Ηταν από τις πιο απολαυστικές συνεντεύξεις της ζωής μου. Ο χρόνος πια είχε βαρύνει πάνω στον Μάικ Κίλι που «έφυγε» πριν από λίγες ημέρες στα 94 του χρόνια αλλά διέθετε στωικότητα και χιούμορ ώστε να τον αντιμετωπίζει στα ίσια και να μην τον φοβάται. Στο «Γεύμα» που είχαμε κάνει το 2013 για την «Κ» σε ένα στέκι δίπλα στο σπίτι του στην οδό Λουκιανού παρήγγειλε δίχως τύψεις ένα λιπαρότατο γουρουνόπουλο ανακοινώνοντάς μου: «Αν κάποιος καταφέρει να περάσει τα 85 έτη μπορεί να τρώει ό,τι θέλει». Στη διάρκεια του φαγητού έπιασε το κόκαλο με το χέρι του για να το απολαύσει ακόμα περισσότερο: «Μεγάλωσα στη Μακεδονία. Πήγαμε εκεί να ζήσουμε το 1936 με την οικογένειά μου στη Θεσσαλονίκη, όπου ο πατέρας μου ήταν πρόξενος. Εμαθα να μιλώ Μακεδονίτικα, να χρησιμοποιώ το “με” και το “σε”». Ξαναγύρισε στα μέρη μας το 1947 με το πρόγραμμα Φουλμπράιτ και μετά ξανά λίγο αργότερα: «Μου άρεσε τόσο πολύ εδώ που ξαναέκανα αίτηση στην ίδια υποτροφία και μου την ξαναέδωσαν!».
Ο Κίλι δεν ήταν απλώς ένας φίλος της Ελλάδας, ούτε καν «Μισός Ελληνας», όπως έλεγε ο ίδιος, ούτε μόνον ο μεταφραστής του Σεφέρη και χαρισματικός δάσκαλος Νέας Ελληνικής στις ΗΠΑ. Ο Κίλι ήταν κάποιος που κατάλαβε την ψυχή μας και μας αγάπησε γνωρίζοντας όλα τα κουσούρια και τα στραβά μας. Να πώς περιέγραφε τη σχέση του με τη χώρα μας: «Ηταν σαν ερωτική περιπέτεια. Στην αρχή, την αγάπησα παράφορα, όπως συμβαίνει με τον πρώτο έρωτα που μπαίνει στο σώμα και στην ψυχή. Υστερα, παντρεύτηκα την Ελλάδα και άρχισα να συζώ μαζί της, πιστεύοντας ότι έχει γίνει η δεύτερή μου πατρίδα. Αυτός είναι ο γάμος άλλωστε. Μετά από πολλά χρόνια έγγαμου βίου όμως, διακρίνεις πλέον καθαρά ορισμένα προβλήματα που σου είχαν ξεφύγει στην αρχή διότι ήσουν μέσα στο πάθος σου», έλεγε γελώντας. Ο Κίλι πάντως παντρεύτηκε Ελληνίδα, την οποία γνώρισε όταν σπούδαζε στην Οξφόρδη. Εκεί συνάντησε και τον σπουδαίο Κωνσταντίνο Τρυπάνη και από εκείνον έμαθε για τον Καβάφη, τον Σικελιανό, τον Σεφέρη και τον Ελύτη.
Σε εκείνη τη συνέντευξη – γεύμα ανακάλεσε από τη μνήμη του ένα περιστατικό με τον Σεφέρη όταν πια είχαν γίνει επιστήθιοι φίλοι: «Προς το τέλος της ζωής του Γιώργου, που ήταν πια εξασθενημένος, είχαμε πάει με τις γυναίκες μας για καλοκαιρινό μπάνιο στη Λούτσα. Εκείνος έπεσε να κολυμπήσει και κάποια στιγμή χάθηκε από τα μάτια μας. Η Μαρώ έβαλε τις φωνές. Βούτηξα και τον έβγαλα αμέσως. Είχε όμως χάσει τις αισθήσεις του. Οπως ήταν αναίσθητος στην παραλία, δεν ξέραμε τι να κάνουμε. Η Μαρώ είπε να τον γυρίσουμε ανάποδα να βγει το νερό που είχε καταπιεί. Εγώ μέσα στον πανικό μου, απάντησα: “Ισως να μην έχει μπει νερό στα πνεύματά του και δεν κάνει να τον γυρίσουμε ανάποδα”. Αντί για “πνευμόνια”, είπα “πνεύματα” από την ταραχή μου. Τότε, ως εκ του θαύματος ο Σεφέρης άνοιξε το ένα μάτι και είπε: “Τι πνεύματα! Πνευμόνια θες να πεις. Και μετά λένε ότι είσαι και ο μεταφραστής μου…”. Ετσι, ένα παρ’ ολίγον δραματικό συμβάν τελείωσε με γέλια και με τη βεβαιότητα ότι ο Σεφέρης θα ζούσε πολύ ακόμα. Δυστυχώς πέθανε μετά από δύο χρόνια».
Από όλες τις ιδιότητες του Κίλι, αυτή του δασκάλου ήταν η πιο σημαντική. Οχι μέσα στις αίθουσες αλλά έξω από αυτές. Ο καλός φίλος Δημήτρης Αντωνίου, λέκτορας Ελληνικών Σπουδών στο Κολούμπια, το συμπυκνώνει σε λίγες φράσεις: «Τον γνώρισα πρώτα μέσα απ’ τις μεταφράσεις του και τις ιστορίες που μου είχε πει γι’ αυτόν ο φίλος του ανθρωπολόγος Τζον Κάμπελ. Στο Πρίνστον, όπου και τον πρωτοσυνάντησα, όταν πια είχε συνταξιοδοτηθεί, ο σπουδαίος αυτός ακαδημαϊκός συνέχιζε να διδάσκει με το παράδειγμα της ζωής του: ήταν ένας άνθρωπος απλός, ταπεινός, προσιτός, γενναιόδωρος, χωρίς ίχνος σοβαροφάνειας, με ανεξάντλητο χιούμορ και ανελέητο αυτοσαρκασμό. Είχε δε τον πιο γλυκό και διακριτικό τρόπο να συμβουλεύει φοιτητές και καθηγητές πώς να αποφεύγουν τις κακοτοπιές του ακαδημαϊκού στίβου. Θα τον θυμάμαι, πάντα χαρούμενο, το καλοκαίρι, στο στέκι του στην Αθήνα, να εξηγεί σε εμάς που γνωρίσαμε τους αγαπημένους του ποιητές μόνο μέσα απ’ το έργο τους, πώς οι παρέες έφτιαξαν τη λογοτεχνία της σύγχρονης Ελλάδας».
Ακολουθήστε το kathimerini.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, στο kathimerini.gr