Να «τετραγωνίσουν» τον κύκλο επιχειρούν εσχάτως Ευρωπαίοι αξιωματούχοι σε ό,τι αφορά τις σχέσεις Ευρωπαϊκής Ενωσης – Τουρκίας, η τρέχουσα πραγματικότητα των οποίων θα αποτυπωθεί στην ειδική έκθεση που θα δημοσιευθεί σε λίγες ημέρες, ύστερα από τη σχετική εντολή του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, του περασμένου Ιουνίου.
Μπορεί στην πρόσφατη έκθεση προόδου της Κομισιόν για την πορεία της Τουρκίας ως υποψήφιου κράτους-μέλους της Ε.Ε. να καταγράφεται με μελανά χρώματα η κατάσταση της χώρας σε ό,τι αφορά την ανταπόκρισή της στα προαπαιτούμενα για οποιαδήποτε πρόοδο στη διαπραγματευτική διαδικασία ένταξης (σεβασμός κράτους δικαίου, ανθρώπινα δικαιώματα, ελευθερίες κ.λπ.), ωστόσο, την ίδια ώρα, η Επιτροπή αναγνωρίζει την Αγκυρα ως «βασικό εταίρο» για τη συνεργασία σε θέματα κοινού ενδιαφέροντος, όπως το μεταναστευτικό και η ασφάλεια. Ετσι, άλλωστε, περιγράφεται η Τουρκία στην ανακοίνωση που εξέδωσε χθες η Κομισιόν για τη συνάντηση της επιτρόπου Εσωτερικών Υποθέσεων Ιλβα Γιόχανσον με τον Τούρκο υπουργό Εσωτερικών Αλί Γερλίκαγια την Πέμπτη, στις Βρυξέλλες, στο πλαίσιο του δεύτερου υψηλού επιπέδου διαλόγου Ε.Ε. – Τουρκίας.
Η συνάντηση πραγματοποιήθηκε και ενόψει της δημοσίευσης της επικείμενης έκθεσης για τις ευρωτουρκικές σχέσεις, όπως επιβεβαιώνουν στην «Κ» ευρωπαϊκές διπλωματικές πηγές, καθώς προσέφερε για πρώτη φορά εδώ και αρκετά χρόνια μια πλατφόρμα διαλόγου με την Ε.Ε. σε ανώτατο επίπεδο, που επιζητούσε η Τουρκία, ενώ οι συνομιλίες κατέγραψαν πρόοδο για ένα εξαιρετικά σημαντικό θέμα για εκείνη, την απελευθέρωση της βίζας. Η συνάντηση των δύο αξιωματούχων κατέληξε συγκεκριμένα στη «διερεύνηση τρόπων διευκόλυνσης των ταξιδιών για τους Τούρκους πολίτες, μέσω επιτάχυνσης της έκδοσης θεωρήσεων». Επί της ουσίας, η ανακοίνωση περιγράφει αυτό που θα καταγράφει η επικείμενη έκθεση ως «προσφορά» εκ μέρους της Ε.Ε. προς την Αγκυρα, όπως επιβεβαιώνει στην «Κ» Ευρωπαίος διπλωμάτης, μέτρο που εκτιμάται ότι θα την ικανοποιήσει, καθώς παράλληλα αποφασίστηκε συνέχιση του διαλόγου για πλήρη απελευθέρωση των θεωρήσεων, αλλά και των συνομιλιών σε τεχνικό επίπεδο για τη διαχείριση του μεταναστευτικού. Αίσθηση προκάλεσε, ωστόσο, το γεγονός ότι στην εν λόγω ανακοίνωση δεν υπήρξε αναφορά στην ανάγκη εφαρμογής της δήλωσης Ε.Ε. – Τουρκίας του 2016 για το μεταναστευτικό. Σε ερώτηση της «Κ» για την παράλειψη αυτή, εκπρόσωπος της Κομισιόν αναφέρθηκε στην εξέχουσα σημασία της, χωρίς όμως να εξηγεί επαρκώς τη μη αναφορά της ευρωτουρκικής συμφωνίας, που παραμένει σε ισχύ. Σε κάθε περίπτωση, η συμφωνία αυτή περιγράφει το πλαίσιο συνεργασίας Ε.Ε. – Τουρκίας για τη διαχείριση του μεταναστευτικού, με ιδιαίτερη αναφορά και στην έως τώρα μη εφαρμοζόμενη από την τουρκική πλευρά επιστροφή των αιτούντων άσυλο.
Και μπορεί επιμέρους στοιχεία της επικείμενης έκθεσης για το μέλλον των ευρωτουρκικών σχέσεων να παραμένουν «επτασφράγιστο μυστικό», ωστόσο, όπως έγραφε η «Κ» στις 8 Οκτωβρίου, αυτή θα αποτελέσει την «απαρχή» της συζήτησης στο πλαίσιο της επανεξέτασής τους. Η μεγαλύτερη «πρόκληση» για την Ε.Ε. στην «εξίσωση» διαμόρφωσης του νέου πλαισίου των σχέσεων με την Τουρκία, παραδέχονται Ευρωπαίοι διπλωμάτες, είναι η προσέγγιση της Αγκυρας σε θέματα γεωπολιτικού ενδιαφέροντος όπως ο πόλεμος στην Ουκρανία, το Κυπριακό και, εσχάτως, η σύγκρουση στη Μέση Ανατολή.
Η μεγαλύτερη «πρόκληση» για την Ε.Ε. στη διαμόρφωση νέου πλαισίου σχέσεων είναι η προσέγγιση της Αγκυρας σε ζητήματα γεωπολιτικού ενδιαφέροντος.
Οι κυρώσεις στη Ρωσία
Στο προσχέδιο των συμπερασμάτων του επικείμενου Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Δεκεμβρίου, που έχει στην κατοχή της η «Κ», ενώ αναγνωρίζεται ο εποικοδομητικός ρόλος της Τουρκίας στη διευκόλυνση εξαγωγής ουκρανικών σιτηρών, της ζητείται παράλληλα να λάβει μέτρα περιορισμού της επανεξαγωγής αμυντικού υλικού προς τη Ρωσία, να ευθυγραμμιστεί πλήρως με τις ευρωπαϊκές κυρώσεις έναντι της Μόσχας, ενώ υπογραμμίζεται η σημασία αποτροπής της καταστρατήγησής τους.
Ο ειδικός απεσταλμένος της Ε.Ε. για την εφαρμογή των ευρωπαϊκών κυρώσεων έναντι της Ρωσίας, Ντέιβιντ Ο’ Σάλιβαν, βρέθηκε μάλιστα πριν από λίγες ημέρες στην Αγκυρα, σύμφωνα με πηγή από την Κομισιόν, όπου έλαβε διαβεβαιώσεις για την τουρκική ευθυγράμμιση με τις αποφάσεις της Ε.Ε. Η ίδια πηγή, πάντως, ανέφερε στην «Κ» ότι «δεν είμαστε ακόμη εκεί». Η προσέγγιση της Αγκυρας, εξάλλου, τόσο για το Κυπριακό (υπάρχει μάλιστα, ειδική αναφορά στα συμπεράσματα του Συμβουλίου), για το θέμα των κυρώσεων έναντι της Μόσχας, όσο και για τη σύγκρουση Ισραήλ – Χαμάς, θα συνυπολογιστεί στο πλαίσιο της αξιολόγησης των ευρωτουρκικών σχέσεων στην επικείμενη έκθεση, καθώς η Ε.Ε. χρειάζεται έναν χρήσιμο «εταίρο που να δίνει λύσεις», αλλά όχι με κάθε κόστος, επισημαίνουν ευρωπαϊκές διπλωματικές πηγές.