Πολλοί φιλόδοξοι πολιτιστικοί θεσμοί στην ελληνική περιφέρεια, εκπορευόμενοι από την Αθήνα ή Ελληνες της διασποράς, έχουν εξαφανιστεί επειδή οι ντόπιοι ποτέ δεν ενδιαφέρθηκαν γι’ αυτούς. Μέσα στα χρόνια έχω δει εκπληκτικά κοντσέρτα κλασικής μουσικής όπου δεν έδωσε το «παρών» ούτε ένας κάτοικος, εκθέσεις των οποίων το κατώφλι πέρασαν μόνον οι καλεσμένοι από την πρωτεύουσα, πρωτοβουλίες που πήγαν άπατες, παρά τις ευγενείς προθέσεις των διοργανωτών. Πώς, όμως, κερδίζεις τον κόσμο; Πώς τον κάνεις να υιοθετήσει ένα εγχείρημα που μπορεί να απέχει πολύ από τις δικές του ανάγκες; Την απάντηση μας δίνει η Ανάφη, με το εξαιρετικά επιτυχημένο εικαστικό πρότζεκτ «Phenomenon», το οποίο φέρνει την πιο πρωτοποριακή σύγχρονη τέχνη στο κυκλαδονήσι. Πίσω από την πρωτοβουλία βρίσκεται το συλλεκτικό δίδυμο του Ιορδάνη Κερενίδη και του Ιταλού Πιερτζόρτζιο Πέπε. Μαζί με την ομάδα των συνεργατών τους κατάφεραν όχι μόνο να μακροημερεύσει το δημιούργημά τους, αλλά κυρίως να αγαπηθεί.
Οι συλλέκτες, οι οποίοι ζουν μόνιμα στο Παρίσι, είχαν ερωτευθεί τον τόπο αυτόν και έψαχναν έναν τρόπο να τον βοηθήσουν, στο μέτρο που οι ίδιοι μπορούσαν. Σκέφτηκαν να κάνουν ένα διετές εικαστικό φεστιβάλ από το 2015, με έργα από τη συλλογή τους και όχι μόνον. Το τοποθέτησαν χρονικά μέσα στο καλοκαίρι, αλλά στην αρχή της σεζόν, όταν οι ντόπιοι ήθελαν την τόνωση της κίνησης των επισκεπτών. Παράλληλα, καθώς γνώριζαν προσωπικά τόσο τους ανθρώπους όσο και τα κτίρια, έστησαν όλο το «Phenomenon» στον ανθρώπινο και οικιστικό καμβά της Ανάφης. Οι κάτοικοι όχι μόνο το αγκάλιασαν, αλλά κάθε δύο χρόνια βοηθούν εθελοντικά κάνοντας τα πάντα: από το να κάνουν μακρινές πεζοπορίες μαζί με τους καλλιτέχνες μέχρι να βοηθήσουν να στηθούν εκθέσεις στο σχολείο ή στα μαγαζιά τους.
Το χαρμόσυνο, βέβαια, είναι ότι η σχέση αυτή μεταξύ των συλλεκτών και των κατοίκων λειτούργησε αμφίδρομα. Ετσι, στη φετινή διοργάνωση –που ξεκίνησε ήδη, στις 27 Ιουνίου, και θα γινόταν πέρυσι, αλλά υπήρξαν οι περιορισμοί της COVID– το θέμα με το οποίο καταπιάνονται είναι η ζωή στις Κυκλάδες και το πώς αυτή άλλαξε μέσα από τον τουρισμό.
Καλλιτέχνες, λογοτέχνες και περφόρμερ θα ασχοληθούν με το πέρασμα από τον ετήσιο κύκλο της αγροτικής ζωής, όπως ίσχυε μέχρι τη δεκαετία του 1980, στην τρίμηνη τουριστική καλοκαιρινή περίοδο, η οποία διαδέχεται τον «λήθαργο» του χειμώνα και τη χειμερινή μετακίνηση των νησιωτών στην ηπειρωτική χώρα για βιοπορισμό. Το «Phenomenon 4» θα διερευνήσει την έννοια του χρόνου και τις χωροχρονικές κατασκευές που ορίζουν την καθημερινή ζωή. Το δημόσιο πρόγραμμα περιέλαβε και δράσεις στην Αθήνα, όπως ήταν η πρόσφατη συζήτηση στη Δημοτική Αγορά Κυψέλης με τη συγγραφέα Μάγκι Νέλσον, η οποία συμμετέχει φέτος με αφορμή το βιβλίο της «Οι Αργοναύτες».
