Με την έναρξη των επιχειρήσεων εναντίον του «Ισλαμικού Κράτους («Ι.Κ.») στο Ιράκ και στη Συρία», η απροθυμία της Τουρκίας να συμπράξει με τη Δύση κατά των τζιχαντιστών θεωρήθηκε ως ένα βαθμό θεμιτή, καθώς 49 Τούρκοι όμηροι βρίσκονταν από τον Ιούνιο στα χέρια τους. Πριν από μία εβδομάδα όμως οι όμηροι απελευθερώθηκαν, κατά μυστηριώδη τρόπο, γεγονός που προκάλεσε πολλά ερωτήματα για το αν υπήρξε χρηματική συναλλαγή ή κάποιου άλλου είδους παζάρι, και το βασικό άλλοθι της Αγκυρας κατέπεσε. Πλέον η γειτονική χώρα βρίσκεται αντιμέτωπη με ένα αμείλικτο δίλημμα: θα παράσχει υποστήριξη στα αεροσκάφη που πραγματοποιούν τις επιδρομές κατά του «Ισλαμικού Κράτους» ή θα κινδυνεύσει να βρεθεί διεθνώς απομονωμένη, ως χώρα που υποθάλπει και ενισχύει εμμέσως τους βίαιους τρομοκράτες;
Οι κατηγορίες σε βάρος της είχαν αρχίσει να εκτοξεύονται αρκετά νωρίτερα πάντως, αφού διάχυτη ήταν η υποψία ότι η Αγκυρα συνέβαλε εμμέσως στη γιγάντωση του «Ισλαμικού Κράτους» με στόχο την αποδυνάμωση των Κούρδων. Είτε απελευθερώνοντας εξτρεμιστές κρατούμενους είτε επιτρέποντας τη διείσδυση μαχητών στα εδάφη της Συρίας, η Τουρκία αποτέλεσε σιωπηρά το πρόσφορο έδαφος για τη γέννηση του φαινομένου.
Οπως επισήμανε σε άρθρο της η «Ουάσιγκτον Ποστ», από τον κατάλογο των χωρών που αρίθμησε ο Μπαράκ Ομπάμα στο διάγγελμά του ότι συμμετέχουν στη νέα συμμαχία των προθύμων, έλειπε ίσως ο πιο κρίσιμος εταίρος: η χώρα που έχει σύνορα τόσο με το Ιράκ όσο και με τη Συρία, είναι μέλος του ΝΑΤΟ και είναι ο ισχυρότερος σύμμαχος της Ουάσιγκτον στη Μέση Ανατολή.
Εμπειρογνώμονες τονίζουν ότι η Τουρκία δεν στήριξε επισήμως το «Ισλαμικό Κράτος», ανέχθηκε όμως την εξτρεμιστική οργάνωση της αντιπολίτευσης Μέτωπο αλ Νούσρα, θεωρώντας ότι αποτελεί «όχημα» για την ανατροπή του Μπασάρ αλ Ασαντ. Αλλωστε, όταν το 2011 στράφηκε εναντίον του Σύρου προέδρου, η κυβέρνηση Ερντογάν ήταν της άποψης ότι το ίδιο το καταπιεστικό καθεστώς Ασαντ αποτελεί γενεσιουργό αιτία της έξαρσης του εξτρεμισμού και μόλις καταρρεύσει ο Σύρος πρόεδρος, θα εκλείψει κι ο εξτρεμισμός.
Το σχέδιό της για ταχεία κατάρρευση δεν ευοδώθηκε και τρία χρόνια αργότερα η δράση των τζιχαντιστών τείνει να γίνει ανεξέλεγκτη, υποχρεώνοντας δεκάδες χιλιάδες πρόσφυγες να συνωθούνται στα τουρκικά σύνορα, αναζητώντας ασφαλές καταφύγιο.
Μικροί θύλακοι
Μέχρι στιγμής η χώρα φιλοξενεί πάνω από 1,5 εκατ. Σύρους, ενώ από την έναρξη των νέων βομβαρδισμών έχουν περάσει τα σύνορα με την Τουρκία τουλάχιστον 150.000 άνθρωποι. Μέσα σε αυτό το πλήθος οι Αρχές δύσκολα μπορούν να ξεχωρίσουν την ήρα από το στάρι και, σύμφωνα με καταγγελίες, ήδη κάποιες γειτονιές της Κωνσταντινούπολης έχουν γεμίσει με μικρούς θυλάκους του «Ισλαμικού Κράτους».
Το ενδιαφέρον είναι πως οι Κούρδοι άμαχοι της Συρίας ζητούν μεν καταφύγιο στην Τουρκία, αλλά παράλληλα υπάρχει μια δεύτερη ροή προς την αντίθεση κατεύθυνση: Κούρδων μαχητών από την Τουρκία που θέλουν να πολεμήσουν στο πλευρό των αδερφών τους στη Συρία κατά του «Ισλαμικού Κράτους» στο Κομπάνι, που βρίσκεται περικυκλωμένο από τρία μέτωπα του «Ι.Κ.». Ετσι παρουσιάζεται το εξής παράδοξο: το επίσημο τουρκικό κράτος να ποιείται την νήσσαν απέναντι στο δυτικό μέτωπο κατά του «Ι.Κ.», στο οποίο όμως έχει εμμέσως προσχωρήσει το ΡΚΚ, που απευθύνει εκκλήσεις στους άνδρες του να προασπίσουν το Κομπάνι. Υπενθυμίζεται ότι το ΡΚΚ είναι καταχωρισμένο ως τρομοκρατική οργάνωση στις σχετικές τουρκικές και νατοϊκές λίστες. Οι Κούρδοι μαχητές στη Συρία, γνωστοί με τα αρχικά YPG, διατηρούν στενές σχέσεις με το ΡΚΚ (αν και δεν έχουν χαρακτηριστεί τρομοκρατική οργάνωση από τις ΗΠΑ).
Αντίθετα, οι Αμερικανοί διάκεινται φιλικά προς τους Κούρδους του Ιράκ, που εκδιώχθηκαν συστηματικά από το καθεστώς του Σαντάμ Χουσεΐν. Με χημικά όπλα ο αποπεμφθείς Ιρακινός ηγέτης εξόντωσε το 1988 τουλάχιστον 5.000 Κούρδους. Για αυτό άλλωστε κι εκείνοι με τη σειρά τους υποστήριξαν ένθερμα τους αμερικανικούς πολέμους εναντίον του και ανέπτυξαν μια στενή συνεργασία με τον αμερικανικό στρατό, που βοήθησε στην εκπαίδευση των Κούρδων Πεσμεργκά.
Το Κάιρο καταγγέλλει τον Ερντογάν
Ακόμη ένας παράγοντας απομόνωσης της Αγκυρας είναι η επιδείνωση των σχέσεών της με το Κάιρο μετά την περσινή ανατροπή του εκλεγμένου προέδρου Μοχάμεντ Μόρσι από τον τότε αρχηγό του στρατού Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι. Την περασμένη Πέμπτη η Αίγυπτος κατηγόρησε ανοιχτά τον πρόεδρο της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ότι στηρίζει την τρομοκρατία και προσπαθεί να προκαλέσει χάος στη Μέση Ανατολή. Η ευθεία αυτή επίθεση ήρθε μετά την ομιλία Ερντογάν στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ κατά την οποία αμφισβήτησε τη νομιμότητα του Αιγυπτίου προέδρου Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι. «Οσοι παραμένουν σιωπηλοί στη σφαγή παιδιών, τη δολοφονία αθώων γυναικών, την ανατροπή με πραξικόπημα, όπλα και τεθωρακισμένα μιας δημοκρατικά εκλεγμένης κυβέρνησης μετέχουν σε έγκλημα κατά της ανθρωπότητας», δήλωσε. Σε ανακοίνωσή του, το αιγυπτιακό υπουργείο Εξωτερικών απέρριψε τα σχόλια του Ερντογάν για τον Σίσι. «Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι η κατασκευή τέτοιων ψευδών δεν είναι παράξενο που προέρχονται από τον Τούρκο πρόεδρο, ο οποίος επιδιώκει να προκαλέσει χάος, να σπείρει τη διχόνοια στη Μέση Ανατολή προσφέροντας πολιτική και οικονομική υποστήριξη και καταφύγιο σε τρομοκρατικές οργανώσεις, ώστε να πληγούν τα συμφέροντα των λαών της περιοχής για την επίτευξη προσωπικών φιλοδοξιών του Τούρκου προέδρου και την αναβίωση ψευδαισθήσεων του παρελθόντος».