Εχουν περάσει 18 χρόνια από τότε που ενεπλάκη για πρώτη φορά το όνομά του σε σεξουαλική κακοποίηση και έκδοση ανηλίκου· πάνε 14 χρόνια από την πρώτη του καταδίκη και τέσσερα χρόνια από την αυτοκτονία του στη φυλακή, ενώ ετοιμαζόταν ακόμα μία δίκη για σωματεμπορία· κι όμως, σαν άλλο ζόμπι ταινίας του Χόλιγουντ, όπως γράφει ο Guardian, επιστρέφει για να αναστατώσει τις ζωές των ζωντανών· σαν αιώνια κατάρα που πέφτει επί δικαίους και αδίκους.
Ο Τζέφρι Επσταϊν –ή, εν πάση περιπτώσει, το φάντασμά του– επιστρέφει δριμύτερος, καθώς η Wall Street Journal, τις τελευταίες εβδομάδες αποκαλύπτει emails που αντάλλασσε με προσωπικότητες από τον χώρο της οικονομίας, της πολιτικής και του πολιτισμού – ό,τι έκανε σε όλη του τη ζωή δηλαδή.
Ωστόσο, η παραμικρή σύνδεση κάποιου, που, επί παραδείγματι, απλώς τον συναντούσε σε κοινωνικές εκδηλώσεις, μπορεί να φέρει τα πάνω κάτω, όπως, ας πούμε, να εξωθήσει σε απολογία ανθρώπους που, τουλάχιστον κατά τα λεγόμενά τους, ήταν απλώς κοινωνικοί του συνδαιτημόνες.
Κι ίσως όχι εντελώς αδικαιολόγητα, καθώς οι νέες αποκαλύψεις αφορούν στα χρόνια μετά την πρώτη του καταδίκη για σεξουαλική κακοποίηση και έκδοση γυναικών, πολλές εκ των οποίων ήταν ανήλικες. Οι άνθρωποι που τον συναναστρέφονταν, ακόμα και μόνο για να του αποσπάσουν πολύτιμα χρήματα επιβίωσης, γνώριζαν ποιος είναι και τι έχει κάνει – έστω και μόνο για την καταδίκη του 2009, στη Φλόριντα, όπου είχε καταφέρει να γλιτώσει με ποινή-χάδι, καθώς είχε προχωρήσει σε συμφωνία με τις δικαστικές αρχές της Φλόριντα.
Εξάλλου, από το 2009 και μετά, το μόνο που τον ένοιαζε ήταν να καθαρίσει το όνομά του και να ξαναχτίσει τη φήμη του ανοιχτοχέρη φιλάνθρωπου.
Γούντι Αλεν: «Ζούσαμε στην ίδια γειτονιά»
Τα έγγραφα που αποκάλυψε η Wall Street Journal δείχνουν ότι το 2014 και το 2015 ο Τζέφρι Επσταϊν συναντιόταν με τον Γούντι Αλεν σχεδόν κάθε μήνα. Μάλιστα, η έναρξη των επαφών τους εντοπίζεται το 2012, όταν ένας βοηθός του περίφημου οτέρ έστειλε σε βοηθό του Επσταϊν ένα σημείωμα: «Ο Γούντι αναρωτιέται αν ο Τζέφρι θα ενδιαφερόταν να δει τη νέα του ταινία, είτε σήμερα είτε αύριο».
Επισκέπτονταν τακτικά παρέα το ατελιέ του Τζεφ Κουνς το 2013, αλλά είχαν εμφανιστεί μαζί και σε δημοπρασία του οίκου Sotheby’s το 2017. Οπως αποκαλύπτει η Wall Street Journal, ο Επσταϊν ήθελε παρόντα τον Γούντι Αλεν σε δεκάδες δείπνα στην έπαυλή του, όπου ο σκηνοθέτης εμφανιζόταν πάντοτε με τη σύζυγό του Σουν-Γι Πρεβίν.
«Ο Γούντι και η Σουν-Γι ζούσαν στην ίδια γειτονιά με τον Επσταϊν και ήταν συχνά καλεσμένοι σε δείπνα στην έπαυλή του», είπε εκπρόσωπος του ζευγαριού. «Υπήρχαν πάντα άλλοι καλεσμένοι σε αυτές τις συγκεντρώσεις. Ο Γούντι δεν είχε ποτέ επαγγελματική συνάντηση με τον Επσταϊν και ούτε μια φορά πέρασε χρόνο μαζί του χωρίς να είναι παρούσα και η Σουν-Γι».
Μάλιστα, τον Οκτώβριο του 2014, ο Επσταϊν σχεδίαζε ο Γούντι Αλεν να δώσει μαθήματα μοντάζ ταινιών στην οικία του σε μια ομάδα καλεσμένων που παρακολουθούσαν το «Psycho» του Αλφρεντ Χίτσκοκ, όπως αποκαλύπτουν τα έγγραφα που έχει στη διάθεσή της η εφημερίδα.
Τσόμσκι: «Και τι σας νοιάζει εσάς;»
Ο πάλαι ποτέ σούπερ σταρ στοχαστής Νόαμ Τσόμσκι βρέθηκε σε απολογητική θέση, παρότι αντέδρασε με επιθετικά αμυντικό τρόπο, λέγοντας, grosso modo, «και τι σας νοιάζει εσάς;». «Δεν γνωρίζω την αρχή που με υποχρεώνει να σας ενημερώσω για τη βραδιά που πέρασα με έναν εξαιρετικό καλλιτέχνη», ανέφερε ο 94χρονος Τσόμσκι για τα emails που τον θέλουν να έχει συνταταξιδέψει αεροπορικώς με τον Επσταϊν ώστε να δειπνήσουν όλοι μαζί με τον Γούντι Αλεν και τη σύζυγό του Σουν-Γι Πρεβίν, η οποία είναι θετή κόρη της πρώην συζύγου του Αλεν, Μία Φάροου.
Κατά τα λοιπά, οι δυο τους, συνήθως παρουσία άλλων, όπως ο Ισραηλινός πρώην πρωθυπουργός Εχούντ Μπάρακ, είχαν συναντηθεί περιστασιακά. Οι συναντήσεις Τσόμσκι-Επσταϊν γίνονταν στο ΜΙΤ, όπου δίδασκε ο στοχαστής, «για να συζητήσουν θέματα νευροεπιστήμης, μεταξύ άλλων».
Στο μεταξύ, ο Επσταϊν είχε δωρίσει τουλάχιστον 850.000 δολάρια στο MIT μεταξύ 2002 και 2017. Το MIT, μάλιστα, δήλωσε ότι δεν ήταν πρέπον να δεχτεί τα δώρα του Επσταϊν και ότι αργότερα δώρισε τις 850.000 δολάρια σε μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς που υποστηρίζουν επιζώντες σεξουαλικής κακοποίησης.
Παρ’ όλα αυτά, σε μια συνέντευξή του 2020 στο podcast «dunc tank», λέει η Wall Street Journal, ο Τσόμσκι είχε αναφέρει ότι μεταξύ των δωρητών του ΜΙΤ υπήρχαν άτομα που θεωρούσε χειρότερα από τον Επσταϊν, δίχως να αναφέρει τις συναντήσεις μαζί του.
Ο Τσόμσκι είπε, δε, στην ίδια εφημερίδα, ότι την εποχή των συναντήσεών τους «αυτό που ήταν γνωστό για τον Τζέφρι Επσταϊν ήταν ότι είχε καταδικαστεί για έγκλημα και είχε εκτίσει την ποινή του. Σύμφωνα με τους νόμους και τους κανόνες των ΗΠΑ, αυτό επιφέρει μια νέα αρχή».
Το MIT είπε ότι οι δικηγόροι που ερευνούσαν τους δεσμούς του με τον Επσταϊν δεν διαπίστωσαν ότι ο Τσόμσκι συναντήθηκε με τον Επσταϊν στην πανεπιστημιούπολη ή ότι έλαβε χρηματοδότηση από αυτόν.
Ο άνθρωπος του Κλίντον και του Ομπάμα
Ο Λόρενς Σάμερς, πρώην υφυπουργός Οικονομικών του Μπιλ Κλιντον και διευθυντής του Εθνικού Οικονομικού Συμβουλίου του Λευκού Οίκου επί Μπαράκ Ομπάμα, ήθελε, λέει η Wall Street Journal, ένα εκατ. δολάρια για να χρηματοδοτήσει ένα ποιητικό πρότζεκτ που είχε αναπτύξει η σύζυγός του, Ελίζα Νιουμ, καθηγήτρια στο Χάρβαρντ. Ο άλλοτε πρόεδρος του Χάρβαρντ στράφηκε στον Τζέφρι Επσταϊν.
«Χρειάζομαι φιλανθρωπικές συμβουλές μικρής κλίμακας. Η ζωή μου θα είναι καλύτερη αν συγκεντρώσω 1 εκατ. δολάρια για τη Λίζα», είπε ο Σάμερς σε ένα email στον Επσταϊν τον Απρίλιο του 2014. Δύο χρόνια αργότερα, ο Επσταϊν δώρισε 110.000 δολάρια στον μη κερδοσκοπικό οργανισμό της Νιου, ο οποίος αναπτύσσει βίντεο σχετικά με την ποίηση.
Ο Σάμερς, πάντως, «λυπάται βαθύτατα που ήρθε σε επαφή με τον Επσταϊν μετά την καταδίκη του» και ο μη κερδοσκοπικός οργανισμός της Ελίζα Νιου, επίσης, «λυπάται που δέχτηκε χρηματοδότηση από τον Επσταϊν». Ο μη κερδοσκοπικός οργανισμός της Νιου, σε δεύτερο χρόνο, έκανε δωρεά «που υπερβαίνει το ποσό που έλαβε, σε ομάδα που εργάζεται κατά της σωματεμπορίας».
Το Χάρβαρντ, δε, είπε ότι αποφάσισε να απορρίψει δωρεές από τον Επσταϊν μετά την ομολογία ενοχής του το 2008 στη Φλόριντα. Το επιφανές ίδρυμα αρνήθηκε, την ίδια στιγμή, να σχολιάσει τους δεσμούς του με τον Επσταϊν, ο οποίος είχε δωρίσει 9,1 εκατ. δολάρια πριν από το 2008 και είχε επισκεφτεί την πανεπιστημιούπολη δεκάδες φορές μετά την καταδίκη του.
Και ο διευθυντής της CIA…
Ο Ουίλιαμ Μπερνς, σήμερα διευθυντής της CIA και πρώην αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών του Μπαράκ Ομπάμα, είχε προγραμματισμένες τρεις συναντήσεις με τον Επσταϊν το 2014, όταν ήταν υπουργός, αλλά και ετοιμαζόταν να αποχωρήσει, όπως έχει δηλώσει εκπρόσωπος της CIA. «Ο διευθυντής δεν γνώριζε τίποτα γι’ αυτόν, εκτός από το ότι ήταν ειδικός στον τομέα των χρηματοοικονομικών υπηρεσιών και του πρόσφερε γενικές συμβουλές για τη μετάβαση στον ιδιωτικό τομέα», είπε η Τάμι Κούπερμαν Θορπ. «Δεν είχαν καμία σχέση».
Ο Μπερνς θυμάται, γράφει η Wall Street Journal, ότι τον σύστησε στην Ουάσιγκτον ένας κοινός τους φίλος και συναντήθηκε με τον Επσταϊν μια φορά για λίγο στη Νέα Υόρκη, είπε η Θορπ.
Τον Οκτώβριο του 2014, ο Μπερνς είχε παραιτηθεί από το Στέιτ Ντιπάρτμεντ για να υπηρετήσει ως πρόεδρος του Ιδρύματος Κάρνεγκι για τη Διεθνή Ειρήνη, μιας δεξαμενής σκέψης. Διηύθυνε το Carnegie Endowment έως ότου διορίστηκε στις αρχές του 2021 από τον πρόεδρο Μπάιντεν ως διευθυντής της CIA.
Πάντως, άνθρωπος του περιβάλλοντος του Επσταϊν έχει δηλώσει στον Guardian ότι θεωρεί πως η δημοσιοποίηση των συναντήσεων του παιδόφιλου χρηματιστή είναι μέρος μιας προσπάθειας δυσφήμισης των υπηρεσιών πληροφοριών και των Δημοκρατικών που εμφανίζονται κυρίως στα έγγραφα που σχετίζονται με τον Επσταϊν. «Ανεξάρτητα από το πώς κανείς τα συνδέει όλα αυτά, γίνεται μια προσπάθεια να συνδεθούν πολλοί από τους σημερινούς Δημοκρατικούς πράκτορες με τον Τζέφρι Επσταϊν επειδή προκαλεί κακό στη δημόσια εικόνα των Δημοκρατικών».
Από την άλλη, ίσως ισχύει και αυτό που είχε γράψει η Κριστίν Πελόζι, κόρη της Νάνσι Πελόζι, πρώην προέδρου της Βουλής των Αντιπροσώπων: «Η υπόθεση Επσταϊν είναι φρικτή και οι νεαρές γυναίκες αξίζουν δικαιοσύνη. Είναι πολύ πιθανό να εμπλέκονται ορισμένα από τα αγαπημένα μας πρόσωπα, αλλά πρέπει να ακολουθήσουμε τα γεγονότα και ό,τι θέλει ας γίνει – είτε για τους Ρεπουμπλικανούς είτε για τους Δημοκρατικούς».
This Epstein case is horrific and the young women deserve justice. It is quite likely that some of our faves are implicated but we must follow the facts and let the chips fall where they may – whether on Republicans or Democrats. #WeSaidEnough #MeToo https://t.co/2mvskwQwW1
— Christine Pelosi (@sfpelosi) July 7, 2019
Ο Ισραηλινός πρώην πρωθυπουργός και το ιδιωτικό τζετ
Τα έγγραφα που αποκαλύπτει η αμερικανική εφημερίδα εμπλέκουν και τον Εχούντ Μπάρακ, τον 10ο πρωθυπουργό του Ισραήλ, την περίοδο 1999-2001. Απ’ ό,τι φαίνεται, οι συναντήσεις μεταξύ τους ήταν δεκάδες, ενώ ο Επστάιν τον είχε μεταφέρει και με το ιδιωτικό του τζετ.
Η εφημερίδα αποκαλύπτει ότι, επί 11 μήνες, συναντιόταν κάθε μήνα, ενώ η σχέση τους διήρκεσε από το 2013 έως το 2017, και πάλι αφού είχε καταδικαστεί ο Επστάιν λίγα χρόνια πριν.
Ο Εχούντ Μπάρακ είπε στη Wall Street Journal ότι γνώρισε τον Επσταιν το 2003 μέσω του Σιμόν Πέρες, επίσης πρώην πρωθυπουργό του Ισραήλ, σε μια κοινωνική εκδήλωση με αξιωματούχους των ΗΠΑ και ότι επισκεπτόταν τακτικά τον Επσταϊν όταν ταξίδευε στη Νέα Υόρκη.
«Πέταξα μόνο δύο φορές με το αεροπλάνο του, μαζί με τη σύζυγό μου και την ισραηλινή υπηρεσία ασφαλείας», δήλωσε ο Μπάρακ. «Ποτέ δεν συμμετείχα σε κανένα πάρτι ή σε οποιαδήποτε άλλη απρεπή εκδήλωση όπου εμπλέκεται ο Επσταϊν και δεν τον συνάντησα ποτέ με ενήλικες ή ανήλικες γυναίκες σε ακατάλληλο πλαίσιο».
Πρόεδρος Κολεγίου Μπαρντ: «Ταπεινωτική εμπειρία»
Στην ίδια θέση, εκείνη του απολογούμενου, βρέθηκε και ο επί δεκαετίες πρόεδρος του περίφημου προοδευτικού Κολεγίου Μπαρντ της Νέας Υόρκης, που ειδικεύεται στις ελευθέριες τέχνες, δηλαδή στις ανθρωπιστικές και κοινωνικές επιστήμες. Ο Λέον Μπότσταϊν, ελβετικής καταγωγής μαέστρος και μουσικολόγος, όχι μόνον είχε επαφές με τον Επσταϊν, αλλά αυτό συνέβη επανειλημμένως, και μάλιστα τις περισσότερες φορές με αγωνιώδη πρωτοβουλία του Μπότσταϊν.
Εκανε συχνές επισκέψεις στην έπαυλη του Επσταϊν στο Upper East Side, ενώ ο πάλαι ποτέ κραταιός χρηματιστής και παιδόφιλος και η συνοδεία του πήγαιναν με ελικόπτερο στην καταπράσινη πανεπιστημιούπολη του Μπαρντ, στην κοιλάδα Χάντσον.
«Οι άνθρωποι δεν καταλαβαίνουν τι περιλαμβάνει αυτή η δουλειά (του προέδρου κολεγίου)», είπε στους New York Times. «Δεν μπορείς να διαλέξεις (ποιον θα συναναστραφείς), γιατί ανάμεσα στους πολύ πλούσιους είναι ένα υψηλότερο ποσοστό δυσάρεστων και όχι πολύ ελκυστικών ανθρώπων. Ο καπιταλισμός είναι ένα τραχύ σύστημα», συμπλήρωσε ο Μπότσταϊν, αναφερόμενος στην ανάγκη χρηματοδότησης που είχε το κολέγιό του, ιδίως μετά τη χρηματοπιστωτική κρίση του 2008. Εντούτοις, δεν ήξερε τίποτε άλλο για τον Επσταϊν, δεν είχε δει να συνοδεύεται από νεαρές κυρίες· αυτό που έβλεπε περιοριζόταν στη συνάντηση ενός επικεφαλής ιδρύματος που έχει ανάγκη τα χρήματα και ενός πιθανού χρηματοδότη.
«Είναι ταπεινωτική εμπειρία να επιστρέφεις ξανά και ξανά και ξανά (στους χρηματοδότες, ζητώντας βοήθεια)», είπε ο Μπότσταϊν, προσθέτοντας ότι «βρισκόμαστε πλήρως στο έλεος των πολύ πλούσιων. Θα δεχόμασταν χρήματα από τον Τζέφρι Επσταϊν σήμερα; Οχι. Απολάμβανε να σε ταπεινώνει και να αφήνει τις προσδοκίες να αιωρούνται. Ηταν σαδιστής. Επαιξε μαζί μου, το δίχως άλλο».
Τελικά, παρ’ όλα ταύτα, το Μπαρντ έλαβε από τον Επσταϊντ 66 λάπτοπ και κάθε προσπάθεια για χρηματοδότηση έπεσε στο κενό, όπως λέει στους ΝΥΤ ο πρόεδρος του ιδρύματος.
«Σαν ζόμπι»
Η δίψα του Επσταϊν να αποκτήσει επιρροή αλλά και να περιβάλλεται από επιδραστικούς ανθρώπους της οικονομίας, της πολιτικής, της επιστήμης και του πολιτισμού ήταν άσβεστη από την παιδική του ηλικία. Και, όπως γράφει ο Guardian, αυτή η δίψα για επιρροή συνεχίζει να σκορπίζει δηλητήριο σε όποιον φαίνεται να έχει έρθει σε επαφή μαζί του· κι αυτό φαίνεται απίθανο να πάψει να συμβαίνει.
«Ηθελε πάντα να περιβάλλεται από ψευδοεπιστημονικό πλήθος πολύ σημαντικών ανθρώπων. Χρησιμοποιούσε ανθρώπους από διαφορετικούς τομείς για να εντυπωσιάσει κάποιον που ήθελε να γνωρίσει. Έφτασε στον Γκέιτς μέσω του επιστημονικού του συμβούλου Μπόρις Νίκολιτς και στη συνέχεια του πρότεινε την ιδέα να δημιουργήσει ένα ίδρυμα για να υποστηρίξει το το δικό του ίδρυμα για την υγεία», έχουν πει άνθρωποι του περιβάλλοντός του.
Μάλιστα, όπως έχουν γράψει οι New York Times, ο Τζέφρι Επσταϊν είχε ένα ασυνήθιστο όραμα: ήλπιζε να διασπείρει το γενετικό του υλικό, αφήνοντάς εγκύους τις γυναίκες που θα συγκέντρωνε και θα φιλοξενούσε στο ράντσο του στο Νέο Μεξικό. Ο Τζαρόν Λανιέ, που θεωρείται και πατέρας της εικονικής πραγματικότητας, ισχυρίζεται ότι σε μία εκδήλωση στην έπαυλη του Επσταϊν στο Μανχάταν, μία επιστήμονας που εργαζόταν για τη NASA, τον πληροφόρησε ότι στόχος του χρηματιστή ήταν να μείνουν ταυτόχρονα έγκυοι 20 γυναίκες. Μάλιστα, ο Λενιέ θεωρούσε ότι στις κοινωνικές εκδηλώσεις που διοργανώνονταν στην έπαυλή του ο Eπσταϊν έκανε την επιλογή των μελλοντικών μητέρων των παιδιών του. Ωστόσο, δεν υπήρξε κανένα στοιχείο που να υποδεικνύει ότι το σχέδιο του υλοποιήθηκε.
Οπως και να ’χει, είχε συγκεντρώσει γύρω του έναν κύκλο επιφανών επιστημόνων, μεταξύ άλλων, πέραν όσων έχουν αναφερθεί παραπάνω, ο νομπελίστας Μάρεϊ Γκελ-Μαν που ανακάλυψε τα κουάρκ, ο Στίβεν Χόκινγκ, ο παλαιοντολόγος και εξελικτικός βιολόγος Στίβεν Τζέι Γκουλντ.
Μαγνήτης για πολλούς; Τα ανεξάντλητα χρήματά του. Αρκεί αυτό για να συναναστραφείς έναν καταδικασμένο για σωματεμπορία, παιδοφιλία και σεξουαλική κακοποίηση; Ο Τσόμσκι ανέφερε πολλές έμμεσες δικαιολογίες γι’ αυτό, όπως φάνηκε νωρίτερα. Και πάλι, αρκούν αυτές;
Σε κάθε περίπτωση, ένα από τα μεγαλύτερα ερωτήματα που τίθενται είναι τι θα γίνει με τα θύματά του, καθώς οι καταγγελίες μετά τον θάνατό του απευθύνονται στους κληρονόμους του – και δεν είναι λίγες.
Τα θύματα ακόμη αναρωτιούνται πώς οι αμερικανικές Αρχές επέτρεψαν την αυτοκτονία του Τζέφρι Επσταϊν το 2019 στις φυλακές. Προ δύο μηνών, όπως αναφέρει το Business Insider, σε επιστολή του στις 2 Μαρτίου στον Γενικό Επιθεωρητή του υπουργείου Δικαιοσύνης Μάικλ Χόροβιτς, η δικηγόρος Γκλόρια Ολρεντ, που εκπροσωπεί 20 από τις κατηγόρους του Επσταϊν, ζήτησε ενημέρωση σχετικά με τη μακροχρόνια έρευνα για τον θάνατό του.
«Πολλά από τα θύματα του Επσταϊν εγείρουν ερωτήματα για το πώς και το γιατί το σύστημα απέτυχε να αποτρέψει τον θάνατο του Τζέφρι Επσταϊν. Εχουν υποσχεθεί απαντήσεις στα θύματα, αλλά έπειτα από χρόνια αναμονής, δεν έχουν λάβει ακόμη καμία απάντηση».
Κι ούτε, βεβαίως, θα τον δουν να καταδικάζεται ξανά και ξανά για όσα έχει προκαλέσει σε όλες αυτές τις γυναίκες – που συχνά χρησιμοποιούσε ως το κερασάκι στην τούρτα των επαγγελματικών του συναναστροφών ή των δήθεν επιστημονικών του διαστροφών.