Θάνος Π. Ντόκος*

Η αιτιολόγηση της πρόσφατης απόφασης του Ευρωκοινοβουλίου για διακοπή των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της Ε.Ε. με την Τουρκία ασφαλώς βασίζεται στην πραγματικότητα (αν και η χρονική στιγμή συνδέεται με τις επερχόμενες ευρωεκλογές και την προσπάθεια ανάσχεσης του ακροδεξιού ρεύματος). 

Η πρόσφατη ανακάλυψη της κοινοπραξίας ExxonMobil-Qatar Ρetroleum στο οικόπεδο 10 της κυπριακής ΑΟΖ αλλάζει ώς έναν βαθμό τα δεδομένα στην Ανατολική Μεσόγειο και αυξάνει –χωρίς, ωστόσο, να εκτοξεύει, αφού δεν είναι game changer– την ενεργειακή αξία της περιοχής στα μάτια εταιρειών και κρατών. 

Η ελληνική πραγματικότητα είναι ιδιαίτερα καταθλιπτική. Νέοι πολιτικοί με «παλιές νοοτροπίες», ανοικτή εχθρότητα προς την αριστεία και την ιδιωτική πρωτοβουλία, εκπαιδευτικό σύστημα που βασίζεται στην αποστήθιση και την ισοπεδωτική ομοιομορφία, κυριαρχία της μετριοκρατίας και της φαυλοκρατίας.

Ανεξάρτητα από την άποψη εκάστου για τη συμφωνία των Πρεσπών, η διαδικασία κοινοβουλευτικής και δημόσιας συζήτησης έδειξε για ακόμη μία φορά πόσο εύκολο είναι να διχαστούν το πολιτικό σύστημα και ο ελληνικός λαός: εργαλειοποίηση ευαίσθητου εθνικού θέματος από την κυβέρνηση, επικράτηση των ακραίων φωνών στην αντιπολίτευση και, απολύτως αναμενόμενο αποτέλεσμα, επικίνδυνη πόλωση σε επίπεδο κοινωνίας.

Αναπόφευκτα κάποια στιγμή η συζήτηση θα επικεντρωθεί στα πραγματικά σοβαρά ζητήματα για την ελληνική εθνική ασφάλεια, καθώς οι σχέσεις μας με τον ανατολικό μας γείτονα θα συνεχίσουν να χαρακτηρίζονται από αυξομειούμενη ένταση.

Υπάρχουν στη διεθνή βιβλιογραφία δύο «κλασικά» βιβλία του Daniel Yergin: «The Prize: The Epic Quest for Oil, Money, and Power» και «The Quest: Energy, Security and the Remaking of the Modern World». Σε αυτά περιγράφονται η ιστορία της ενέργειας και ο ρόλος του πετρελαίου στη διεθνή πολιτική.

Σε θέματα εξωτερικής πολιτικής και εθνικής ασφάλειας, η Ελλάδα δεν είναι μια τυπική ευρωπαϊκή χώρα. 

Στην Ανατολική Μεσόγειο η Τουρκία θεωρεί ότι απειλείται με αποδυνάμωση των διεκδικήσεών της, μερική απώλεια του ρόλου της ως κεντρικού ενεργειακού κόμβου και γεωπολιτική περιθωριοποίηση σε μια περιοχή υψηλού ενδιαφέροντος για τα τουρκικά συμφέροντα. 

Μύθος πρώτος: Η Ρωσία αποτελεί ιστορικό σύμμαχο της Ελλάδας. Πραγματικότητα: Η ελληνική ανεξαρτησία οφείλεται στην παρέμβαση της Ρωσίας, της Γαλλίας και της Μεγάλης Βρετανίας διότι αυτό επέβαλλαν τότε τα συμφέροντά τους. 

Η δημόσια συζήτηση –ιδιαιτέρως ευπρόσδεκτη– περί επέκτασης της αιγιαλίτιδας ζώνης επικεντρώθηκε κυρίως στη νομική διάσταση, δηλαδή στο δικαίωμα της Ελλάδας να επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα, καθώς και στο αν είναι παράνομο το τουρκικό casus belli.

Η αποτυχία των προσπαθειών σταθεροποίησης της Ανατολικής Μεσογείου δεν εκπλήσσει, καθώς πρόκειται για μια ζώνη αστάθειας και συγκρούσεων που εκτείνεται από τη νοτιοανατολική Τουρκία…

Η άμεση γειτονιά της χώρας μας, αλλά και γενικότερα το ευρωπαϊκό και διεθνές περιβάλλον θα συνεχίσουν να χαρακτηρίζονται από ρευστότητα και αστάθεια.