Περίπου δύο εβδομάδες προτού ο επικριτής του Κρεμλίνου Βλαντίμιρ Καρά-Μούρζα καταδικαστεί σε 25 χρόνια φυλάκισή με την κατηγορία της προδοσίας, ο επί σειρά ετών δικηγόρος και φίλος του Βαντίμ Προχόροφ είχε εγκαταλείψει τη Ρωσία.
Όταν οι εισαγγελείς και ο δικαστής τον απείλησαν με ποινικές διώξεις, ο Προχόροφ κατάλαβε ότι ήταν καιρός να φύγει. «Εμεινα όσο περισσότερο μπορούσα. Ως δικηγόρος, είμαι χρήσιμος εντός Ρωσίας. Αλλά δεν είμαι καθόλου χρήσιμος αν είμαι στη φυλακή» δήλωσε.
Στις αρχές Απριλίου, ο Προχόροφ έμαθε ότι το γραφείο του γενικού εισαγγελέα ήταν πιθανό να ετοιμάζει κατηγορητήριο εναντίον του. Τότε επέλεξε να φύγει. Μάζεψε τα υπάρχοντά του, διάφορα έγγραφα και ηχητικά αρχεία από δικαστικές ακροάσεις τα οποία, όπως λέει, σκοπεύει να δημοσιεύσει ως αποδεικτικά στοιχεία για αυτό που αποκαλεί ως «εικονική δίκη».
Οι φόβοι του για σύλληψη δεν ήταν αδικαιολόγητοι. Από την έναρξη της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία, αρκετοί Ρώσοι δικηγόροι έχουν συλληφθεί. Ο Τιμούρ Ιντάλοφ, δικηγόρος που συνδέεται με μια οργάνωση ανθρωπίνων δικαιωμάτων που ασκεί κριτική στο Κρεμλίνο, βρίσκεται στη φυλακή από τον περασμένο μήνα με την κατηγορία ότι απείλησε κρατικό αξιωματούχο. Ένας άλλος δικηγόρος, ο Ντμίτρι Ταλάντοφ, βρίσκεται υπό κράτηση από τον Ιούνιο του 2022, κατηγορούμενος για διάδοση ψευδών πληροφοριών και δυσφήμιση των ρωσικών ενόπλων δυνάμεων.
Από τότε που η Ρωσία ξεκίνησε την εισβολή της στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022, δικηγόροι όπως ο Προχόροφ έχουν χαρακτηριστεί «πράκτορες ξένων συμφερόντων» από το κράτος. Δεκάδες έχουν στερηθεί την άδεια άσκησης επαγγέλματος, ενώ αρκετοί βρίσκονται στη φυλακή αντιμετωπίζοντας ποινικές κατηγορίες σχετικά με το έργο τους ή για την κριτική που άσκησαν στο Κρεμλίνο.
Το γεγονός αυτό σημαίνει ότι όλο και λιγότεροι δικηγόροι μπορούν υπερασπιστούν αντιφρονούντες και να καταγράψουν τι συμβαίνει σε αυτές τις δίκες. «Η παρουσία τους και το έργο τους είναι απαραίτητα», δήλωσε η Εβγκενία Καρά-Μουρζά, σε τηλεφωνική συνέντευξη από τις ΗΠΑ, όπου διαμένει με τα τρία παιδιά της. «Παρακολουθούν αυτές τις υποθέσεις, καταγράφουν τα πάντα, καταθέτουν προσφυγές σε διεθνή όργανα. Αυτό δημιουργεί μια νομική βάση για τη δίωξη εισαγγελέων και πολιτικών αργότερα».
Χωρίς αυτούς, οι ακτιβιστές βασίζονται σε διορισμένους από το κράτος δικηγόρους, οι οποίοι προφανώς δεν διεκπεραιώνουν το έργο τους ανεξάρτητα.
Ρώσοι δικηγόροι λένε ότι η κατάσταση μπορεί προμηνύει μια επανάληψη των πιο σκοτεινών κεφαλαίων στην ιστορία της χώρας. Στο πλαίσιο σαρωτικών εκκαθαρίσεων που πραγματοποιήθηκαν υπό τον Ιωσήφ Στάλιν τις δεκαετίες του 1920 και 1930, η μυστική αστυνομία συνέλαβε εκατοντάδες δικηγόρους που υπερασπίζονταν αντιφρονούντες.
Μόνο στη Μόσχα, στα τέλη της δεκαετίας του 1930, περίπου 160 δικηγόροι κατηγορήθηκαν για αντεπαναστατικές συνωμοσίες και καταδικάστηκαν σε θάνατο ή σε μακροχρόνιες ποινές εξορίας σε απομακρυσμένα στρατόπεδα εργασίας. Εκατοντάδες άλλοι στερήθηκαν τη δικηγορική τους ιδιότητα. Πολλοί από αυτούς που παρέμειναν προσχώρησαν αναγκαστικά στο Κομμουνιστικό Κόμμα.
«Οι δικηγόροι πρέπει να υποταχθούν στη γραμμή του κόμματος γιατί κανείς δεν ξέρει τι βρόμικα κόλπα θα σκαρφιστούν αυτά τα διανοούμενα αποβράσματα», είπε κάποτε ο Βλαντιμίρ Λένιν, προκάτοχος του Στάλιν στη σοβιετική ηγεσία.
«Η εκκαθάριση των δικηγόρων έχει αρχίσει. Αυτό συμβαίνει γιατί στέκουν ανάμεσα στην κοινωνία των πολιτών και το ολοκληρωτικό κράτος», δήλωσε ο Μιχαήλ Μπενγιας, δικηγόρος που πρόσφατα κηρύχθηκε ξένος πράκτορας και του αφαιρέθηκε η άδεια άσκησης επαγγέλματος.
Οι πιθανότητες αθωωτικής απόφασης για αντιφρονούντες είναι εξάλλου ελάχιστες. Μια ανάλυση στη ρωσική εφημερίδα Nezavisimaya Gazeta την περασμένη εβδομάδα διαπίστωσε ότι μόνο μία στις 300 αποφάσεις που εκδόθηκαν στα ρωσικά δικαστήρια πέρυσι ήταν αθωωτική. Ορισμένοι δικηγόροι που υπερασπίζονται επικριτές του Κρεμλίνου λένε ότι το καλύτερο που μπορούν να ελπίζουν είναι να εξασφαλίσουν ευνοϊκότερες συνθήκες για τους πελάτες τους.
Με πληροφορίες από Wall Street Journal
Ακολουθήστε το kathimerini.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, στο kathimerini.gr