Ο φιλόσοφος της σύγχρονης απαισιοδοξίας, ο Εμίλ Σιοράν, υπέφερε από χρόνιες αϋπνίες. Κάπου είχε γράψει πως ο ύπνος μάς προστατεύει από την τρέλα μιας εξουθενωτικής συνέχειας. Αυτή η πολύωρη νυχτερινή διακοπή από τη συνείδηση μας προσφέρει μια λυτρωτική ψευδαίσθηση ότι η ζωή μας ξαναρχίζει περίπου από την αρχή κάθε ξημέρωμα διότι, ως γνωστόν, «αύριο είναι μια άλλη μέρα», ενώ το χθες ήταν μια άλλη χώρα, που αφήσαμε πίσω μας. Η αϋπνία σού στερεί λοιπόν αυτό το σωσίβιο: δεν υπάρχει, έστω και κατ’ επίφαση, νέα αρχή, μικρή αναγέννηση, φρέσκο κοίταγμα στις αγωνίες της χθες – για να μη μιλήσουμε για τη σωματική εξάντληση. Ο ύπνος σε καθαρίζει, η αϋπνία σε κρατά ακάθαρτο, βαρύ, γραπωμένο απ’ το κοντινό παρελθόν που αίφνης παραμένει κολλημένο με το παρόν. Καμία διακοπή, καμία λήθη.
Κι ωστόσο ο ύπνος είναι δουλειά. Αυτό είχε κατά νου του ο Μαξ Ρίχτερ, ο αγαπημένος συνθέτης που εδρεύει στο Εδιμβούργο, όταν ηχογραφούσε το νέο του άλμπουμ, το «Sleep», που μόλις κυκλοφόρησε από την Deutsche Grammophon.
Το άλμπουμ, βέβαια, περιλαμβάνει μία από τις οκτώ συνολικά ώρες που απαρτίζουν το νέο αυτό έργο του Ρίχτερ – όσο δηλαδή διαρκεί, θεωρητικά έστω, ο νυχτερινός ύπνος. Για όσους ενδιαφέρονται, αυτό το Σάββατο, το τρίτο πρόγραμμα του ραδιοφωνικού BBC θα παρουσιάσει το έργο στην ολοκληρία του και όπως γράφουν βρετανικές εφημερίδες, άνθρωποι που υποφέρουν από αϋπνία σκοπεύουν να δοκιμάσουν να κοιμηθούν χρησιμοποιώντας τον «Υπνο» του Ρίχτερ ως θεραπευτικό μέσο πλέον.
Στη φροντισμένη ψηφιακή, συμπυκνωμένη, έκδοση της Deutsche Grammophon, ο Ρίχτερ γράφει ότι το θέμα του ύπνου τον απασχολούσε από παλιά και στην όλη συζήτηση εμπλέκει τον νευροεπιστήμονα Ντέιβιντ Ιγκλμαν. Για τον εμπνευσμένο συνθέτη από τη Γερμανία με την αγγλική προφορά, ο ύπνος περιέχει μυστήριο διότι εκεί γίνεται όλη η δουλειά του ανθρώπινου μυαλού, σε κάποια αχανή βάθη.
Εχω ακούσει τρεις φορές το άλμπουμ ώς τώρα, όλες στο αυτοκίνητο είναι η αλήθεια. Από το 2007, που πρωτοάκουσα ζωντανά τον Μαξ Ρίχτερ στο Gagarin 205, έχω την επιθυμία και την ανάγκη να ακούω οτιδήποτε γράφει. Δεν με απογοήτευσε. Η αγγλική λέξη mesmerising προσφέρεται για να περιγράφει την ακρόαση του «Υπνου» – στα ελληνικά «υπνωτιστική», αλλά όχι με την έννοια του λήθαργου αλλά μιας έντονης αίσθησης υποβολής και φυγής, καταβύθισης και γαλήνης. Στο δικό μου το μυαλό, το έργο έχει ήδη ταυτιστεί με την κόρη που περιμένω να γεννηθεί μέσα Νοεμβρίου. Εχω ήδη βρει το νανούρισμά της, καθώς επίσης ένα είδος άτυπης μύησής της στη μουσική – όταν θα κοιμάται κι εμείς θα την παρατηρούμε.