Η φετινή Διάσκεψη Ασφαλείας του Μονάχου ξεκινά αύριο, Παρασκευή, σε κλίμα ανησυχίας.
Η αβεβαιότητα και η ταραχή που προκάλεσαν οι δηλώσεις του Ντόναλντ Τραμπ σχετικά με το ΝΑΤΟ φανερώνουν αρρυθμίες στο εσωτερικό των Ηνωμένων Πολιτειών αλλά και ευρύτερα.
Αναπόφευκτα, αυτό το κλίμα πρόκειται να μεταφερθεί και στην ετήσια διάσκεψη που ξεκινά λιγότερο από μία εβδομάδα αφότου ο τέως πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών απείλησε να μην υπερασπιστεί τους Ευρωπαίους συμμάχους σε περίπτωση επίθεσης από τη Ρωσία.
Η βοήθεια στην Ουκρανία και η Γάζα
Οι δηλώσεις του Τραμπ δεν είναι το μοναδικό πρόβλημα στις σχέσεις των ΗΠΑ με τους νατοϊκούς συμμάχους.
Εκφράζονται, επίσης, ανησυχίες για το εάν οι ΗΠΑ θα είναι σε θέση να συνεχίσουν να παρέχουν δισεκατομμύρια δολάρια σε αμυντική βοήθεια προς την Ουκρανία, αλλά και για το ενδεχόμενο οι ΗΠΑ να «απομονωθούν» λόγω της υποστήριξης που παρέχουν στο Ισραήλ στη Γάζα.
Εν τω μεταξύ, η αντιπρόεδρος των ΗΠΑ, Κάμαλα Χάρις, και ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών, Αντονι Μπλίνκεν, θα συνοδεύονται στη διάσκεψη από τον υπουργό Εσωτερικής Ασφάλειας Αλεχάντρο Μαγιόρκας, λίγες μέρες μετά την παραπομπή του σε δίκη από τη Βουλή των Αντιπροσώπων στην οποία την πλειοψηφία έχουν οι Ρεπουμπλικανοί.
Οι συνεχιζόμενες συγκρούσεις στην Ουκρανία και στη Γάζα, σε συνδυασμό με τα εμπρηστικά σχόλια του Τραμπ, θα μπορούσαν να επισκιάσουν τη Διάσκεψη, όπου συνήθως κυριαρχούσαν πιο αισιόδοξες προοπτικές για το μέλλον.
Οι προσπάθειες κατευνασμού
Η Χάρις και ο Μπλίνκεν αναμένεται να επιχειρήσουν να καθησυχάσουν τους συμμάχους αναφορικά με την «απειλή» του Τραμπ να μην υπερασπιστεί τους Ευρωπαίους σε περίπτωση επίθεσης.
Αυτός υπήρξε ο ακρογωνιαίος λίθος της ιδρυτικής συνθήκης του ΝΑΤΟ, η οποία έχει αποκτήσει πρόσθετη σημασία μετά την επίθεση της Ρωσίας στην Ουκρανία το 2022.
Η πρόσθετη χρηματοδότηση των ΗΠΑ στην Ουκρανία παραμένει μετέωρη στο Κογκρέσο, καθώς οι Ρεπουμπλικανοί της Βουλής των Αντιπροσώπων έχουν παραταχθεί πίσω από τον Τραμπ που αντιτίθεται στη στρατιωτική βοήθεια.
Ο πρόεδρος Τζο Μπάιντεν χαρακτήρισε «επικίνδυνες» και «αντιαμερικανικές» τις παρατηρήσεις του Τραμπ για το ΝΑΤΟ, τονίζοντας πως τροφοδοτούν αμφιβολίες για τη μελλοντική αξιοπιστία των Ηνωμένων Πολιτειών στην παγκόσμια σκηνή.
Ο Λευκός Οίκος ανακοίνωσε χθες, Τετάρτη, ότι η Χάρις θα χρησιμοποιήσει τις δεσμεύσεις στο Μόναχο για να υπογραμμίσει ότι η κυβέρνηση Μπάιντεν παραμένει σταθερά προσηλωμένη στο ΝΑΤΟ, σε έντονη αντίθεση με τον Τραμπ, φαβορί για το χρίσμα των Ρεπουμπλικανών ενόψει των προεδρικών εκλογών του Νοεμβρίου στις ΗΠΑ.
Η αντίδραση της Νότιας Καρολίνα
Σε ανάλυση των ΝΥΤ, με τίτλο «Η απειλή του Τραμπ για το ΝΑΤΟ και η αλλαγή της θέσης της Αμερικής στον κόσμο», επισημαίνεται ότι η περίφημη δήλωση του τέως προέδρου στην προεκλογική συγκέντρωση στη Νότια Καρολίνα των ΗΠΑ, ότι θα ενθάρρυνε τη Ρωσία να επιτεθεί σε συμμάχους του ΝΑΤΟ που «δεν πληρώνουν», προκάλεσε κύμα αντιδράσεων από την Ουάσιγκτον μέχρι τις Βρυξέλλες, το Παρίσι, το Λονδίνο, το Τόκιο και αλλού.
«Οχι όμως στη Νότια Καρολίνα. Τουλάχιστον όχι στον χώρο που διεξήχθη η προεκλογική εκδήλωση όπου μίλησε ο Τραμπ», όπως αναφέρεται.
Το πλήθος των υποστηρικτών του, φορώντας μπλουζάκια και καπέλα του μπέιζμπολ που έγραφαν «Make America Great Again» («Κάνε την Αμερική Σπουδαία Ξανά») αντέδρασαν στην πρόταση η Ουάσιγκτον να συμπαραταχθεί με τη Μόσχα απέναντι σε μακροχρόνιους φίλους των Ηνωμένων Πολιτειών με ζητωκραυγές και σφυρίγματα.
Οι συμμαχίες θεωρούνται «ξεπερασμένες»
Παραδοσιακές συμμαχίες που προέκυψαν κατά τον Ψυχρό Πόλεμο και διαμόρφωσαν τον δυτικό κόσμο, όπως τον γνωρίζουμε σήμερα, θεωρούνται πλέον ξεπερασμένες από σημαντικό μέρος των Αμερικανών πολιτών στο οποίο απευθύνεται ο Τραμπ, επισημαίνουν οι ΝΥΤ.
Η παλιά συναίνεση που άντεξε τα πρώτα χρόνια μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου έχει ατονήσει υπό το βάρος της παγκοσμιοποίησης, των πολέμων στο Ιράκ και στο Αφγανιστάν, το βάρος της Μεγάλης Yφεσης του 2008-09. Η «επίθεση» του Τραμπ σε διεθνείς θεσμούς και συμφωνίες αποτέλεσε ακόμη ένα πλήγμα.
Αναδυόμενη τάση με εκφραστή τον Τραμπ
Οι δημοσκοπήσεις στις ΗΠΑ, παρότι δείχνουν ότι οι περισσότεροι Αμερικανοί εξακολουθούν να υποστηρίζουν το ΝΑΤΟ και άλλες συμμαχίες, αναδεικνύουν μια νέα τάση απόρριψης ορισμένων πτυχών αυτών των συμμαχιών.
Πολλοί μάλιστα ασπάζονται την άποψη, που υπήρξε κατά το παρελθόν κυρίαρχη στη χώρα, ότι «η Αμερική θέλει απλώς να μείνει μόνη».
Η ιστορική σύγκρουση μεταξύ εθνικισμού και διεθνισμού αναβίωσε την τελευταία εβδομάδα, σύμφωνα με τους ΝΥΤ.
Λίγες ημέρες μετά την ομιλία του, ο Τραμπ υποσχέθηκε ότι θα τερματίσει κάθε ξένη βοήθεια «χωρίς αποπληρωμή» εάν επανέλθει στην προεδρία.
Οι Ρεπουμπλικανοί της Βουλής των Αντιπροσώπων αρνήθηκαν ακόμη και να εξετάσουν πακέτο βοήθειας για την ασφάλεια ύψους 95 δισ. δολ. για την Ουκρανία, το Ισραήλ και την Ταϊβάν.
Πολλοί απαίτησαν ταυτόχρονα σκληρότερη δράση για τη διασφάλιση των συνόρων των Ηνωμένων Πολιτειών με το Μεξικό, ακόμη και σε βάρος της βοήθειας προς τους συμμάχους.
Η έκρηξη του νεο-απομονωτισμού έναντι του διεθνισμού θα αποτελέσει σίγουρα κυρίαρχο ζήτημα στις συζητήσεις της Διάσκεψης Ασφαλείας του Μονάχου.
Ο Τζέικ Σάλιβαν, σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας του προέδρου Μπάιντεν, μιλώντας σε δημοσιογράφους χθες Τετάρτη, δήλωσε: «Γνωρίζουμε από την Ιστορία ότι, όταν δεν αντιστεκόμαστε στους δικτάτορες, αυτοί συνεχίζουν. Και οι συνέπειες αυτού θα ήταν σοβαρές για την εθνική ασφάλεια των ΗΠΑ, για τους συμμάχους μας στο ΝΑΤΟ, για άλλους σε όλο τον κόσμο».
Η σχέση των ΗΠΑ με το ΝΑΤΟ
Ο Τραμπ, από την πλευρά του, τονίζει ότι, δεδομένων των αλλαγών σε ολόκληρο τον κόσμο μετά την πτώση της Σοβιετικής Ενωσης και το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, είναι καιρός η Ουάσιγκτον να επαναπροσδιορίσει τις προτεραιότητές της.
«Η παλιά ιδέα της συλλογικής άμυνας του ΝΑΤΟ πρέπει να επανεκτιμηθεί», δήλωσε στους Financial Times ο Ράσελ Βοτ, πρώην διευθυντής προϋπολογισμού του Τραμπ, ο οποίος τώρα υπηρετεί ως πρόεδρος του Κέντρου για την Ανανέωση της Αμερικής.
«Εχουμε πιο “στενή άποψη” για τα συμφέροντά μας από ό,τι θα ήθελε η Εσθονία», πρόσθεσε ο ίδιος.
Μεγαλύτερη στροφή στο εσωτερικό
Ολοι οι Αμερικανοί πρόεδροι, μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, υποσχέθηκαν να εστιάσουν στο εσωτερικό.
Κανένας, ωστόσο, δεν ήταν τόσο εχθρικός προς τις συμμαχίες και τις διεθνείς συμφωνίες όσο ο Τραμπ, ο οποίος όχι μόνο απείλησε να αποχωρήσει από το ΝΑΤΟ, αλλά επίσης προσπάθησε μονομερώς να αποσύρει στρατεύματα από τη Γερμανία και τη Νότια Κορέα.
Ο Τραμπ απέσυρε τις Ηνωμένες Πολιτείες από τη Συμφωνία του Παρισιού για το κλίμα, τη Συμφωνία για τα Πυρηνικά του Ιράν, το Σύμφωνο Συνεργασίας των Δύο Πλευρών του Ειρηνικού κ.ά.
Αριστερή και δεξιά δυσαρέσκεια
Στις Ηνωμένες Πολιτείες, η δυσαρέσκεια για τις συμμαχίες έχει πλέον εξαπλωθεί σε όλο το πολιτικό φάσμα, τόσο στα αριστερά όσο και στα δεξιά, επισημαίνουν οι ΝΥΤ. Οι φιλελεύθεροι εκφράζουν απογοήτευση για τους πολέμους στο Ιράκ και στο Αφγανιστάν και εκτιμούν πως η επέκταση του ΝΑΤΟ προκαλεί τη ρωσική επιθετικότητα.
Πολλοί συντηρητικοί δηλώνουν πιο καχύποπτοι απέναντι στους ξένους και πιο αποφασισμένοι να διεκδικήσουν ό,τι θεωρούν πως εξυπηρετεί τα αμερικανικά συμφέροντα.
Παρ’ όλα αυτά, το Συμβούλιο Παγκόσμιων Υποθέσεων του Σικάγο διαπίστωσε, με βάση τα αποτελέσματα δημοσκοπήσεων, ότι οι περισσότεροι Αμερικανοί εξακολουθούν να υποστηρίζουν συμμαχίες.
Ωστόσο, το 80% των Δημοκρατικών εκτιμά ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες επωφελούνται από τις συμμαχίες με την Ευρώπη, ενώ μόλις το 50% των Ρεπουμπλικανών έχει την ίδια άποψη, σύμφωνα με έρευνες που δημοσιεύτηκαν τον Οκτώβριο.
Το 68% των Δημοκρατικών θα υποστήριζε την παροχή βοήθειας σε συμμάχους του ΝΑΤΟ όπως η Λιθουανία, η Εσθονία ή η Λετονία εάν η Ρωσία εισέβαλλε εκεί, έναντι 48% των Ρεπουμπλικανών.
Το ίδιο το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα διχάζεται ολοένα περισσότερο.
Μόλις το 40% των Ρεπουμπλικανών που τάσσονται υπέρ του Τραμπ υποστηρίζει τη στρατιωτική βοήθεια για την Ουκρανία, ενώ το 59% των υπόλοιπων Ρεπουμπλικανών τάσσονται υπέρ της.
Συζήτηση για το κόστος
Η δυσαρέσκεια, σύμφωνα με τους ΝΥΤ, οφείλεται στο ότι τα τελευταία 20 χρόνια, οι επικεφαλής εθνικής ασφάλειας των ΗΠΑ σταμάτησαν να μιλούν για το όφελος και μιλούσαν μόνο για το κόστος, παρόλο που το ΝΑΤΟ υιοθέτησε την αμερικανική ατζέντα.
Οι σύμμαχοι του ΝΑΤΟ υποστήριξαν τις Ηνωμένες Πολιτείες στην καταπολέμηση της τρομοκρατίας, στην υποστήριξη του πολέμου στο Αφγανιστάν, ενώ συσπειρώθηκαν απέναντι στις κινεζικές διεκδικήσεις.
Την ίδια ώρα, οι αντιαμερικανικές δυνάμεις σφυρηλατούσαν τη δική τους συνεργασία, με σύγκλιση των συμφερόντων της Ρωσίας, της Κίνας, του Ιράν και ακόμη και της Βόρειας Κορέας.
Ο σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας των ΗΠΑ, Τζέικ Σάλιβαν, υπενθύμισε ότι η συμμαχία είναι «πιο ισχυρή και ζωτικής σημασίας από όσο υπήρξε ποτέ, εδώ και 75 χρόνια, έχοντας μόλις προσθέσει τη Φινλανδία ως νέο μέλος, ενώ ετοιμάζεται να υποδεχθεί και τη Σουηδία».
Σημείωσε, επίσης, ότι από τότε που ανέλαβε ο Μπάιντεν, από εννέα που ήταν τα μέλη που εκπλήρωναν τη δέσμευσή τους να δαπανούν το 2% του ΑΕΠ για την άμυνα, πλέον εκείνα αυξάνονται σε 18.
Αυτό το μήνυμα αναμένεται να μεταφέρει και ο Αμερικανός ΥΠΕΞ –σύμφωνα με τον κορυφαίο διπλωμάτη των ΗΠΑ για την Ευρώπη, Τζέιμς Ο’Μπράιεν– στο Μόναχο απευθυνόμενους στους Ευρωπαίους συμμάχους, οι οποίοι παραμένουν πάντως ανήσυχοι.
Με πληροφίες από NYT, FT, ABC
