Θα περίμενε κανείς, ότι λόγω του νεαρού της ηλικίας του, ο 31χρονος Γάλλος μαέστρος Πιερ Ντιμουσό βρίσκεται σε εκείνο το σημείο της καριέρας του που το ρεπερτόριό του μόλις αρχίζει να διευρύνεται και ο ίδιος τώρα βλέπει καθαρά ποια καλλιτεχνικά μονοπάτια ανοίγονται μπροστά του και ποια θα ακολουθήσει τελικά.
Στην πραγματικότητα ο Ντιμουσό, γνωστός στην Ελλάδα από ένα ανέβασμα της «Λουτσία ντι Λαμερμούρ» το 2019 στην Εθνική Λυρική Σκηνή, έχει ένα ρεπερτόριο που εκτείνεται χρονικά από τον 18ο έως τον 21ο αιώνα και προτιμήσεις που δεν είναι ακριβώς αδιαμόρφωτες. «Σίγουρα», λέει στην «Κ», «έχω ασχοληθεί πολύ με έργα του γαλλικού ρομαντισμού, τα οποία μου αρέσει να παρουσιάζω και να “υπερασπίζομαι” εκτός συνόρων». Αισθάνεται ότι τα ξέρει, ότι κάτι έχει να πει. «Αγαπώ επίσης το μπαλέτο, γιατί θαυμάζω τους χορευτές και γιατί με ενθουσιάζει η πειθαρχία και ο συντονισμός που το είδος απαιτεί από έναν μαέστρο».
Στα συμφωνικά έργα απολαμβάνει να «πείθει» τους μουσικούς για την προσέγγισή του και όσο για την όπερα λατρεύει, λέει, να βρίσκεται στο βάθρο της ορχήστρας, «να είμαι κρυμμένος πίσω από έναν τοίχο και να γίνομαι μέρος μιας μεγάλης παράστασης, τμήμα ενός εγχειρήματος που με ξεπερνάει».
Αγαπημένους συνθέτες πάντως, αγαπημένα μουσικά ρεύματα, δυσκολεύεται να διαλέξει για λόγους όχι εντελώς άσχετους με τον ενθουσιασμό και την ορμή της νιότης: «Γιατί όταν διευθύνω ένα έργο», εξηγεί, «εκείνη τη στιγμή είναι σαν να πρόκειται για το καλύτερο που έχω διευθύνει ποτέ. Το έχω δουλέψει για εβδομάδες, για μήνες και φυσικά το έχω αγαπήσει, γιατί το έχω γνωρίσει, μελετήσει και αναλύσει. Εχω μάθει την κάθε μικρή του λεπτομέρεια και πλέον μου φαίνεται σαν το πιο σπουδαίο έργο από όλα».
Τρία χρόνια ύστερα από εκείνη τη «Λουτσία ντι Λαμερμούρ», ο Πιερ Ντιμουσό επιστρέφει στην Εθνική Λυρική Σκηνή, για να διευθύνει την ορχήστρα της στην πεντάπρακτη grand opéra «Φάουστ» του Σαρλ Γκουνό. Το έργο, ένα από τα πιο δημοφιλή του γαλλικού ρεπερτορίου, θα ανέβει στην αίθουσα Σταύρος Νιάρχος για οκτώ παραστάσεις, από τις 7 έως τις 17 Απριλίου, οι οποίες θα αναβιώνουν την αντίστοιχη παραγωγή που είχε παρουσιαστεί στο Μέγαρο Μουσικής το 2012.
Είτε είναι κανείς λάτρης του χορού, είτε του τραγουδιού, είτε της ορχήστρας, σε κάθε περίπτωση, αυτή η παραγωγή του «Φάουστ» θα του αρέσει.
Οπως και τότε, τη σκηνοθεσία, τη χορογραφία του μπαλέτου και την κινησιολογία υπογράφει ο Ρενάτο Τζανέλλα, τα σκηνικά και τα κοστούμια οι Αλεσάντρο Κάμερα και Κάρλα Ρικότι αντίστοιχα, ενώ αυτή τη φορά, στη διανομή του ρόλου του Φάουστ συναντάμε τους Ιβάν Μάγκρι και Γιάννη Χριστόπουλο, σε εκείνον της Μαργαρίτας τις Ιρίνα Λούνγκου και Βασιλική Καραγιάννη και σε αυτόν του Μεφιστοφελή τους Γιάννη Γιαννίση, Τάσο Αποστόλου (επίσης γνώριμο από την παραγωγή του 2012) και Πέτρο Μαγουλά.
Χαρακτηριστικό δείγμα της γαλλικής μεγαλόπρεπης όπερας, ο «Φάουστ» του Γκουνό βασίζεται σε λιμπρέτο των Ζιλ Μπαρμπιέ και Μισέλ Καρέ, που με τη σειρά τους άντλησαν το υλικό τους από το θεατρικό έργο «Φάουστ και Μαργαρίτα» του δεύτερου και βέβαια από τον «Φάουστ» του ίδιου του Γκαίτε, στη γαλλική μετάφραση του Ζεράρ ντε Νερβάλ.
Το 1859 η πρεμιέρα
Μετά την παρισινή πρεμιέρα της το 1859, η όπερα του Γκουνό έφτασε να γίνει το δημοφιλέστερο λυρικό έργο του είδους του μέχρι τα χρόνια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και αυτό τη στιγμή που από το αριστούργημα του Γκαίτε διατηρεί την ιστορία, αλλά όχι το φιλοσοφικό υπόβαθρο: ένας ηλικιωμένος και αποκαρδιωμένος επιστήμονας πουλά την ψυχή του στον διάβολο, παίρνοντας σαν αντάλλαγμα νιάτα και έρωτα. Επίκεντρο της όπερας του Γκουνό δεν είναι ο ίδιος ο Φάουστ, αλλά η μαθήτριά του Μαργαρίτα, η οποία μαγεύεται από τον έρωτα και βέβαια πληρώνει το τίμημα των επιλογών της. Στην εκδοχή του Ρενάτο Τζανέλλα, η υπόθεση διαδραματίζεται σε μια παλιά, άδεια αίθουσα διδασκαλίας, μπροστά σε μαυροπίνακες γεμάτους γνώση, που αποπνέουν θλίψη και μοναξιά.
Ποια είναι όμως η γοητεία που ασκεί το έργο σε έναν μαέστρο; «Εκείνη την εποχή», αποκρίνεται ο Πιερ Ντιμουσό, «ο “Φάουστ” ήταν πολύ δημοφιλής και είχε μεγάλη επιτυχία στη Γαλλία. Παρουσιαζόταν στο κοινό με έναν τρόπο σχεδόν φυσικό, γιατί όλοι ήδη γνώριζαν τι αφηγείται. Πήγαιναν λοιπόν να δουν μια παράσταση, όχι μια ιστορία. Πήγαιναν να δουν πώς οι συντελεστές υπερέβαιναν την ιστορία αυτή. Ο “Φάουστ” του Γκουνό ήταν μια από τις μεγαλύτερες επιτυχίες του και παρουσιάστηκε σε αρκετές εκδοχές –όλες πολύ ενδιαφέρουσες– με παραλλαγές στη μουσική, με μπαλέτο ή χωρίς, με διαφορετικές άριες ή με παρεμβάσεις στο κείμενο. Και ελπίζω να διευθύνω περισσότερες εκδοχές στο μέλλον, ώστε να τις δοκιμάσω όλες και να διαλέξω τι με ενδιαφέρει και τι όχι. Η συγκεκριμένη παραγωγή, που βασίζεται στη “γαλλική” εκδοχή, έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον γιατί σκηνοθετείται από τον Ρενάτο Τζανέλλα, ο οποίος κράτησε το μπαλέτο, πράγμα υπέροχο. Είναι πολύ σπάνιο στις μέρες μας να βλέπεις μπαλέτο σε παραγωγές όπερας. Το να εργάζονται τόσο πολλοί καλλιτέχνες μαζί –μουσικοί, μονωδοί, χορευτές– κάνει την παράσταση στα αλήθεια όμορφη και απολαυστική. Είτε είναι κανείς λάτρης του χορού ,είτε του τραγουδιού, είτε της ορχήστρας, σε κάθε περίπτωση, αυτή η παραγωγή θα του αρέσει».
Mια βράβευση που με ωθεί να συνεχίσω στον ίδιο δρόμο
Στην περίπτωση του «Φάουστ» ωστόσο, ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει και η περίφημη ιστορία του, η οποία θέτει ερωτήματα για την αξία της γνώσης μπροστά στη σημασία της ίδιας της ζωής.
Αραγε τέτοια ερωτήματα βρίσκουν εφαρμογή και στον τρόπο που προσλαμβάνουμε τη μουσική; Είναι η γνώση, η τεχνική κατάρτιση, υποδεέστερη από τη βιωμένη εμπειρία;
«Πολύ καλή ερώτηση», λέει ο Πιερ Ντιμουσό και συνεχίζει: «Οταν παίζεις μουσική, οφείλεις βέβαια να κατέχεις την απαιτούμενη γνώση. Οταν είσαι μέλος μιας επαγγελματικής ορχήστρας, την έχεις αποκτήσει με τα χρόνια, από τότε που άρχισες να παίζεις κάποιο όργανο σαν παιδί και κατόπιν συνέχισες να εξασκείσαι μόνος. Αυτό είναι το πρώτο σημαντικό στοιχείο. Επειτα όμως, κάθε επαγγελματίας μουσικός έχει φτάσει περίπου στο ίδιο επίπεδο. Οταν λοιπόν βρίσκεσαι επί σκηνής, πρέπει να έχεις να πεις και κάτι ακόμα. Πρέπει να έχεις να πεις και μια δική σου ιστορία, να βάλεις τα συναισθήματά σου στη μουσική. Πάντα στην όπερα, προσπαθώ να βάζω και κάτι από τα συναισθήματά μου, τις αναμνήσεις μου, τη ζωή μου στη μουσική. Ετσι θα μπορέσει να συγκινηθεί και το κοινό». Ενα από τα συναισθήματα που βίωσε εσχάτως ο Πιερ Ντιμουσό, ήταν εκείνο της επαγγελματικής επιβράβευσης, της ικανοποίησης. Εχοντας σπουδάσει διεύθυνση ορχήστρας στο Κονσερβατόριο του Παρισιού και στη σχολή Pôle supérieur d’enseignement artistique Paris Boulogne-Billancourt, έχοντας στο μεταξύ διευθύνει όπερες και μπαλέτα σε μεγάλα λυρικά θέατρα της χώρας του, ο Γάλλος μαέστρος τιμήθηκε πρόσφατα με τη διάκριση «Révélation Chef d’Orchestre», των φετινών βραβείων Victoires de la Musique Classique.
«Στη Γαλλία, είναι το πιο σημαντικό βραβείο», λέει με αυτοπεποίθηση ο νεαρός μαέστρος, «γιατί προέρχεται από ένα ολόκληρο δίκτυο παραγωγών, καλλιτεχνικών διευθυντών, μουσικών, κριτικών κ.ά. Είναι επομένως ανακουφιστικό να ξέρεις ότι όλοι αυτοί επέλεξαν εσένα. Η λέξη “révélation” (σ.σ.: “αποκάλυψη”) έχει μεγάλη σημασία για εμένα, γιατί έχω ανάγκη να γνωρίζω ότι οι άνθρωποι που βρίσκονται στον χώρο πριν εμφανιστώ εγώ, εγκρίνουν αυτό που κάνω και την προσπάθεια που καταβάλλω. Ηταν έντονα τα συναισθήματά μου για αυτή τη βράβευση. Δεν συνιστά έναν τερματισμό, αλλά ένα βήμα που με ωθεί να συνεχίσω στον ίδιο δρόμο και να προσπαθήσω περισσότερο».