ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ
Οι διά χειρός ανταλλαγές ευχών
Το 2020 θα μείνει στην Ιστορία –ανάμεσα σε άλλες πιο σημαντικές επιπτώσεις– ως το έτος κατά το οποίο ο δυτικός κόσμος προσπέρασε τα Χριστούγεννα. Η περιορισμένη χαρά, ο έλεγχος στη μετακίνηση ανατρέπουν το κλίμα των εορτών. Και αυτός ο περιορισμός οδηγεί σε ένταση της προσμονής για καλύτερες ημέρες, όπως και σε αναπόληση παλαιότερων εποχών. Αυτό που μοιάζει τελεσίδικο είναι η μεταβολή στην τελετουργία των Χριστουγέννων, ανεξάρτητα από την πανδημία, καθώς η τεχνολογία έχει αλλάξει τον τρόπο αποστολής των ευχών όπως και την ταχύτητα της μετάδοσής τους. Η παράμετρος αυτή θα μπορούσε απλώς να υποτιμηθεί ως ευνόητη μεταβολή λόγω τεχνολογικής εξέλιξης, που περιόρισε, αν δεν εξαφάνισε, ένα από τα πιο παραδοσιακά έθιμα: τις χριστουγεννιάτικες κάρτες, τις οποίες έγραφε κανείς ιδιόχειρα και τις ταχυδρομούσε σε συγγενείς, φίλους και επαγγελματικές γνωριμίες. Αλλά η μεταβολή αυτή αντανακλά ευρύτερες αλλαγές τόσο σε κοινωνικό όσο και ατομικό επίπεδο, καθώς η κατάργηση της τελετουργίας αγοράς και αποστολής μιας ευχετήριας κάρτας έχει αντίκτυπο σε μια σειρά από παραμέτρους. Οικονομικά και κοινωνικά συμπιέζει τον κλάδο της τυπογραφίας (αλλά όχι των σχεδιαστών) και εξ αντανακλάσεως τον συμπαθή κλάδο των χαρτοπωλείων και την εποχική έξαρσή τους. Μεγάλη όμως είναι η επίπτωση στα ταχυδρομεία και στον φιλοτελισμό, με την απώλεια σημαντικών εσόδων από την πώληση των γραμματοσήμων. Η αλυσιδωτή μεταβολή, που έχει αρχίσει σταδιακά ήδη από τη δεκαετία του ’90, γιγαντώθηκε μετά το 2010 και πλέον η ανταλλαγή ευχών στα κοινωνικά δίκτυα είναι ο πιο διαδεδομένος και αναμενόμενος τρόπος. Η ευχετήρια κάρτα, ωστόσο, ως αυτόνομο προϊόν, ως αντικείμενο και ως τεκμήριο ενός ορισμένου πολιτισμικού περιβάλλοντος επιβιώνει. Η ευχετήρια κάρτα δεν δείχνει να έχει εξαφανιστεί ως μέσον προβολής, τουλάχιστον, των θησαυρών των μουσείων και των πολιτιστικών οργανισμών. Παραμένει ως τεκμήριο κύρους, καλού γούστου και σεβασμού στον αποδέκτη. Η αποστολή μιας κάρτας αντιστέκεται επίσης στην κατάργηση της έννοιας του ενδιάμεσου χρόνου ανάμεσα στην αποστολή και στην παραλαβή, διατηρώντας εκείνον τον γοητευτικό, ενίοτε, προθάλαμο αναμονής. Στη φωτογραφία, μια σκηνοθετημένη «εορταστική» σκηνή ανάμεσα στη Σοφία Λόρεν και στον Γουίλιαμ Χόλντεν, που είχαν συμπρωταγωνιστήσει το 1958 στην πολεμική ταινία «The Key» (1958).
ΛΟΝΔΙΝΟ
Η γέννηση
Η Εθνική Πινακοθήκη προσφέρει μια μοναδική εμπειρία στους επισκέπτες της έκθεσης που εστιάζει σε ένα και μόνο έργο ηλικίας 500 ετών: το αριστούργημα του Γιαν Γκόσαερτ, συγχρόνου του Ντίρερ, με θέμα τη λατρεία των μάγων. Η έκθεση, που επιτρέπει την είσοδο σε 3-6 άτομα, δημιουργεί ένα πυκνό ηχοσύστημα και μια πλήρη ανάλυση του έργου, έτσι ώστε ο επισκέπτης να εμβαπτίζεται πλήρως στο κλίμα της φλαμανδικής Αναγέννησης και να βλέπει τα μη προφανή.
ΑΜΒΟΥΡΓΟ
Μαξ Μπέκμαν
Η Πινακοθήκη του Αμβούργου κατέχει μία από τις σημαντικότερες συλλογές έργων του Γερμανού εξπρεσιονιστή Μαξ Μπέκμαν (1884-1950). Στις συλλογές της έχει ήδη 25 έργα του και πρόσφατα πρόσθεσε ένα ακόμη. Πρόκειται για την αυτοπροσωπογραφία του καλλιτέχνη, έργο φιλοτεχνημένο το 1907, το οποίο αγόρασε έναντι 4 εκατ. ευρώ. Στη φωτογραφία, ο διευθυντής της Πινακοθήκης, Αλεξάντρ Κλαρ ποζάρει δίπλα στη νεοαποκτηθείσα προσωπογραφία του Μαξ Μπέκμαν.
ΒΑΣΙΛΕΙΑ
Ροντέν και Αρπ
Η νέα έκθεση στο Fondation Beyeler της Ελβετίας φέρνει σε αντιπαράθεση δύο κορυφαίες μορφές της γλυπτικής. Τα έργα του Αυγούστου Ροντέν (1840-1917) και του Χανς Αρπ (1886-1966) μας οδηγούν σε στοχασμούς απέναντι στην πορεία της γλυπτικής από τα τέλη του 19ου αιώνα έως τα μέσα του 20ού και από τον συμβολισμό και τον εξπρεσιονισμό έως την αφαίρεση και την άμορφη πλαστικότητα. Και οι δύο συνδέονται από την επιθυμία για ρήξη.
ΠΡΙΝΣΤΟΝ
Φρανθίσκο Γκόγια
Μια νέα βιογραφία του Ισπανού ζωγράφου Φρανθίσκο Γκόγια (1746-1828) κυκλοφόρησε από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις του Πρίνστον. Η Τζάνις Α. Τόμλισον (Janis A. Tomlison, «Goya. A portrait of the artist») αφηγείται τη ζωή του Γκόγια στο φόντο των μεγάλων αλλαγών σε ευρωπαϊκό επίπεδο που συντάραξαν την Ευρώπη (και την Ιβηρική) στα τέλη του 18ου και στις αρχές του 19ου αιώνα. Ο ίδιος ο Γκόγια σκιαγραφείται ως μια σύνθετη προσωπικότητα.
ΠΡΑΓΑ
Αντολφ Λόος
Η επέτειος των 150 χρόνων από τη γέννηση του Αυστριακού αρχιτέκτονα Αντολφ Λόος τιμάται με εκδηλώσεις και πλήθος αναφορών, που εστιάζουν στο ρηξικέλευθο πνεύμα του στις αρχές του 20ού αιώνα. Ο εγγονός του ιδιοκτήτη της Βίλας Βίντερνιτς, στα περίχωρα της Πράγας, είναι ο ίδιος φωτογράφος και ξεναγεί στο εσωτερικό αυτού του ιδιαίτερου μοντερνιστικού κτιρίου, χτισμένου τον Μεσοπόλεμο. Είναι ένα από τα τελευταία έργα του Αντολφ Λόος.