Σε μια σκηνή της εξαιρετικής ταινίας «Η επιστροφή» του Αλεχάντρο Ινιαρίτου, με τον Λεονάρντο ντι Κάπριο, η κάμερα περιπλανιέται σε έναν ινδιάνικο καταυλισμό. Πλην μιας γυναίκας, όλοι οι κάτοικοι του καταυλισμού είναι σφαγμένοι. «Αυτό πρέπει μάλλον να είναι έργο του αποσπάσματος Λέβενγουορθ», σχολιάζει ένας χαρακτήρας.
Το όνομα του Λέβενγουορθ μνημονεύεται, περίπου a propos, σε μία ακόμη –πιο ουδέτερη– σκηνή της ταινίας και είναι από αυτές τις μικρές, ανεπαίσθητες πινελιές μέσω των οποίων ο δεξιοτέχνης δημιουργός μιας μυθοπλαστικής αφήγησης εισάγει γερές, στέρεες ιστορικές παραμέτρους, που ειδικά στη συγκεκριμένη ταινία έχουν τη δική τους σημασία. Αναφέρομαι στη συστηματική εξόντωση των Ινδιάνων της Βορείου Αμερικής (και στις επιδρομές, και σφαγές, των τελευταίων σε ομάδες λευκών – όπως σε αυτή της ταινίας). Πρόκειται για υπόθεμα που περνά στο έργο με έναν περίπου πλάγιο τρόπο. Μολονότι οι σφαγές γυναικόπαιδων αποτυπώνονται μετά την ολοκλήρωσή τους στην κάμερα (η μία, κομβικής σημασίας για τη ζωή και την προσωπικότητα του κεντρικού χαρακτήρα), αυτή η υποτίθεται περιστασιακή, διπλή αναφορά στον Λέβενγουορθ (ο οποίος δεν εμφανίζεται ποτέ) λειτουργεί υπαινικτικά με έναν δραστικό τρόπο.
Ο Λέβενγουορθ (Henry Leavenworth, 1783-1834) ήταν ιστορικό πρόσωπο. Το αποτύπωμά του στην ιστορία των ΗΠΑ είναι έντονο και με διάφορους τρόπους: μία από τις πιο ονομαστές σύγχρονες στρατιωτικές βάσεις στην Αμερική λέγεται Οχυρό Λέβενγουορθ (Fort Leavenworth), που ο ίδιος ίδρυσε το 1827 στο Κάνσας. Εδωσε επίσης το όνομά του σε μια πόλη και μια επαρχία της πολιτείας του Κάνσας, καθώς και σε μια επίσης διαβόητη ομοσπονδιακή φυλακή που λειτουργεί έως σήμερα, στο Κάνσας πάντοτε.
Το 1823, ο Λέβενγουορθ, τραυματίας βετεράνος στον πόλεμο του 1812 κατά της Βρετανίας, ηγείται της πρώτης οργανωμένης αμερικανικής στρατιωτικής εκστρατείας εναντίων των Ινδιάνων, κάτι που ο ίδιος επαναλαμβάνει το 1834 στα όρη της Ουίτσιτα, εναντίον των φυλών Πόουνι (αναφέρονται στην ταινία) και Κομάντσι, οπότε και έχασε τη ζωή του είτε σε κυνηγητικό ατύχημα ή από αρρώστια. Στην αμερικανική στρατιωτική ιστορία, το όνομά του ισοδυναμεί με έμβλημα και στην «Επιστροφή», χωρίς να ειπωθούν πολλά πολλά για το όλο ζήτημα, δίνει το στίγμα που χρειάζεται για να συναισθανθεί κάποιος το μίσος των Ινδιάνων – οι οποίοι, βέβαια, δεν διστάζουν να κάνουν εμπορικές συναλλαγές με τους Γάλλους βιαστές τους. Αλλά αυτή είναι η Ιστορία, η κάθε ιστορία του κάθε έθνους: ποτέ δεν είναι αθώα και σχεδόν ποτέ δεν είναι ματωμένη μόνον από τη μία πλευρά…