Διαβάζοντας Κομπάγιασι Ισσα πλάι στο κύμα. Ο,τι καλύτερο για τον κύριο Γκρι, ο οποίος μοιράζεται ακόμα μία φορά τους στίχους και τα χαϊκού που ξεχώρισε, αντλώντας από δύο εκδόσεις: «Μύγες και Βούδες», δίγλωσση έκδοση, σε μετάφραση του Γιώργου Μπλάνα (εκδ. Γαβριηλίδης, 2002), και «Διακόσια εξήντα επτά χαϊκού», σε μετάφραση του Γιάννη Λειβαδά (εκδ. Κουκούτσι, 2017).
Λίγα, ελάχιστα λόγια για τον Κομπάγιασι Ισσα: γεννημένος το 1763, με το όνομα Κομπιάγιασι Γιαταρό, νεκρός το 1827 ως Ισσα πλέον. Πέθανε εκεί όπου γεννήθηκε, στην αγροτική πόλη Κασιβάμπαρα, στην περιφέρεια Ναγκάνο της Ιαπωνίας, αφού όμως περιπλανήθηκε στην Ιαπωνία επί περίπου τριάντα έτη. Αγροτόπαιδο, μελέτησε το χαϊκού πλάι σε μεγάλους δασκάλους και κατέκτησε την κορυφή. Βασικό του χαρακτηριστικό, κατά τον Μπλάνα: «Η φύση διαθέτει αρκετή αθωότητα, αλλά πολύ απέχει από την εικόνα ενός αφελούς παραδείσου».
«Η ζωή του ήταν τραγική», γράφει ο Γ. Λειβαδάς. «Μια διαρκής εναλλαγή πόνου και θανάτου, η οποία τον διαμόρφωσε ως βουδιστή μοναχό, ως περιπλανώμενο, ως μέθυσο, ως οικογενειάρχη, ως μνημείο τρυφερότητας, ως πεφωτισμένο εκφραστή της ποίησης».
Συσχετίζοντάς τον με την πνευματικότητα της ιαπωνικής παράδοσης, ο Γ. Λειβαδάς γράφει: «Η ζωή μοιάζει με τα κύματα της θάλασσας, κανείς δεν γνωρίζει από πού ξεκινούν και πού ακριβώς τελειώνουν.
Μια φυσαλίδα από τα κύματα εμφανίζεται και εξαφανίζεται στιγμιαία. (…) Ο άνθρωπος εμφανίζεται και χάνεται όπως μια φυσαλίδα· γι’ αυτό ο ποιητής απέκτησε τέτοιο όνομα «Ισσα»: Δοχείο του εφήμερου».
Ιδού και η στιχουργική του, πρώτα από τον Γ. Μπλάνα:
* Αλλη μία ατέλειωτη μέρα: κάτι ανάμεσα σε άρωμα και κλανιά.
* Μπορεί αυτός ο κόσμος να είναι ένα λάθος, αλλά οι κερασιές ανθίζουν.
* Ο,τι ερπετό κι ασήμαντο της γης, ας τρέξει. Μας προσκαλεί το εφήμερο με όσες καμπάνες διαθέτει.
«Μπορεί αυτός ο κόσμος να είναι ένα λάθος, αλλά οι κερασιές ανθίζουν».
* Πάψτε τα μιξοκλάματα. Τα έντομα, τ’ αστέρια κι οι εραστές οφείλουν κάποτε να σβήνουν.
* Κοιτάζω τα σκιάχτρα και δειλιάζω: γερνάω.
* Μην ξεχνάτε! Ταξιδεύουμε προς την Κόλαση απολαμβάνοντας τη θέα ανθισμένων λουλουδιών.
Και τώρα, χαϊκού του Ισσα από τον Γ. Λειβαδά:
* «Καλή σας χρονιά!»/ Λέω στην αγέραστη/ σκιά μου.
* Κάτω από/ τον γαλαξία,/ η καλύβα μου.
* Δροσίζεται όταν/ αλλάζει πουκάμισο/ το φίδι;
* Οι πρόγονοί μου/ πηγαίνουν σαν εμένα/ στο πουθενά.
* Γεννιέσαι, σε πλένουν./ Πεθαίνεις, σε πλένουν./ Ανοησία.
* Καλοκαιρινή νύχτα·/ τ’ αστέρια ψελλίζουν/ μεταξύ τους.