Σχεδόν οι μισοί Αμερικανοί ενήλικες έχουν υψηλή αρτηριακή πίεση (υπέρταση), αλλά μόνο το ένα τέταρτο από αυτούς κρατάει την πάθηση υπό έλεγχο, σύμφωνα με τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (CDC).
Η υπέρταση «αποτελεί υποβόσκουσα κρίση δημόσιας υγείας», λέει ο δρ Ρίσι Γουαντέρα, αναπληρωτής καθηγητής Ιατρικής στην Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ και υπεύθυνος της νέας έρευνας, που δείχνει ότι οι εξετάσεις για την αρτηριακή πίεση δεν έχουν επανέλθει στα προ πανδημίας επίπεδα. Η υπέρταση μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο καρδιακής προσβολής, εγκεφαλικού επεισοδίου, επιπλοκών εγκυμοσύνης και άλλων προβλημάτων υγείας, όμως τα συμπτώματα είναι «συχνά σιωπηλά», λέει ο Γουαντέρα. «Φοβάμαι ότι περνάει απαρατήρητη για πολλούς ασθενείς», προσθέτει.
Δείτε τι πρέπει να γνωρίζετε για το θέμα και πώς να ρυθμίσετε την πίεσή σας.
Τα φυσιολογικά επίπεδα
Η αρτηριακή πίεση είναι η πίεση που ασκεί το αίμα στα τοιχώματα των αρτηριών στην καρδιά, λέει ο δρ Τζιμ Λιου, καρδιολόγος στο Ιατρικό Κέντρο Wexner του πολιτειακού Πανεπιστημίου του Οχάιο. Πάντα εκφράζεται με δύο τιμές: η μέγιστη, γνωστή ως συστολική, μετράει αυτή την πίεση όταν η καρδιά συστέλλεται. Η ελάχιστη, γνωστή ως διαστολική, μετράει την πίεση όταν ο καρδιακός μυς χαλαρώνει. Η μέτρηση γίνεται σε χιλιοστά υδραργύρου ή mm Hg.
Μπορείτε να ελέγξετε την αρτηριακή σας πίεση σε μια επίσκεψη στον γιατρό σας ή σε ένα φαρμακείο ή και μόνοι σας με ένα οικιακό πιεσόμετρο. Η Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία και το Αμερικανικό Κολέγιο Καρδιολογίας ορίζουν ως φυσιολογική αρτηριακή πίεση τις τιμές κάτω από 120/80 mm Hg. Το CDC (Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων) ορίζει ως υψηλή αρτηριακή πίεση τιμές από 130/80 mm Hg και πάνω.
Η πολύ υψηλή αρτηριακή πίεση μπορεί να προκαλέσει συμπτώματα, όπως σοβαρούς πονοκεφάλους, πόνο στο στήθος και ζάλη. Για πολλούς ανθρώπους, ωστόσο, η αρτηριακή πίεση αυξάνεται τόσο σταδιακά, που δεν μπορούν να αντιληφθούν αυτά τα προβλήματα, λέει ο Λιου.
Γιατί είναι επιβλαβής
Η υπέρταση αναγκάζει την καρδιά να δουλεύει περισσότερο για να αντλήσει αίμα. Με την πάροδο του χρόνου η καταπονημένη καρδιά μπορεί σιγά σιγά να αρχίσει να αδυνατεί και να δυσκολεύεται να αντλήσει αίμα προς το υπόλοιπο σώμα, με αποτέλεσμα να οδηγήσει σε καρδιακή ανεπάρκεια.
Η πίεση και η τριβή της υψηλής αρτηριακής πίεσης μπορεί επίσης να τραυματίσει τα ευαίσθητα τοιχώματα των αρτηριών, λέει ο Λιου. Οι ζημιές στα τοιχώματα επιτρέπουν στη LDL χοληστερίνη –γνωστή και ως «κακή» χοληστερίνη– να προσκολληθεί και να σχηματίσει συσσωματώματα ή πλάκες σε αυτά τα σημεία. Αυτό μπορεί να εμποδίσει τη ροή του αίματος και, σε κάποιους ασθενείς, να προκαλέσει καρδιακή προσβολή.
Η απόφραξη των αρτηριών που μεταφέρουν αίμα στον εγκέφαλο μπορεί να οδηγήσει σε εγκεφαλικό επεισόδιο. Η μακροχρόνια βλάβη των αιμοφόρων αγγείων στον εγκέφαλο μπορεί επίσης να οδηγήσει σε μια νόσο που ονομάζεται αγγειακή άνοια, λέει ο Λιου.
Τι την προκαλεί
Ολες οι αρτηρίες σκληραίνουν με την πάροδο του χρόνου, με αποτέλεσμα η αρτηριακή πίεση να ανεβαίνει σταθερά, καθώς οι άνθρωποι μεγαλώνουν. Μέχρι την ηλικία των 75 ετών εκτιμάται ότι το 80% των ανδρών και το 86% των γυναικών στις ΗΠΑ έχουν εκδηλώσει υπέρταση. Πολλαπλοί παράγοντες κινδύνου έχουν συνδεθεί με την υπέρταση, όπως το κάπνισμα, η μεγάλη κατανάλωση αλκοόλ, η παχυσαρκία και το χρόνιο στρες. Η έλλειψη άσκησης και η κατανάλωση επεξεργασμένων τροφών ή και πλούσιων σε νάτριο, έχουν επίσης συσχετιστεί με αυξημένο κίνδυνο υπέρτασης.
Πώς να τη μειώσετε
Για ορισμένους ανθρώπους οι αλλαγές στον τρόπο ζωής μπορεί να είναι εξίσου αποτελεσματικές με τη φαρμακευτική αγωγή, λέει η δρ Μάρθα Γκουλάτι, διευθύντρια προληπτικής καρδιολογίας στο Ινστιτούτο Smidt Heart του Cedars-Sinai στο Λος Αντζελες. Συνιστά τουλάχιστον 30 λεπτά μέτριας άσκησης την ημέρα και ύπνο επτά έως εννέα ώρες, τα οποία σχετίζονται με χαμηλότερη αρτηριακή πίεση. Η διατήρηση ή η επίτευξη ενός υγιούς σωματικού βάρους μπορεί επίσης να μειώσει την αρτηριακή πίεση, λέει η Γκουλάτι.
Η αποφυγή προϊόντων που περιέχουν νικοτίνη είναι σημαντική. Σύμφωνα με την Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία, η χρήση νικοτίνης ανεβάζει την αρτηριακή πίεση, στενεύει τα αιμοφόρα αγγεία και μπορεί να συμβάλει στη σκλήρυνση των αρτηριών.
Ορισμένες έρευνες δείχνουν ότι μια δίαιτα χαμηλή σε νάτριο θα μπορούσε να μειώσει την αρτηριακή πίεση κατά 2 έως 8 mm Hg σε ορισμένους ασθενείς. Επίσης η υιοθέτηση της δίαιτας DASH –πλούσια σε φρούτα, λαχανικά και γαλακτοκομικά προϊόντα με χαμηλά λιπαρά– θα μπορούσε να μειώσει την αρτηριακή πίεση κατά 8 έως 14 μονάδες. Ο περιορισμός ή η αποχή από το αλκοόλ μπορεί να συμβάλει στη μείωση της αρτηριακής πίεσης κατά 2 έως 4 μονάδες. Για τις γυναίκες η κατανάλωση περιορίζεται σε ένα ποτήρι αλκοόλ την ημέρα και για τους άνδρες σε δύο ποτήρια.
Τα άτομα που δεν μπορούν να μειώσουν την αρτηριακή τους πίεση σε φυσιολογικά επίπεδα μέσω αλλαγών στον τρόπο ζωής τους θα χρειαστούν φαρμακευτική αγωγή, λέει η Γκουλάτι. Τα διουρητικά βοηθούν στην απομάκρυνση νατρίου και υγρών από το σώμα, μειώνοντας έτσι την αρτηριακή πίεση. Οι αναστολείς του μετατρεπτικού ενζύμου της αγγειοτασίνης (α-ΜΕΑ) και οι αποκλειστές των υποδοχέων της αγγειοτασίνης ΙΙ (ΑΥΑ) χαλαρώνουν τα αιμοφόρα αγγεία, αν και λειτουργούν με διαφορετικούς τρόπους. Οι αποκλειστές διαύλων ασβεστίου βοηθούν στη χαλάρωση των μυϊκών κυττάρων των αιμοφόρων αγγείων και κάποιοι επιβραδύνουν τον καρδιακό ρυθμό. Τα άτομα που δεν μπορούν να μειώσουν την αρτηριακή τους πίεση με αυτά τα φάρμακα μπορεί να χρειαστεί να λάβουν πρόσθετη φαρμακευτική αγωγή. Οι γιατροί λαμβάνουν υπόψη την ηλικία, το ιστορικό και τους παράγοντες κινδύνου του ασθενούς πριν αποφασίσουν ποιο φάρμακο θα συνταγογραφήσουν.
«Η αρτηριακή πίεση αποτελεί τον ισχυρότερο τροποποιήσιμο παράγοντα κινδύνου για καρδιακές παθήσεις και εγκεφαλικά επεισόδια», λέει η Γκουλάτι. «Με αλλαγές στον τρόπο ζωής και με φαρμακευτική αγωγή, οι ασθενείς μπορούν να ελέγξουν την πίεσή τους και ταυτόχρονα την υγεία της καρδιάς τους».