ΔΗΜΗΤΡΑ ΚΑΤΙΩΝΗ
Ζώα – φυτά
εκδ. Κέδρος, σελ. 80
«Χάρισμά σου οι νικημένοι χτύποι της καρδιάς μου, η μπλε οργή της φλέβας μου κι οι κάμποι της κοιλιάς μου, τα κύματα στο στόμα μας, τα φιλημένα γόνατα» – ποια αναγνώστρια/ης δεν θα παρασυρθεί από την ανεπιτήδευτη μουσικότητα αυτών των στίχων; Από όσα περισπούδαστα επιχειρούμε να διατυπώσουμε στον καιρό μας γύρω από το ποιητικό φαινόμενο, μοιάζει να ξεγλιστρά διαρκώς σαν καλικάντζαρος που μας βγάζει με θράσος τη γλώσσα, το ένα και θεμελιώδες ζητούμενο: η εμπιστοσύνη στις μαγικές ιδιότητές της, της ομιλούμενης γλώσσας μας. Η ποίηση της Κατιώνη (γεν. 1983), στο τρίτο αυτό βιβλίο της, θα αφοπλίσει αμέσως το πονηρό δαιμόνιο. Με κάθε ποίημα, με κάθε στίχο, μοιάζει σαν να απαντά η ίδια η ποίηση: «είμαι εδώ, είμαι εδώ, είμαι εδώ».
Ενας μεταμοντερνισμός που πατά γερά στην ελληνική ποιητική παράδοση· ένα συναίσθημα που ξέρει να υπερχειλίζει συντεταγμένα· η έμφυλη (γυναικεία) διάσταση, μεστή και δυναμική σαν δύναμη της φύσης (και όχι σαν σημαιάκι ευκαιρίας) – όλα τα παραπάνω επιβεβαιώνουν την καλή πορεία της ποιήτριας προς την ωρίμανση. Πολύ συχνά, αν όχι κατά κανόνα, επίδοξοι ποιητές και ποιήτριες καταφεύγουν στα ολιγόστιχα, μινιμαλιστικά ποιήματα τάχα από στυλ, στην ουσία όμως από αδυναμία. Περίτεχνα βογκητά αυτοεξομολόγησης και κοινότοπου ακκισμού βαφτίζονται ποίηση και δυστυχώς καμιά φορά επιβραβεύονται κιόλας, αστόχαστα. Αυτό ας δικαιολογήσει την καχυποψία μας κάθε φορά που βρισκόμαστε αντιμέτωπες/οι με ολιγόστιχα ποιήματα λυρικής διάθεσης. Μια ολόκληρη ποιητική κοινότητα μοιάζει να παραπαίει ανάμεσα στη χαμηλότατη αυτή στόχευση από τη μια και σε εγχειρήματα ξαναζεσταμένης στράτευσης από την άλλη. Τίποτε από τα δύο δεν προορίζεται για να αντέξει στον χρόνο: η ποίηση θα δικαιώσει μονάχα όποιαν και όποιον προγραμματικά υπηρετεί πρωτίστως την ίδια τη Μούσα.
Ας παρακολουθήσουμε, για παράδειγμα, τη συνεπή εκ μέρους της Κατιώνη πραγμάτευση της θηλυκής ιδιότητας. Παραθέτω από το προηγούμενο βιβλίο της («Τρεις μέρες και ένα τρίτο», εκδόσεις Θράκα, 2016) το ομότιτλο ποίημα: «την τελευταία μου νύχτα/ σε αυτό το ανοίκειο που ονομάζεται χρόνος/ αποκοιμήθηκα χωρίς ιστορία/ ονειρεύτηκα/ ήμουν πάλι είκοσι/ μόλις σε είχα γνωρίσει/ το αίμα μου μελάνη/ κάθε πληγή γινόταν στόμα/ ξύπνησα γήρας θηλυκό/ το αίμα μου μελάνη/ τρύπησα τελευταία φορά το δέρμα/ να βγει η λέξη μου/ πέθανα ήσυχα από την αιμορραγία/ καθώς/ κάθε λέξη/ σε φέρνει πιο κοντά/ στον άντρα/κενό/είναι το μόνο ποίημα γένους/θηλυκού». Στην υπό συζήτηση, τώρα, συλλογή, διαβάζουμε το πεζό ποίημα «Θηλαστικά»: «Σπουδάζοντας την κτητική αντωνυμία της γυναικείας ακτημοσύνης –καρχαρία μου, φάλαινα, λαβράκι– διαπιστώνει κανείς –γύπα, σταυραετέ μου, σκουληκάκι– πως το πιο τρομακτικό από όλα –καταιγίδα, καύσωνα, αεράκι μου– είναι ότι η γυναίκα –αγάπη μου, αγάπη μου, αγάπη– δεν έχει να χάσει τίποτε. Αδειασέ την. Αυτή η γωνιά είναι δική μου. Και θα μείνει κενή».
Το κενό, η γλώσσα, ο έρωτας, το παιδί, ο χρόνος, τα ζώα, τα φυσικά φαινόμενα γίνονται αντικείμενα σύντομων, πρωτότυπων «σπουδών» που θυμίζουν κομμάτια μιας μουσικής σύνθεσης. Στις σπουδές αυτές η ποιήτρια επιδεικνύει με μέτρο τη δεξιοτεχνία της αλλά αντιστέκεται στον πειρασμό να παρασυρθεί από αυτήν. Οι εικόνες που συνεχώς κατασκευάζει και βγάζει σαν τον ταχυδακτυλουργό από το μανίκι εκπλήττουν στιγμιαία, χωρίς να ανακόπτουν τη συνέχεια. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι της χαλαρής σύνθεσης που συνιστά η συλλογή υπόκεινται ευρύτερες στοχεύσεις. Αυτή η ποίηση θέτει ερωτήματα και μελετά με μικρά, συνήθως πεζά, ποιήματα-κοσμήματα, τα μεγάλα ζητήματα της ύπαρξης, την ευτυχία και τον φόβο, την απόλαυση και την ενοχή.
