Oταν το 2014 είχε διοργανωθεί μια συγκινητική εορτή στους κήπους της Βρετανικής Αρχαιολογικής Σχολής στην Αθήνα προς τιμήν της Μάττη Εγκον, ο κύριος ομιλητής της βραδιάς, ο ακαδημαϊκός και διακεκριμένος αρχαιολόγος Βασίλης Πετράκος, είχε τελειώσει με τη ρήση του Κοραή «Εις τους φρονίμους οι υπέρογκοι έπαινοι δεν είναι αρεστοί». Η αλήθεια είναι ότι η Χιώτισσα της διασποράς που έφυγε πριν από δύο χρόνια από τη ζωή, ήταν πάνω από όλα άνθρωπος με βαθιά σεμνότητα. Το κίνητρό της για προσφορά είχε να κάνει με τον πατριωτισμό και την ανατροφή της. Οι γονείς της, ο Μιχαήλ Ξυλάς, πρωτοπόρος στα θέματα Ναυτικού Δικαίου και η μητέρα της Σταματία, μέλος της Αρχαιολογικής Εταιρείας, ίδρυσαν το Ομήρειο Πνευματικό Κέντρο στη Χίο. Θεωρούσε καθήκον της να διευρύνει το έργο τους και έτσι έφτιαξε το 1986 την Ελληνική Αρχαιολογική Επιτροπή της Μεγάλης Βρετανίας, έναν θεσμό που χαίρει έως σήμερα μεγάλου σεβασμού στο εξωτερικό.
Η Επιτροπή παρουσιάζει με δύο ετήσιες διαλέξεις στην Αγγλία το ανασκαφικό έργο Ελλήνων και Κυπρίων αρχαιολόγων, ενώ παράλληλα χορηγεί υποτροφίες σε αριστούχους φοιτητές του τομέα αυτού που θέλουν να συνεχίσουν τις σπουδές τους. Οσο η Μάττη βρισκόταν στη ζωή μαζί με τον αγαπημένο της σύζυγο Νίκολας Εγκον φρόντιζαν με αφοσίωση την Επιτροπή σαν «παιδί» τους. Αργότερα τη σκυτάλη πήρε η άξια διάδοχος της Μάττη, δρ Ζέττα Θεοδωροπούλου-Πολυχρονιάδου που συνεχίζει την προσπάθεια προώθησης του ελληνικού πολιτισμού και της ιστορίας στο απαιτητικό και φιλομαθές κοινό του Λονδίνου. Δεν είναι τυχαίο ότι σε κάθε διάλεξη οι ομιλητές είναι εξαιρετικοί, ενώ το «παρών» δίνουν Ελληνες και Κύπριοι της Βρετανίας, πανεπιστημιακοί, αρχαιολόγοι, επιστήμονες και φιλέλληνες.
Η επόμενη διάλεξη έχει προγραμματιστεί για την επόμενη Τρίτη 29 Νοεμβρίου στις 9 π.μ. ώρα Ελλάδος, με τον δρα Αντώνη Κοτσώνα –καθηγητή Μεσογειακής Ιστορίας και Αρχαιολογίας στο Ινστιτούτο για τη Μελέτη του Αρχαίου Κόσμου στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης των ΗΠΑ– να μιλάει για την ενδιαφέρουσα περίπτωση της Λύκτου, μιας αρχαίας πόλης στην Κρήτη, τόσο σημαντικής που μερίδα των αρχαιολόγων πιστεύει πως αν ο Εβανς είχε κάνει εκεί ανασκαφές, η ιστορία του νησιού θα είχε εμπλουτιστεί με νέα κεφάλαια. Ο δρ Κοτσώνας είναι επίσης παλαιός υπότροφος της Επιτροπής. Το σπουδαίο νέο της εκδήλωσης ωστόσο αφορά την εκλιπούσα και το γεγονός ότι η χειμερινή διάλεξη της Ελληνικής Αρχαιολογικής Επιτροπής της Μεγάλης Βρετανίας θα μετονομαστεί σε Matti Egon Memorial lecture.
Οι 75 παλαιοί υπότροφοί μας θα αποτίσουν φόρο τιμής στη Μάττη μέσω βίντεο, ενώ θα γίνει μια αναφορά στη μακροχρόνια προσφορά της. «Η συνέχεια του έργου της είναι χρέος του Δ.Σ. και των μελών της Επιτροπής, και ιδιαίτερα δικό μου, καθώς και η αναγνώριση και υπενθύμιση της μεγάλης της συνεισφοράς στην πατρίδα της, στους νέους επιστήμονες, στην αρχαιολογία και στην πολιτιστική μας κληρονομιά, αλλά πάνω απ’ όλα η αγάπη της στον άνθρωπο», υπογραμμίζει στη στήλη η Ζέττα Θεοδωροπούλου-Πολυχρονιάδη. Για να παρακολουθήσει κάποιος τη διάλεξη θα βρει τον σύνδεσμο www.gacuk.org.