O θυμός, η απογοήτευση, η αγωνία και ίσως η ελπίδα στο πρόσωπο μιας ομάδας μαθητών Λυκείου που ετοιμάζονται για τις Πανελλαδικές εξετάσεις. Ο ψυχικός τους κόσμος, λίγο πριν το τέλος των σχολικών χρόνων και το πέρασμα στην ενηλικίωση. Και όλα αυτά στη διάρκεια μιας οικονομικής κρίσης χωρίς τέλος αλλά και μιας πανδημίας που θα επηρεάσει την καθημερινότητά τους με τρόπο που κανείς δεν φανταζόταν.
Αυτά είναι τα θέματα στα οποία εστιάζει ο Λουκάς Παλαιοκρασάς στο νέο ντοκιμαντέρ του με τίτλο «Τέλος Χρόνου» και φόντο ένα «σκουριασμένο» εκπαιδευτικό σύστημα που φαίνεται να αγνοεί τα παιδιά του.
Αφορμή για τη δημιουργία του φιλμ ήταν οι σχολικές εμπειρίες του σκηνοθέτη («Σύνταγμα», «Σταμάτης», «Citizen Xenos») αλλά και η ανάγκη να κατανοήσει για ποιο λόγο πέρασε ένα τόσο μεγάλο μέρος της μαθητικής ζωής έχοντας αρνητικά συναισθήματα για το σχολείο. «Ως έφηβος δεν μπορούσα να αντιληφθώ πλήρως αν έφταιγα εγώ ή το σχολείο. Παρόλα αυτά ως μαθητής είναι κανείς αναγκασμένος να συνεχίζει σε αυτή τη κατάσταση ακόμα κι αν αυτό που βιώνει δεν βγάζει νόημα ή προκαλεί άγχος και δυσφορία», λέει στο kathimerini.gr και εξηγεί τι ήταν εκείνο που τον έκανε να επιστρέψει στην τάξη ως ενήλικας πλέον. «Θέλησα να επανασυνδεθώ με αυτά τα συναισθήματα μέσα από ιστορίες παιδιών που βιώνουν παρόμοιες καταστάσεις και να δημιουργήσω ένα ντοκιμαντέρ που θα απεικονίζει τη σχολική ζωή με έναν άμεσο και ζωντανό τρόπο».
Το ενδιαφέρον του σκηνοθέτη ήταν να αποτυπώσει την ψυχολογική επίδραση που έχουν οι Πανελλαδικές στα παιδιά, σε συνδυασμό με τα προσωπικά θέματα που μπορεί να τα απασχολούν. «Νιώθω ιδιαίτερα τυχερός που αποτύπωσα μια τέτοια παιδαγωγική σχέση, μέσα από το παράδειγμα ενός χαρισματικού εκπαιδευτικού που καταφέρνει να βρει δίοδο επικοινωνίας με τα παιδιά».
Η ψυχική υγεία των εφήβων σε πρώτο πλάνο
Το φιλμ γυρίστηκε μέσα σε δύο χρόνια και έκανε πρεμιέρα στο Διεθνές Διαγωνιστικό τμήμα του 23ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης τον Μάρτιο του 2022 και θα προβάλλεται από τις 24 Νοεμβρίου σε κινηματογράφους της χώρας.
Πρωταγωνιστές είναι η Σοφία, ο Λορντ, ο Αλέξανδρος και ο Νίκος. Στόχος τους, η ανάδειξη της ψυχικής υγείας των εφήβων. «Είναι πολύ σημαντικό να μην αγνοούμε τις συναισθηματικές οδύνες των νέων με την δικαιολογία ότι είμαστε μικροί και ασήμαντοι, γιατί εάν θέλουμε να μιλήσουμε πραγματικά με στατιστικές, το ποσοστό αυτοκτονιών των νέων είναι εξίσου μεγάλο και τρομακτικό όπως των μεγαλύτερων», τονίζει η Σοφία. Και συμπληρώνει: «Μέσα από τη συμμετοχή μου στο ντοκιμαντέρ, θέλω να δείξω ότι δεν είμαστε απλά μαθητές αλλά άτομα…άνθρωποι με συναισθήματα και πραγματικές δυσκολίες».
Όπως αναφέρει ο σκηνοθέτης, το πιο σημαντικό κομμάτι στη χρονοβόρα διαδικασία παραγωγής της ταινίας, ήταν «τα παιδιά να καταλάβουν τον λόγο της παρουσίας μου. Προσπάθησα να τους δείξω το ενδιαφέρον μου για τα ζητήματα που ήθελα να θίξω και πώς μπορούν εκείνα να βοηθήσουν σε αυτό».
Η κάμερα ακολουθεί τους μαθητές στο προαύλιο, στους διαδρόμους, στην τάξη, στο γραφείο του διευθυντή και την κατάληψη που ξεκινούν και θα φέρει αναστάτωση στο καθημερινό τους πρόγραμμα. «Ήταν απαραίτητο τα παιδιά να εξοικειωθούν με τη παρουσία της κάμερας και να συνεχίσουν να δρουν με φυσικότητα στις δραστηριότητές τους», εξηγεί ο κ. Παλαιοκρασάς σημειώνοντας ότι η δημιουργία του ντοκιμαντέρ είχε εμπόδια μέσα και έξω από το σχολείο με την πανδημία του κορωνοϊού να δίνει μια άλλη τροπή στην πορεία της ιστορίας.
Τι κέρδισε ο ίδιος από αυτή την εμπειρία; «Η ευκαιρία να γνωρίσω αυτά τα παιδιά, να βιώσω κοντά τους τα πάνω και τα κάτω τις μικρής τους κοινωνίας και εν τέλει να “αποφοιτήσω” μαζί τους, ήταν σαν μια δεύτερη ενηλικίωση. Μέσα από αυτό ταξίδι μπορεί να μην κέρδισα πίσω τα δικά μου χαμένα χρόνια ξεγνοιασιάς, αλλά σίγουρα έστρεψα το ενδιαφέρον μου στις προκλήσεις του σήμερα».
Η πανδημία έβαλε τις ζωές των μαθητών σε αναμονή, για μερικούς το λοκντάουν λειτούργησε σαν ένα καταφύγιο απομάκρυνσης από την συχνά σκληρή σχολική αλλά και προσωπική ζωή. Για άλλους, η μοναξιά έφερε την επιθυμία επιστροφής στα θρανία. «Θα έδινα τα πάντα εκείνη τη στιγμή να βρεθώ ξανά στο σχολείο κλεισμένος σε μια τάξη γιατί τουλάχιστον δεν ήμουν μόνος μου», λέει ο Λορντ. «Το λοκντάουν ήταν η αφορμή να κρυφτώ πίσω από μία οθόνη και να αγνοήσω αυτά που μου συμβαίνουν. Πέρα όμως από το συναισθηματικό κομμάτι που επηρεάστηκε λόγω των Πανελλαδικών, βίωσα και πολλά σωματικά συμπτώματα κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας, τα οποία ακόμα δεν έχω καταφέρει να ξεπεράσω», συμπληρώνει η Σοφία.
Τα προβλήματα στην εκπαίδευση
Η πιο σημαντική παθογένεια του εκπαιδευτικού μας συστήματος είναι η έλλειψη κατανόησης της ψυχολογίας και της ψυχοσύνθεσης του μαθητή, αναφέρει η Σοφία. «Αυτά αγνοούνται από τον έντονα εξεταστικό χαρακτήρα της εκπαίδευσης, ο οποίος καλλιεργεί μονάχα εμμονή με τους βαθμούς και την οικονομική αποκατάσταση του ατόμου ξεχνώντας παντελώς την συναισθηματική ανταμοιβή ενός επαγγέλματος και μίας καριέρας».
Ο Λορντ λέει: «Το εκπαιδευτικό σύστημα δεν βοηθάει καθόλου τον μαθητή και δεν τον προετοιμάζει γι’ αυτά που έρχονται αργότερα. Το πρόβλημα είναι ότι δεν έχει δώσει τα κατάλληλα εργαλεία στους καθηγητές ώστε να μπορέσουν και οι ίδιοι να κάνουν την δουλειά τους σωστά. Η ύλη που πρέπει να παραδοθεί είναι πολλές φορές ανούσια ή ο χρόνος που έχουν οι καθηγητές για τη διδασκαλία είναι πάντα ελάχιστος».
Τι πιστεύει ο σκηνοθέτης, μετά και την εμπειρία του από την παραγωγή του ντοκιμαντέρ, ότι θα πρέπει να προσέξει το κράτος για να αλλάξει προς το καλύτερο το εκπαιδευτικό σύστημα της χώρας μας; «Καμιά δράση δεν θα έχει νόημα αν δεν ασχοληθούμε πρώτα με ζητήματα επικοινωνίας με τους μαθητές και τις μαθήτριες, ενισχύοντας την αίσθησή τους ότι οι εκπαιδευτικοί ενδιαφέρονται για την μάθηση αλλά και για τους ίδιους ως άτομα».
Info
Από τις 24 Νοεμβρίου 2022 θα προβάλλεται στην Αθήνα (Κινηματογράφος Δαναός), στη Θεσσαλονίκη (23/11/2022, Αίθουσα Σταύρος Τορνές, Αποθήκη 1, Λιμάνι), στον Βόλο (03/12/2022, Αχίλλειον Δημοτικό Κινηματοθέατρο Βόλου), στην Κρήτη, την Αμαλιάδα (Cine Cinema Amaliada) και σε νησιά των Κυκλάδων.