Κάθε λίστα είναι μια προβληματική λίστα. Αυτή η αίσθηση απολυτότητας και αυθεντίας που αποπνέουν οι -«επίσημες» κι όχι προσωπικές τόσο- λίστες που ανά καιρούς βλέπουμε σε μουσικά περιοδικά και sites με «τα καλύτερα» της χρονιάς, της δεκαετίας, του αιώνα, και πάει λέγοντας, συνοδεύονται από λογής λογής «μα». «Μα πού είναι το τάδε», «Μα τόσο χαμηλά το δείνα» και όλα αυτά τα γκρινιάρικα πηγαδάκια που -παραδεχτείτε το- κάπως τα απολαμβάνουμε.
Κάθε λίστα μοιάζει φτιαγμένη για να «διαγράψει» σε ένα βαθμό την όποια προηγούμενη -αλλιώς, γιατί να γίνονταν λίστες χιλιομέτρων στο scroll που απαιτούν δουλειά διψήφιων ωρών; Καμιά φορά, οι λίστες λειτουργούν και ως αυτοκριτική και εναρμόνιση με την εποχή -όπως, καλή ώρα, αυτή του Rolling Stone με τους καλύτερους δίσκους όλων των εποχών που το 2020 «χτενίστηκε» ξανά ώστε να «μαυρίσει» κατά το απαιτούμενο και να περιλάβει και νεότερες κυκλοφορίες. Κάπως έτσι, οι Beatles με τον «Sgt. Pepper» εκτοπίστηκαν από την κορυφή, στην οποία βρέθηκε ο Μάρβιν Γκέι με το «What’s Going On» (μεταξύ άλλων αλλαγών στην προηγούμενη λίστα του RS).
Σειρά να προκαλέσει ανοίξει τη συζήτηση παίρνει τώρα το Pitchfork, που, σε συνέχεια των «μεγάλων» λιστών που δημοσιεύει ανά καιρούς, έκανε αυτή με τα «150 καλύτερα άλμπουμ των 90s» (προηγήθηκε αυτή με τα «150 καλύτερα κομμάτια των 90s»).
Από ένα γερό σκρολάρισμα προκύπτουν εύκολα διάφορες απορίες/συμπεράσματα:
Το «Tragic Kingdom» των No Doubt είναι καλύτερο από το «Screamadelica» των Primal Scream.
To indie έπος του «69 Love Songs» των Magnetic Fields, δηλαδή ένας γαρ «πιτσφορκικός» δίσκος (που το 1999 βαθμολογήθηκε από το μέσο με 9.0/10) τερμάτισε την κούρσα στη θέση 78.
To trip hop αριστούργημα του Tricky «Maxinquaye» έφτασε μέχρι τη θέση 64.
Δεν πα να έσωσαν οι Slint με το «Spiderland» (έστω για λίγο) το ανιαρό post rock; Η θέση 83 είναι μια χαρά.
Που λέτε, εκεί στα μέσα της δεκαετίας του ‘90 η britpop σάρωσε τη Μεγάλη Βρετανία -κι όχι μόνο. Αυτά που κρατάει το Pitchfork από αυτή την εποχή είναι μόνο το «Different Class» των Pulp και τον ομώνυμο δίσκο των Elastica -για Oasis και Blur ούτε λόγος.
Τι έγινε ρε παιδιά με τη Μπιορκ; Έκτη θέση στη λίστα με τους δίσκους (με το «Homogenic») και μαθαίνουμε, από την έτερη λίστα, πως έγραψε και το δεύτερο καλύτερο κομμάτι («Hyperballad») της δεκαετίας του ‘90 (το πρώτο είναι το remix του «Fantasy» της Μαράια Κάρεϊ με τον Ol’ Dirty Bastard…).
Είναι οι Nirvana η σημαντικότερη παρακαταθήκη του ροκ της δεκαετίας του ’90; (Ναι, είναι.) Γιατί να μην τερματίσει το «Nevermind» στη δέκατη θέση και να το ξεπεράσουν κιθαριστικοί δίσκοι όπως το «Live Through This» των Hole ή και το «Loveless» των My Bloody Valentine;
Όσο για το «Loveless», γνωρίζατε πως πέρα από την κορυφή στον μικρόκοσμο του shoegaze, κατέχει κι αυτή ολόκληρης της δεκαετίας του ‘90;
Θα μπορούσα να συνεχίσω με δεκάδες αντίστοιχα παραδείγματα, κοιτώντας και ξανακοιτώντας τη λίστα, αλλά αυτά αρκούν για να εμπεδώσουμε, για άλλη μια φορά, πως οι λίστες, όλο και περισσότερο, από δομικά συστατικά αρχειοθέτησης και αξιολόγησης της ποπ κουλτούρας λειτουργούν ως πεδία εντυπωσιασμού, αντιπαράθεσης, υπακοής στην πολιτική ορθότητα και στο τέλος της ημέρας, ως links δυνητικού virality.
Δεν είναι πως ο διάλογος δεν είναι θεμιτός όταν μιλάμε για τέτοια θέματα -ίσα ίσα, η μισή απόλαυση, για όσους ασχολούνται πιο στενά με τη μουσική, προέρχεται από αυτόν (και μερικές φορές, σχεδόν ολόκληρη, αλλά αυτή είναι μία άλλη, μεγάλη κουβέντα). Είναι πως, στην εποχή που τα πυροτεχνήματα μοιάζουν πιο φωτεινά για τους σκοπούς τους από τους ήλιους, μέσα όπως το Pitchfork (κι όχι μόνο στην εν λόγω λίστα) ακολουθούν τη λογική «πατάμε σε ατζέντα/βάζουμε κάποια κλασικά/μαγειρεύουμε προκλητικά πολύ τις πρώτες θέσεις της λίστας και είμαστε έτοιμοι».
Αυτό, βέβαια, που φτάνει τελικά στα χέρια μας και τις οθόνες μας είναι λίστες που, κυνηγώντας την ουρά τους, μιλούν περισσότερο για το ίδιο το μέσο που τις φτιάχνει, παρά για την εκάστοτε θεματική τους. Και τέλος πάντων, αυτό δεν είναι από μόνο του κακό. Απλά, ας μην ξεχάσουμε κι αυτά που ξέραμε.