Είναι 13 Νοεμβρίου 2015 και όλοι έχουμε «παγώσει». Η Πόλη του Φωτός έχει αιματοκυλιστεί και η κοινή γνώμη παρακολουθεί βουβή τις εξελίξεις. Για τους γιατρούς και τους νοσηλευτές, όμως, της γαλλικής πρωτεύουσας δεν υπάρχει η πολυτέλεια για στοχασμό ή παράλυση – οφείλουν να δράσουν άμεσα. Σήμερα, σχεδόν ένα χρόνο μετά, οι γιατροί των Παρισίων δικαιούνται να νιώθουν περήφανοι, καθώς κατόρθωσαν να διασώσουν τη συντριπτική πλειονότητα των τραυματιών.
«Η τελευταία άσκηση ετοιμότητας του ιατρικού προσωπικού των νοσοκομείων μας είχε λάβει χώρα την ίδια μέρα, στις 10 το πρωί της 13ης Νοεμβρίου», αναφέρει ο Jean – Baptiste Rouffet, υπεύθυνος για θέματα ευρωπαϊκής πολιτικής στο υπουργείο Υγείας της Γαλλίας, ο οποίος αποκάλυψε άγνωστες επιχειρησιακές λεπτομέρειες σε διάλεξη που έδωσε καλεσμένος από το μεταπτυχιακό πρόγραμμα του ΕΚΠΑ «Διεθνής Ιατρική – Διαχείριση Κρίσεων Υγείας». «Επειτα από το χτύπημα στο Charlie Hebdo, στις 7 Ιανουαρίου 2015, είχαμε προχωρήσει συστηματικά σε ασκήσεις προσομοίωσης, έχοντας υπ’ όψιν το μοντέλο των επιθέσεων που έως τότε γνωρίζαμε, όπως στο Λονδίνο το 2005 και στο Νέο Δελχί το 2008». Το επιχειρησιακό σχέδιο είχε ονομαστεί «white plan». Δυστυχώς όμως, όπως τόνισε ο Γάλλος αξιωματούχος, κανείς δεν μπορούσε να προβλέψει τον τρόπο και την έκταση του τρομοκρατικού χτυπήματος στο Παρίσι. Ο απολογισμός είναι 124 άνθρωποι που πέθαναν επιτόπου στα σημεία των επιθέσεων και 613 άτομα που διακομίσθηκαν σε νοσοκομεία της ευρύτερης περιοχής, εκ των οποίων 42 νοσηλεύθηκαν σε μονάδες εντατικής θεραπείας και επτά υπέκυψαν εντός των νοσοκομειακών μονάδων. «Στα πρώτα λεπτά μετά την επίθεση, η πυροσβεστική και οκτώ μονάδες του ΕΚΑΒ μετέφεραν πάνω από 40 ομάδες γιατρών σε διαφορετικά σημεία της πόλης», διηγείται ο κ. Rouffet, «το περιφερειακό σύστημα υγείας ενεργοποίησε συνολικά 44 νοσοκομεία, σε επτά νοσοκομεία ενεργοποιήθηκαν πάνω από 30 ομάδες χειρουργών και αίθουσες χειρουργείων, ενώ έσπευσε και η γαλλική τράπεζα αίματος να καλύψει τις ανάγκες». Και όλα αυτά μέσα στη νύχτα…
«Ταυτόχρονα, ενεργοποιήθηκαν και κλιμάκια για ψυχολογική υποστήριξη και συμβουλευτική στα θύματα και τους οικείους τους τη νύχτα 13 προς 14 Νοεμβρίου: 1.918 μεμονωμένες συνεδρίες πραγματοποιήθηκαν σε χώρους που άνοιξαν εκτάκτως εκείνη τη νύχτα (δημαρχιακά μέγαρα, στρατιωτικές σχολές κ.λπ.), ενώ βέβαια και τις επόμενες μέρες οργανώθηκε μια ολόκληρη εκστρατεία για να στηρίξουμε ηθικά τους πληγέντες». Στην ορθή διαχείριση συνέβαλαν, αναμφισβήτητα, ορισμένα αξιώματα του white plan: ο διαχωρισμός των περιστατικών σε «απολύτως επείγοντα» και «σχετικά επείγοντα», η επιλογή νοσοκομείου βάσει της επικρατούσας βλάβης (ορθοπεδική, κρανιοεγκεφαλική κ.λπ.) αλλά και η διατήρηση ορισμένων νοσοκομείων ως ρεζέρβα για την περίπτωση δεύτερου χτυπήματος…
«Στο επόμενο διάστημα συνεχίσαμε τις ασκήσεις ετοιμότητας σε όλη τη χώρα, καθώς προετοιμαζόμασταν και για τη φιλοξενία του Euro2016», συνεχίζει ο κ. Rouffet, «προετοιμάσαμε γιατρούς και χειρουργούς για την αντιμετώπιση τραυματισμένων τύπου πολεμικών επιθέσεων και αξιοποιήσαμε την εμπειρία των στρατιωτικών νοσοκομείων». Ετσι, το white plan προσαρμόστηκε στην προοπτική ταυτόχρονων χτυπημάτων με όπλα.
Η επόμενη επίθεση, όμως, έμελλε να είναι διαφορετικού τύπου. «Στο χτύπημα στη Νίκαια ανήμερα την εθνική εορτή, όπου παραδοσιακά γίνονται υπαίθριοι εορτασμοί με τη συμμετοχή μικρών και μεγάλων, θρηνήσαμε 80 θύματα». Η πρότερη εμπειρία μπόρεσε μόνο εν μέρει να κεφαλαιοποιηθεί. «Τα νοσοκομεία ήταν μεν σε ετοιμότητα, αλλά υπήρξε πρόβλημα συντονισμού μεταξύ των φορέων», καταλήγει ο κ. Bouffet με διάθεση αυτοκριτικής. «Εισερχόμαστε σε μια νέα εποχή, όπου πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι για διαφορετικών τύπων επιθέσεις, οι ασκήσεις ετοιμότητας είναι πολύ χρήσιμες και πρέπει να συνεχιστούν, ενώ η υποστήριξη των οικείων των θυμάτων πρέπει να γίνεται σε ορίζοντα χρόνου».
«Ο υψηλός βαθμός επαγρύπνησης, η συνεχιζόμενη εκπαίδευση αλλά και η αυταπάρνηση γιατρών και νοσηλευτών στη Γαλλία συνέβαλαν αποφασιστικά στη διαχείριση», σχολίασε ο αναπλ. καθηγητής της Χειρουργικής στο ΕΚΠΑ, δρ Εμμανουήλ Πικουλής, επιστημονικός υπεύθυνος του μεταπτυχιακού για τη διαχείριση κρίσεων. Θα μπορούσαμε να εφαρμόσουμε ανάλογα επιχειρησιακά σχέδια και στην Ελλάδα; «Πρόκειται για δύο εντελώς διαφορετικά πλαίσια, στην Ελλάδα έχουμε μια ιδιαίτερη γεωγραφία και σημειώνεται μια τεράστια αύξηση πληθυσμού τους καλοκαιρινούς μήνες», απαντά ο καθηγητής στην «Κ», «ταυτόχρονα λόγω της κρίσης αντιμετωπίζουμε έλλειψη ανθρώπινου δυναμικού και υλικοτεχνικών πόρων». Από το παράδειγμα της Γαλλίας «κρατάμε» «την ανάγκη επαγρύπνησης και ύπαρξης επικαιροποιημένων σχεδίων διαχείρισης κρίσεων, όπως και την εφαρμογή ασκήσεων προσομοίωσης με την καθοδήγηση ειδικών». Ετσι, το εν λόγω μεταπτυχιακό, ανταποκρινόμενο στις προκλήσεις της εποχής, προσανατολίζει κατά το φετινό ακαδημαϊκό έτος τα μαθήματα και τις εκπαιδεύσεις των Ελλήνων φοιτητών στο θέμα της αντιμετώπισης κρίσεων που απορρέουν από την τρομοκρατία στις πόλεις.