσωπικό της, όπως όταν είναι έτοιμη να αποχωρήσει από μια εκδήλωση ή ακόμα αν δυσφορεί με κάποιον συνομιλητή της. Μεγάλο ενδιαφέρον υπάρχει και γύρω από το περιεχόμενο της βασιλικής τσάντας. Στο βιβλίο της, Our Rainbow Queen, η Βρετανίδα δημοσιογράφος και συντάκτρια ομορφιάς του Guardian, Σάλι Χιουζ, σημειώνει ότι, σύμφωνα με φήμες, στην τσάντα της Ελισάβετ βρίσκει κανείς, μεταξύ άλλων, οικογενειακές φωτογραφίες, κραγιόν, μέντες, γυαλιά, σιδερωμένα, κινητό και διπλωμένα χαρτονομίσματα για κάποιον εκκλησιαστικό έρανο.
Η Χιουζ εξηγεί ότι, αν και προέρχεται από οικογένεια που αντιτίθεται στη μοναρχία, η ίδια πάντα είχε μια εμμονή με την Ελισάβετ. Στο βιβλίο της αναφέρεται και στη διπλωματική επικοινωνία της βασίλισσας, την «απαλή» δύναμη που αποπνέει όταν φοράει μια καρφίτσα-δώρο του Μπαράκ Ομπάμα σε συνάντησή της με τον Τραμπ ή ακόμα την επιλογή της να φορέσει έναν συνδυασμό μπλε με χρυσό (στους «τόνους» της Ευρωπαϊκής Ένωσης) στην πρώτη συνεδρίαση του βρετανικού κοινοβουλίου μετά το δημοψήφισμα υπέρ του Brexit.
Την ίδια στιγμή, η Ελισάβετ συμπορεύεται με κάποιες από τις πιο πρόσφατες τάσεις της βιομηχανίας. Η Άντζελα Κέλι σημειώνει ότι από το 2019 η μονάρχης έχει σταματήσει τη χρήση αληθινής γούνας, ενώ σε επίπεδο στιλιστικής ανακύκλωσης ήταν ήδη μπροστά, καθώς τα ρούχα της φοριούνται, σημειώνονται και φοριούνται ξανά όταν έρθει η κατάλληλη στιγμή.
Η 95χρονη βασίλισσα συνήθως δεν δημιουργεί αγοραστικές «μανίες», όπως π.χ. η Κάθριν (Κέιτ), δούκισσα του Κέιμπριτζ, όταν φοράει π.χ. ένα κολάν από το Gap. Έχει παρατηρηθεί όμως ότι μετά τον γάμο του Ουίλιαμ και της Κέιτ, το 2011, οι πωλήσεις της Launer ανέβηκαν κατακόρυφα. «Στην αρχή, όταν εμφανίστηκε η Κέιτ φορώντας ρούχα αγοραστά, ήταν εύκολο να αγοράσει κανείς το στιλ της», σημειώνει η Ελίζαμπεθ Χολμς. «Όμως, μην ξεχνάμε ότι η βασίλισσα συνήθως φοράει ρούχα που ράβονται ειδικά για εκείνη».
Το Στέμμα και άλλα κοσμήματα
«Τα στέμματα έχουν κάποια μειονεκτήματα, όμως κατά τα άλλα είναι αρκετά σημαντικά πράγματα», έλεγε με το γνωστό της χιούμορ η μονάρχης σε ντοκιμαντέρ του BBC το 2018. Θέμα του ντοκιμαντέρ ήταν η τελετή στέψης της το 1953, με την ίδια να εξηγεί ότι το αυτοκρατορικό στέμμα ήταν τόσο βαρύ, που φοβόταν ότι, αν κατέβαζε το κεφάλι της, κινδύνευε να υποστεί κάταγμα στον αυχένα. Ευτυχώς για την ίδια, το στέμμα δεν είναι καθημερινό αξεσουάρ, όπως άλλοι αχώριστοι, πολύτιμοι σύντροφοι, κοσμήματα με τεράστια ιστορική, οικονομική και συναισθηματική αξία, μεταξύ των οποίων και το διαμαντένιο μονόπετρο που της χάρισε ο Φίλιππος στους αρραβώνες τους.
Η θρυλική Βρετανίδα δημοσιογράφος Σούζι Μένκες γράφει στο βιβλίο της The Royal Jewels ότι η γιγαντιαία συλλογή κοσμημάτων της Ελισάβετ χωρίζεται σε εκείνα τα κομμάτια που είναι μέρος της βρετανικής εθνικής κληρονομιάς και σε εκείνα που ανήκουν στην προσωπική της συλλογή και προέρχονται από δώρα, κληρονομιές και αγορές. Αν και το πού ακριβώς ανήκει το κάθε κόσμημα παραμένει μια γκρίζα ζώνη, εκείνο που είναι σίγουρο είναι ότι η Ελισάβετ έχει κάποια αγαπημένα κομμάτια, όχι τόσο πολύ σε επίπεδο ντιζάιν και εντυπωσιακής όψης, αλλά σε επίπεδο ιστορίας. Όπως, μεταξύ άλλων, το περιδέραιο Jubilee, από διαμάντια και μαργαριτάρια, ένα κομμάτι που φτιάχτηκε για το Ιωβηλαίο της βασίλισσας Βικτωρίας το 1887, με χρήματα που είχαν περισσέψει από δωρεές για το μνημείο του πρίγκιπα Άλμπερτ στο Χάιντ Παρκ του Λονδίνου.
Όμως, η Ελισάβετ έχει και πολλές ιδιωτικές στιγμές. Είναι εκείνες οι στιγμές που οι τιάρες δεν βγαίνουν πια από τις βελούδινες θήκες για ένα απλό οικογενειακό δείπνο, καθώς ήταν εκείνη που αποφάσισε ότι κάτι τέτοιο ήταν πλέον εκτός τόπου και χρόνου. Ή ακόμα εκείνες όπου τα μοτίβα στα αγαπημένα της φουλάρια Hermès αποτελούν το δικό της κλείσιμο του ματιού, αλλά και εκείνες όπου μπορεί, επιτέλους, να φοράει μπεζ.
Το βραβείο της Ελισάβετ
Toν Φεβρουάριο του 2018, φορώντας ένα ταγέρ σε απόχρωση γκρι-μπλε, η βασίλισσα παρακολούθησε το πρώτο της ντεφιλέ σε επίσημη εβδομάδα μόδας του Λονδίνου.
Αφορμή για την εμφάνισή της στην πρώτη σειρά, δίπλα στην Άννα Γουίντουρ, ήταν η απονομή του πρώτου βραβείου βρετανικού ντιζάιν που φέρει το όνομά της. Εκείνη την ημέρα, το απένειμε η ίδια στον ανερχόμενο Βρετανό σχεδιαστή Ρίτσαρντ Κουίν. Η διευθύνουσα σύμβουλος του Βρετανικού Συμβουλίου Μόδας, Κάρολιν Ρας, καλωσόρισε την Ελισάβετ και μίλησε για την επιρροή της στη βρετανική βιομηχανία, μεταφέροντας ένα μήνυμα που έμοιαζε να συμπυκνώνει τα αισθήματα πολλών – εντός και εκτός του χώρου της μόδας.
«Μεγαλειοτάτη, γνωρίζω ότι δεν επιθυμείτε να είστε ένα fashion icon», είπε η Ρας στην προσφώνησή της. «Όμως, όλοι εμείς εδώ σε αυτή την αίθουσα τρέφουμε τον ύψιστο σεβασμό για εσάς, καθώς και για τη σκληρή δουλειά και τη συνέπειά σας».
Πλατινένιο Ιωβηλαίο: 70 χρόνια βασιλείας και στυλ
Στο μεταξύ, τα χρώματα και τα μοτίβα που θα επέλεγε η βασίλισσα για το εορταστικό τετραήμερο εκδηλώσεων του Πλατινένιου Ιωβηλαίου της, όπως ήταν λογικό, είχαν αποτελέσει ήδη θέμα συζητήσεων.
Τα υπόλοιπα μέλη της βασιλικής οικογένειας διάλεξαν σύνολα που κινούνταν σε πιο ήρεμους χρωματικούς τόνους, ενώ η Ελισάβετ, με την σειρά της, επέλεξε εκείνα τα looks που ο Τύπος έσπευσε να χαρακτηρίσει εμβληματικά.
Έτσι, την Πέμπτη 2/6 και πρώτη ημέρα των εορτασμών για τα 70 χρόνια της Ελισάβετ στον θρόνο, η βασίλισσα επέλεξε ένα ταγέρ στο γαλάζιο του πάγου, με το οποίο εμφανίστηκε ενώπιον του βρετανικού λαού στο μπαλκόνι του Μπάκιγχαμ.
Μπορεί η Ελισάβετ να μην έδωσε το παρόν στους εορτασμούς και των 4 ημερών, πάντως, έκανε μια εμφάνιση-έκπληξη την Κυριακή 5/6 με την υπόλοιπη βασιλική οικογένεια και για την περίσταση επέλεξε ένα καταπράσινο ταγιέρ, το οποίο αδιαμφισβήτητα τράβηξε τα βλέμματα.
Βέβαια, η βασίλισσα Ελισάβετ έκανε άλλη μια «εμφάνιση» στο πλαίσιο του Πλατινένιου Ιωβηλαίου, κι αυτή ήταν…στο πλάι του animation αρκούδου Πάντινγκτον. Συγκεκριμένα, στην συναυλία που δόθηκε το Σάββατο 4/4 στο πλαίσιο των εορτασμών, πριν εμφανιστούν στην σκηνή ο Έλτον Τζον, η Νταϊάνα Ρος, οι Queen με τον Άνταμ Λάμπερτ, π Ροντ Στιούαρτ, η Αλίσια Κις και ο Χανς Ζίμμερ, η βασίλισσα εμφανίστηκε σε ένα μαγνητοσκοπημένο βίντεο, στο οποίο, έπινε τσάι και έτρωγε σάντουιτς μαρμελάδας με τον Πάντινγκτον -ένα βίντεο, που όπως ήταν αναμενόμενο, έχει κάνει ήδη τον γύρο του διαδικτύου τα τελευταία 24ωρα.
Για αυτή την περίσταση, η Ελισάβετ επέλεξε ένα πιο «παιχνιδιάρικο» look, φορώντας ένα φόρεμα με κίτρινα και μπλε μοτίβα, αλλά και μια μαύρη τσάντα, στην οποία, όπως φάνηκε, είχε σε «θέση μάχης» σάντουιτς μαρμελάδας.
Εβδομήντα χρόνια θητείας είναι πολλά και η ευρύτερη αποδοχή που απολαμβάνει η Ελισάβετ, ακόμα και από εκείνους που αντιστέκονται στον θεσμό, ίσως έχει να κάνει και με μια προσεκτική δημόσια εικόνα βασισμένη στην έννοια του καθήκοντος.