Τα χαρτονομίσματα είναι τέχνη εν σμικρώ. Ο δημιουργός τους πρέπει να εξαντλήσει τη σχεδιαστική του δεινότητα σε μια περιορισμένη επιφάνεια. Και αν σήμερα η τεχνολογία διευκολύνει την κατάσταση, στο παρελθόν, ο χαράκτης των τραπεζογραμματίων ήταν ένας ακάματος τεχνίτης: κλεισμένος σε σκοτεινό δωμάτιο με δυνατή λάμπα και γυαλιά με μεγεθυντικούς φακούς έξυνε με το καλέμι του υπομονετικά τον χαλκό, χωρίς το περιθώριο λάθους και χωρίς να μπορεί να διακρίνει καλά το ίδιο του το σχέδιο. Αυτή είναι και μία από τις πρώτες φωτογραφίες της έκθεσης για το έργο του Αλέξανδρου Κορογιαννάκη (1906-1966) στο Μουσείο της Τράπεζας της Ελλάδος, η οποία εγκαινιάστηκε χθες. Η εικόνα του πάνω στη δουλειά μαρτυρεί την κοπιώδη φύση της.
Ζωγράφος και (σχεδόν αυτοδίδακτος) χαράκτης, άρχισε να εργάζεται για την ΤτΕ το 1939. Μέχρι τον πρόωρο θάνατό του στα μέσα της δεκαετίας του ’60, είχε σχεδιάσει έντεκα τραπεζογραμμάτια. Στην ουσία, πρόκειται για τον άνθρωπο που έφερε τη χαλκογραφία στα ελληνικά χαρτονομίσματα. Για να κατανοήσουμε πόση βάσανο είχε η εργασία αυτή, θα πρέπει να σκεφτούμε ότι από το προσχέδιο του καλλιτέχνη μέχρι και την κυκλοφορία μεσολαβούσαν τότε 4-5 χρόνια. Ομως στην οδό Αμερικής δεν παρουσιάζονται μονάχα τα έργα του που αφορούν αυτόν τον τομέα, αλλά γίνεται μια συνολικότερη προσέγγιση της συνεισφοράς του στη χαρακτική. Από ένα εξώφυλλο στο περιοδικό «Πρωτοπόροι» το ’30, σε 38 ακόμα χαρακτικά και πολλές πλάκες χαλκογραφίας και ξυλογραφίας φανερώνεται η προσωπική του εξέλιξη, αλλά και οι καλλιτεχνικές αναζητήσεις στην Ελλάδα από τον Μεσοπόλεμο μέχρι και το ’60. Ηταν μια περίοδος γεμάτη ταραχές, που επηρέασαν πολύ το βλέμμα των εικαστικών. Τα έργα –εκτός από τη συλλογή της ίδιας της Τράπεζας– προέρχονται και από άλλους δημόσιους φορείς, ιδιωτικές συλλογές, καθώς και από την οικογένειά του.
Το αφιέρωμα αυτό είναι μια νοητή –και οφειλόμενη– συνέχεια στην έκθεση του Μιχαήλ Αξελού που οργάνωσε το Κέντρο Πολιτισμού, Ερευνας και Τεκμηρίωσης της Τράπεζας στα τέλη του 2015. Ο Κορογιαννάκης εργάστηκε κοντά στον πρώτο σχεδιαστή χαρτονομισμάτων. Εντούτοις, η βασική διαφορά τους είναι ότι ο Αξελός –ο οποίος υπήρξε επίσης αξιόλογος καλλιτέχνης– απλώς έφτιαχνε τα σχέδια των τραπεζογραμματίων, ενώ εκείνος και τα σχεδίαζε και τα εκτελούσε στον χαλκό. Δεδομένου ότι εκείνη την εποχή οι αποφοιτήσαντες από την ΑΣΚΤ δεν είχαν στην ουσία διδαχθεί το αντικείμενο αυτό, θα έπρεπε από μόνοι τους να συμπληρώσουν τις γνώσεις. Ο Κορογιαννάκης εστάλη δύο φορές στη Βιέννη για μετεκπαίδευση από την Τράπεζα και έτσι κατάφερε να ανοίξει τους ορίζοντές του.
Αξίζει κανείς να περάσει από την έκθεση και για έναν ακόμη λόγο. Το Κέντρο Πολιτισμού, με επικεφαλής τον Παναγιώτη Παναγάκη, πάντοτε ανοιχτό σε νέες ιδέες, παρουσιάζει στο πλαίσιο του αφιερώματος μια ειδική ηλεκτρονική εφαρμογή που δείχνει όλα τα στάδια μιας ξυλογραφίας – χαλκογραφίας – οξυγραφίας, ειδικά για τους νεότερους που αγαπούν τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές και τα βίντεο αλλά δεν γνωρίζουν τις τεχνικές του παρελθόντος. Θα τη βρείτε σε ειδικό κουβούκλιο με οθόνες.