ΣΑΡΛΟΤ ΜΑΚΟΝΑΧΙ
Πριν χαθούν τα πουλιά
μτφρ.: Κλαίρη Παπαμιχαήλ
εκδ. Μεταίχμιο, σελ. 392
Το αρκτικό γλαρόνι είναι ένα μικρό αποδημητικό πτηνό που κατά τη διάρκεια της ζωής του διανύει την απόσταση-ρεκόρ των 2,5 εκατομμυρίων χιλιομέτρων σε ένα ταξίδι αντοχής μεταξύ των δύο πόλων. «Είναι σαν να πηγαινοέρχονται στο φεγγάρι τρεις φορές», λέει η Φράνι στο βιβλίο «Πριν χαθούν τα πουλιά» της Σάρλοτ Μακόναχι, που κυκλοφόρησε πριν από λίγες μέρες από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.
Το τελευταίο ταξίδι των γλαρονιών στην Ανταρκτική ακολουθεί, με το πλήρωμα ενός από τα τελευταία αλιευτικά σκάφη, η ηρωίδα του βιβλίου, η Φράνι Στόουν, μια ακτιβίστρια οικολόγος που παράλληλα με τα γλαρόνια επιχειρεί και ένα εσωτερικό ταξίδι εξιλέωσης και αναζήτησης. Στο πρώτο μυθιστόρημα για ενηλίκους της Αυστραλής Σάρλοτ Μακόναχι, η οποία έχει διαγράψει μια πορεία στη λογοτεχνία του φανταστικού και στη συγγραφή τηλεοπτικών σεναρίων, η συγγραφέας θίγει το επίκαιρο θέμα της κλιματικής αλλαγής.
Στο κοντινό μέλλον τα περισσότερα ζώα έχουν εξαφανιστεί, οι ωκεανοί έχουν αδειάσει από ψάρια και τα αποδημητικά πτηνά πεθαίνουν αφού δεν μπορούν να βρουν τροφή στο μεγάλο ταξίδι τους. Σε αυτή τη συνθήκη, η Φράνι πείθει το πλήρωμα ενός αλιευτικού ρέγγας («ένα επάγγελμα που πεθαίνει») να ακολουθήσουν το σήμα που εκπέμπουν τρία γλαρόνια από ένα ραδιοπομπό που έχει τοποθετηθεί στο πόδι τους. Το αλιευτικό θα ανταμειφθεί με τα ψάρια που θα βρουν τα γλαρόνια για να φάνε, ενώ η Φράνι ελπίζει ότι το ταξίδι θα τη βοηθήσει να αντιμετωπίσει το σκοτεινό παρελθόν της και τα ερωτήματα/ενοχές που την κατατρέχουν.
Η αφήγηση της Μακόναχι για τη ζωή πάνω στο σκάφος και οι σκηνές της φουρτουνιασμένης θάλασσας είναι από τις πιο συναρπαστικές στιγμές του βιβλίου, ενώ οι εμβόλιμες πληροφορίες για την αλλαγή του κλίματος και την υπερθέρμανση του πλανήτη κάνουν τη δουλειά τους και χτυπάνε τις ευαίσθητες χορδές των αναγνωστών. Ωστόσο η συγγραφέας, στην προσπάθειά της να παραλληλίσει τη ζωή της ηρωίδας της, που δεν μπορεί να μείνει για πολύ σε ένα μέρος ή με έναν άνθρωπο, με το ταξίδι των πουλιών, φορτώνει τον χαρακτήρα με αρκετά κλισέ και τηλεοπτικές πτυχές. Για παράδειγμα, η Φράνι Στόουν μαθαίνει αυτοάμυνα στη φυλακή. Κάτι ανάλογο ισχύει και για τους δευτερεύοντες χαρακτήρες.
Η δύναμη του βιβλίου, όμως, είναι το μήνυμά του και οι υπαρξιακές συνέπειες που έρχονται, έστω και ακροθιγώς, στο προσκήνιο από μια επερχόμενη οικολογική καταστροφή. «Μια θλίψη δίχως όνομα είναι ο αφανισμός των πουλιών. Ο αφανισμός των ζώων. Πόσο μοναχικά μπορεί να είναι εδώ όταν μείνουμε μόνο εμείς;» Ποιος μπορεί να διαφωνήσει με αυτό;