Λίγο καιρό μετά τα τρομοκρατικά χτυπήματα της 11ης Σεπτεμβρίου, το αμερικανικό υπουργείο Αμυνας προσέλαβε τον Ρένι Χάρλιν, τον σκηνοθέτη και σεναριογράφο του σίκουελ της ταινίας «Die Hard», προκειμένου να αναπτύξει πιθανά σενάρια καταστροφής ώστε το Πεντάγωνο να εξαντλήσει τις δυνατότητες της ετοιμότητάς του. «Με άλλα λόγια, η μυθοπλασία κλήθηκε επισήμως να βοηθήσει, να ενισχύσει και να διασώσει την πραγματική ζωή, λες και η πραγματική ζωή δεν ήταν μυθοπλασία αρχής εξαρχής», σχολιάζει ο Αμερικανός συγγραφέας Ντέιβιντ Σιλντς (David Shields) στο βιβλίο του «Reality Hunger. A Manifesto» (ελεύθερη απόδοση: Πείνα για πραγματικότητα. Ενα μανιφέστο), που κυκλοφόρησε το 2010 με μεγάλη επιτυχία.
Μέσα από 618 σύντομες σκέψεις-αφορισμούς, που χωρίζονται σε είκοσι έξι κεφάλαια, κάθε ένα από τα οποία φέρει ένα γράμμα του λατινικού αλφάβητου, ο Σιλντς αναπτύσσει το μανιφέστο του: ο διαχωρισμός ανάμεσα στα κείμενα καθαρής μυθοπλασίας (fiction) και καθαρής μη μυθοπλασίας (αυτοβιογραφία, χρονικό, δοκίμιο, ιστοριογραφία κ.ο.κ. – κοινώς, το λεγόμενο non-fiction αγγλιστί) είναι μια ξεπερασμένη σύμβαση χωρίς περιεχόμενο. Ετσι κι αλλιώς, η έννοια «πραγματικότητα» υπερβαίνει κατά πολύ τη στενή έννοια αυτού που βλέπουμε και ακούμε. Οντως, λέμε εμείς τώρα. Για παράδειγμα, οι σκέψεις που κάνουμε δεν είναι πραγματικές; Οι απόκρυφες, καταπιεσμένες επιθυμίες μας; Τα όνειρα που βλέπουμε τις νύχτες και οι ονειροπολήσεις μας κατά τη διάρκεια της ημέρας;
Για τον Σιλντς πάλι, το τυπικό μυθιστόρημα, με επινοημένη πλοκή και χαρακτήρες, μοιάζει πλέον τόσο παρωχημένο όσο και η ποίηση με ρίμα. Απορρίπτει μάλιστα και άκρως επιτυχημένα έργα όπως τις «Διορθώσεις» του Φράνζεν.
Ελάχιστα με απασχολεί αυτό, για να είμαι ειλικρινής (αν πέθανε ή δεν πέθανε το μυθιστόρημα κτλ.). Σκέφτομαι περισσότερο αυτό: το αίνιγμα του να αφηγείσαι ένα περιστατικό που σου συνέβη και να νιώθεις ότι ξαφνικά πατάς σε κινούμενη άμμο. Και αν το έζησες μαζί με κάποιον άλλο, συνήθως αυτός διακόπτει τη διήγησή σου λέγοντας κάτι σαν: «Δεν τα λες καλά, δεν συνέβη έτσι…». Εχω επαναλάβει τη σοφή ρωσική παροιμία («λέει ψέματα σαν αυτόπτης μάρτυς») ή τον αφορισμό του Ναμπόκοφ (που κοσμεί τον τίτλο του σημερινού σημειώματος) αλλά παρουσιάζει ενδιαφέρον επίσης το ότι οι Αμερικανοί αξιωματούχοι του Πενταγώνου, που έχουν τη φήμη του ρεαλιστή, του πραγματιστή, του κυνικού ακόμα, ζήτησαν από έναν καλλιτέχνη να τους στήσει επινοημένα σενάρια τρομοκρατικής επίθεσης για έναν πολύ σοβαρό λόγο: να μη θρηνήσουν πάλι 3.000 νεκρούς όπως το 2001. Η πραγματικότητα είναι τέχνη.