Αν έπρεπε να επιλέξουμε ένα αντικείμενο που να διηγείται την Ιστορία της Ελλάδας από την αρχαιότητα έως πρόσφατα, θα καταλήγαμε σε ένα ταπεινό κεραμικό σκεύος. Η αξία του πηλού και των ανθρώπων που τον γητεύουν έχει σχεδόν ξεχαστεί σήμερα. Ετσι, ήταν τρομερά ευχάριστη η είδηση της ανακήρυξης ως μνημείου, του εργαστηρίου της Ελένης Βερναρδάκη στην Κάντζα. Δείχνει πως η πολιτεία έχει αρχίσει να κατανοεί τη σπουδαιότητα αυτών των χώρων. Δυστυχώς, η κεραμίστρια Ηρα Τριανταφυλλίδη (1896-1991) και το θαυμαστό σπίτι – εργαστήριο στο Μαρούσι με τον υπέροχο κήπο δεν είχαν την ίδια τύχη. Αν και ανακηρύχθηκε διατηρητέο το 1997, βρίσκεται σε ερειπιώδη κατάσταση, όπως δείχνουν και οι εικόνες που μας παραχώρησε ο φωτογράφος Αρτέμης Αρττάφ.
Η ζωή της Ηρας Τριανταφυλλίδη ήταν τουλάχιστον μυθιστορηματική. Την περιγράφει με ενάργεια σε μια ωραία έκδοση η δημοσιογράφος Μαρία Καραβία. Η κεραμίστρια ήταν γεννημένη στο Βατούμ της Μαύρης Θάλασσας, με πατέρα που είχε καταγωγή από τον Πόντο, φημισμένο γιατρό, με πελάτη ώς και τον σουλτάνο. Φρόντιζε τους πάντες δίχως να σκέφτεται την αμοιβή. Μάλιστα είχε εξετάσει και έναν άσημο τότε Γεωργιανό επαναστάτη στη φυλακή, τον Ιωσήφ Στάλιν. Η μητέρα της Τριανταφυλλίδη ήταν επίσης γιατρός. Τα παιδικά χρόνια της Ηρας υπήρξαν ανέμελα μέχρι που ο πατέρας της απήχθη και εξαφανίστηκε. Η ζωή της οικογένειας άλλαξε, ενώ τα πράγματα χειροτέρεψαν πολύ με τους πολέμους και τις επαναστάσεις. Η νεαρή κατάφερε να πάει στο Παρίσι όπου έβγαζε τα προς το ζην ως κεντήστρα. Το ταλέντο της την οδήγησε αργότερα στο Λονδίνο όπου εργάστηκε σε έναν οίκο που ανήκε σε μια Ρωσίδα, ενώ έφτιαχνε κουστούμια για το θέατρο.
Το 1936 ήρθε στην Ελλάδα για λίγο ώστε να μπορέσει να επισκεφθεί τους δικούς της στην ΕΣΣΔ. Με την έλευση της δικτατορίας του Μεταξά δεν τα κατάφερε. Αρχικά έζησε στην Πλάκα, αργότερα όμως εγκαταστάθηκε στο Μαρούσι (πάροδος Παραδείσου 3), όταν εντελώς τυχαία ανακάλυψε τον πηλό. Το σπιτάκι ήταν σκέτος παράδεισος, μικροσκοπικό με μεγάλο κήπο. Οσοι το είχαν επισκεφθεί περιγράφουν μια παραμυθένια ομορφιά, που σήμερα είναι βρωμιά και μπάζα. Ο Αρτέμης Αρττάφ που μένει κοντά, με καταγωγή επίσης από το Βατούμ και αγάπη για την κεραμική, φωτογράφισε ό,τι έχει απομείνει ως φόρο τιμής στην Ηρα Τριανταφυλλίδη. «Σας έστειλα τις φωτογραφίες του σπιτιού της Μαντάμ», μου είπε στο τηλέφωνο, αποκαλώντας την, όπως και οι Μαρουσιώτες μάστορες που τη βοηθούσαν.
Τα κεραμικά της είναι μοναδικά, για την τεράστια ελευθερία με την οποία αντιμετώπιζε την πρώτη ύλη. Ξεχωρίζουν οι μορφές ζώων. Λέγεται ότι ο Ρόναλντ Ρέιγκαν όταν πέρασε το κατώφλι του Λευκού Οίκου είχε έναν από τους λευκούς της ελέφαντες. Σήμερα οι γνώστες της κεραμικής και οι συλλέκτες τη θεωρούν μία από τις σημαντικότερες μορφές στη χώρα μας. Η στήλη επικοινώνησε με τον αντιδήμαρχο Πολιτισμού Αμαρουσίου, Γιάννη Νικολαράκο, ο οποίος είναι ενήμερος της εγκατάλειψης του ακινήτου και προσβλέπει σε μια συνεργασία με το ΥΠΠΟ για την αποκατάσταση της μνήμης της σπουδαίας κεραμίστριας. Πριν από λίγο καιρό υπήρξε και η πληροφορία ότι είχε βγει για πώληση. Αντικρίζοντας την οικτρή εικόνα του σπιτιού και της ζούγκλας όπου κάποτε ήταν ο κήπος της Ηρας, δεν μπορούσα παρά να φέρω στο μυαλό το εργαστήριο κεραμικής του πιο σπουδαίου Βρετανού κεραμίστα Μπέρναρντ Λιτς στην Κορνουάλη που επισκέφθηκα πριν από μερικά χρόνια. Παραμένει ζωντανός χώρος εργασίας και προσκυνήματος για τον καλλιτέχνη, που έφτιαχνε κάτι τόσο εφήμερα διαχρονικό με τον πηλό.
