Θάνος Π. Ντόκος*

Εάν αποδεχθούμε την υπόθεση εργασίας –ομολογουμένως δύσκολα αμφισβητήσιμη– ότι η σύγχρονη δημοκρατία αποδείχθηκε ανήμπορη να εξαλείψει τα βασικά δομικά προβλήματα που σχετίζονται με τη νομή και διαχείριση της εξουσίας και ανέτοιμη να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά τις νέες προκλήσεις που αναδύθηκαν με την ανατολή της νέας χιλιετίας, τότε θα ήταν πολύ χρήσιμο να αναζητήσουμε εμπνεύσεις, διδάγματα και λύσεις από άλλες ιστορικές εποχές. 

Η επιτυχία της στρατηγικής εθνικής ασφαλείας κάθε χώρας, ιδιαίτερα εκείνων που βρίσκονται σε εύφλεκτες γεωγραφικές περιοχές και αντιμετωπίζουν εξωτερικές απειλές, θα κριθεί σε πολύ μεγάλο βαθμό από την αποτελεσματική χρήση όλων των περιεχομένων της «εργαλειοθήκης» εθνικής ασφαλείας (διπλωματικά, στρατιωτικά, οικονομικά κ.ά. μέσα).

Σε άρθρο του («Καθημερινή», 29/9/2019) ο κ. Πάνος Λασκαρίδης καταθέτει τις ακόλουθες προτάσεις για την ενίσχυση των Ενόπλων Δυνάμεων: (1) άμεση αλλαγή νομικού πλαισίου προμηθειών Ε.Δ., (2) άμεση ριζική αναδιάρθρωση στρατοπέδων, ειδικών δυνάμεων και στόλου, (3) άμεση οικονομική ενίσχυση τουλάχιστον 1,5 δισ. ευρώ, (4) εκπαίδευση του ελληνικού λαού για την πραγματική κατάσταση και (5) απόλυτη ενότητα και άμεση αντίδραση όλων των πολιτικών δυνάμεων του τόπου.

Οι εξελίξεις στον Περσικό Κόλπο θα αυξήσουν τη συσσωρευμένη ένταση και αναμένεται να  επηρεάσουν αρνητικά την παγκόσμια και την ελληνική οικονομία.

Οι σημαντικά αυξημένες προσφυγικές/μεταναστευτικές ροές των τελευταίων ημερών προκαλούν ανησυχίες, καθώς –ορθώς– θεωρείται ότι η Τουρκία επιχειρεί να «εργαλειοποιήσει» το ζήτημα για να υπενθυμίσει στην Ε.Ε. τον σημαντικό ρόλο της Αγκυρας στη διαχείριση των ροών αυτών. 

Η Τουρκία όχι μόνο συνεχίζει τις δραστηριότητές της στην ευρύτερη περιοχή γύρω από την Κύπρο, αλλά διακηρύσσει ότι θα τις κλιμακώσει με την αποστολή και άλλου ερευνητικού πλοίου. 

Η Ελλάδα δεν συνορεύει, δυστυχώς, με χώρες όπως η Δανία ή το Λουξεμβούργο.

Μετά  μία τετραετία που χαρακτηρίστηκε από αδυναμία διαχείρισης και πολλαπλές ιδεοληψίες, ο εξαιρετικά σημαντικός τομέας της εσωτερικής ασφάλειας φαίνεται να εισέρχεται σε μια περίοδο σοβαρότητας και επαγγελματισμού. 

Καθώς οι προκλήσεις παραμένουν σημαντικές, είναι θετικό ότι η νέα ομάδα εθνικής ασφαλείας (Εξωτερικών, Εθνικής Αμυνας, Προστασίας του Πολίτη, ΕΥΠ) είναι –επί το πλείστον– έμπειρη. Η Ελλάδα εξακολουθεί να βρίσκεται σε μια δύσκολη γειτονιά, ενώ η οικονομική κρίση έχει επιβάλει σημαντικές περικοπές στις σχετικές δαπάνες και αυτό δεν αναμένεται να αλλάξει στο ορατό μέλλον.

Αν θεωρήσουμε (α) ότι στόχος της αμυντικής μας πολιτικής είναι η διατήρηση της ισορροπίας δυνάμεων και της αποτρεπτικής ικανότητας σε επαρκή επίπεδα, έτσι ώστε μια διαπραγμάτευση με την Τουρκία να λάβει χώρα υπό καθεστώς σχετικής ισορροπίας, (β) ότι για τη χάραξη μακροπρόθεσμης στρατηγικής και τη λήψη αποφάσεων σε ζητήματα κομβικής σημασίας αποτελεί πολύτιμο εργαλείο η μελέτη τάσεων και προοπτικών σε διάφορους δείκτες (π.χ. οικονομικούς, τεχνολογικούς και πληθυσμιακούς) και (γ) ότι οι υψηλές αμυντικές δαπάνες απέναντι σε έναν αντίπαλο με σαφώς μεγαλύτερες οικονομικές και τεχνολογικές δυνατότητες (αλλά και μεγαλύτερα προβλήματα) θα οδηγήσει την Ελλάδα σε οικονομική εξάντληση, τότε η μόνη λύση είναι μια μη συμβατική αντίδραση και η αλλαγή του πεδίου αντιπαράθεσης.

​​Αγκυρα έχει αποστείλει πλοίο για την πραγματοποίηση γεωτρήσεων στην κυπριακή ΑΟΖ και ενδέχεται να εξετάζει ανάλογες δραστηριότητες σε περιοχές πλησίον του Καστελλόριζου, τις οποίες η Ελλάδα θεωρεί τμήμα της ελληνικής ΑΟΖ. 

Στο διεθνές περιβάλλον υψηλής αβεβαιότητας και πολυπλοκότητας του 21ου αιώνα, το ταξίδι άνευ οργάνων πλοήγησης μπορεί να αποδειχθεί ιδιαίτερα επικίνδυνη υπόθεση για μια χώρα που βρίσκεται σε δύσκολη γειτονιά και βαρύνεται από δουλείες και μακροχρόνιες παθογένειες.