Oταν βρίσκεται κανείς μέσα στην τρικυμία, λίγα πράγματα μπορεί να σκεφτεί για τους χειρισμούς που τον οδήγησαν να δέχεται τα κύματα κατάπλωρα. Στη νηνεμία, όμως, έρχεται η ευκαιρία για μια νηφάλια αποτίμηση των επιλογών. Με αυτή τη λογική, το νέο πόνημα του πρώην διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος Νίκου Γκαργκάνα από τις εκδόσεις Κέρκυρα – Εconomia Publishing, με τίτλο «Greece’s Sovereign Debt Crisis and Its Economic Aftermath: Analysis and Lessons», που αφορά την κρίση χρέους της χώρας και τα μαθήματα που κόμισε, είναι ένα πολύ χρήσιμο ανάγνωσμα.
Εκδόθηκε στα αγγλικά και θα ακολουθήσει και η ελληνική έκδοση. Ο συγγραφέας άλλωστε ήταν από τους ανθρώπους που είχε παίξει καίριο ρόλο εκ της θέσεώς του στην πορεία της Ελλάδας στην Ευρωζώνη. Ανατέμνει τους παράγοντες που μας οδήγησαν στην πιο οδυνηρή περίοδο της μεταπολιτευτικής ιστορίας. Η παρουσίαση του βιβλίου, με σπουδαίους ομιλητές αλλά και ακροατές, όπως ο πρώην πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης, έγινε την Τετάρτη 7 Φεβρουαρίου στο ΕΒΕΑ. Στο πάνελ πήραν μέρος η δρ Μιράντα Ξαφά και ο καθηγητής Νίκος Βέττας, γενικός διευθυντής του ΙΟΒΕ.
Τη συζήτηση άνοιξε και διηύθυνε ο καθηγητής Γκίκας Χαρδούβελης, πρόεδρος Δ.Σ. της Εθνικής Τράπεζας, ενώ στο βήμα ανέβηκαν επίσης ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Κωστής Χατζηδάκης και ο διοικητής της ΤτΕ Γιάννης Στουρνάρας. Λογικό ήταν να ακουστούν καταγραφές, εμπειρίες (συχνά από πρώτο χέρι), απόψεις που συνέθεσαν το τοπίο τότε, αλλά και πώς επηρεάζει το σήμερα.
Ο Γκίκας Χαρδούβελης σημείωσε ότι στο βιβλίο του ο Νίκος Γκαργκάνας θέλησε να απομακρυνθεί από τη δράση και από την πολιτική προσέγγιση, να δει την ελληνική κρίση επιστημονικά, με τα μάτια του οικονομολόγου. «Εξω από τα δόντια» πλην χωρίς πολιτική χροιά κατ’ επιλογήν, συμπληρώνοντας πως μέρος της κοινής γνώμης δεν κατάλαβε τι έφερε την κρίση και το πολιτικό σύστημα θα πρέπει να προσέξει ώστε να μην επαναλάβει τα λάθη του.
Και η Μιράντα Ξαφά στάθηκε στους μύθους της εποχής, όπως ότι «τα μνημόνια έφεραν την κρίση» ή πάλι ότι «η ελάφρυνση χρέους θα έφερνε το τέλος της λιτότητας»: η κατάσταση τότε ήταν τέτοια στα δημόσια οικονομικά και στην ανταγωνιστικότητα ώστε «επώδυνα μέτρα ήταν αναπόφευκτα. Πάντως, η επιλογή της αύξησης των φορολογικών συντελεστών αντί της μείωσης των δαπανών –που υπεστήριξαν ως προσέγγιση οι δανειστές και απεδέχθησαν διαδοχικές κυβερνήσεις– ήταν μια επιλογή που δυσλειτούργησε», είπε.
Ο Νίκος Βέττας μίλησε για το brain drain και τους 500.000 Ελληνες και μη που έφυγαν από την ελληνική οικονομία και δεν φαίνεται πιθανόν να επιστρέψουν. Ο Κωστής Χατζηδάκης τόνισε πως καταλάβαμε στην ελληνική κρίση ότι «μια χώρα, όπως και ένα νοικοκυριό, δεν μπορεί να ζει πάνω από τις δυνάμεις του». Ο Γιάννης Στουρνάρας κατέληξε πως πρέπει να απωθηθεί ο μύθος ότι «για την κρίση φταίνε τα μνημόνια». Η αλήθεια βρίσκεται στο αντίθετο: «Για την κρίση εμείς φταίξαμε», αλλά επισήμανε και την τιμωρητική διάθεση που επεδείχθη ορισμένες φορές.