Αντικατάσταση του κανόνα για το ύψος του δημοσίου χρέους στο 60% του ΑΕΠ, ως τιμή αναφοράς, μονιμοποίηση του Ταμείου Ανάκαμψης και εξαίρεση των πράσινων επενδύσεων από τον υπολογισμό των δημοσίων δαπανών εισηγείται, μεταξύ άλλων, το Γραφείο Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή, στη γνώμη που εξέδωσε την αναθεώρηση των δημοσιονομικών κανόνων της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
Το Γραφείο διατύπωσε τις –επτά συνολικά– προτάσεις του για το νέο δημοσιονομικό πλαίσιο της Ε.Ε., κατόπιν αιτήματος του υπουργού Οικονομικών Χρήστου Σταϊκούρα, ενόψει της αναμενόμενης επανάληψης της σχετικής διαπραγμάτευσης σε επίπεδο Ε.Ε. σύντομα. Η συζήτηση είχε ξεκινήσει το 2019 αλλά διακόπηκε λόγω πανδημίας, οπότε εφαρμόστηκε η ρήτρα γενικής διαφυγής, που επιτρέπει τη δημιουργία υπερβολικών ελλειμμάτων.
Οι αναλυτές του Γραφείου επισημαίνουν τις αδυναμίες του υφιστάμενου πλαισίου και προτείνουν τα εξής:
1. Καθορισμό ρεαλιστικών στόχων για το ύψος του δημόσιου χρέους, διαφορετικών για κάθε κράτος – μέλος (αντί του κριτηρίου για το 60% του ΑΕΠ), που θα λαμβάνουν υπόψη το αρχικό ύψος του χρέους, τις ακαθάριστες χρηματοδοτικές ανάγκες, τις ευρύτερες οικονομικές συνθήκες (ονομαστική μεγέθυνση και επιτόκια δανεισμού) και τις δημοσιονομικές δυνατότητες προσαρμογής.
2. Το κριτήριο του μεσοπρόθεσμου δημοσιονομικού στόχου (medium term objective), που είναι το πρωτογενές αποτέλεσμα αφού αφαιρεθούν τα εφάπαξ μέτρα, ως ποσοστό του δυνητικού ΑΕΠ, να πάψει να αποτελεί βασικό κριτήριο συμμόρφωσης ενός κράτους και επιβολής κυρώσεων, γιατί είναι περίπλοκο. Να παραμείνει ίσως ως συμπληρωματικό στοιχείο.
3. Ο ρυθμός αύξησης των καθαρών δημοσίων δαπανών (expenditure benchmark) να αποτελέσει το βασικό εργαλείο μέτρησης της δημοσιονομικής προσπάθειας και σύγκλισης προς το επιθυμητό ύψος δημόσιου χρέους. Πρόκειται για εύκολα αντιληπτό μέγεθος και ο ρυθμός μεταβολής του πρέπει να καθορίζεται με τρόπο που να οδηγεί στη μείωση του δημόσιου χρέους στο επιθυμητό επίπεδο.
4. Ενα μέρος των δημοσίων δαπανών, σαφώς καθορισμένο με αντικειμενικά κριτήρια πρέπει να εξαιρεθεί από τον ορισμό των καθαρών δαπανών. Για παράδειγμα, θα μπορούσαν να αφαιρούνται οι πράσινες δημόσιες επενδύσεις, καθώς και το κόστος μετάβασης σε καθαρές μορφές ενέργειας.
5. Το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας πρέπει να μετεξελιχθεί σ’ έναν μόνιμο μηχανισμό μακροοικονομικής σταθεροποίησης, ο οποίος θα πρέπει να υποστηρίζεται από έναν μεγάλο προϋπολογισμό σε επίπεδο Ε.Ε., χρηματοδοτούμενο μέσω φορολογίας, αλλά και με δανεισμό από τις διεθνείς αγορές.
6. Να διαμορφωθούν προϋποθέσεις για ενεργοποίηση εθνικής ρήτρας διαφυγής, σε ιδιαίτερα δυσμενείς συνθήκες.
7. Να διασφαλιστεί η ανεξάρτητη και αντικειμενική αξιολόγηση των δημοσιονομικών συνθηκών από ανεξάρτητους θεσμούς, όπως το Γραφείο Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή και το Ελληνικό Δημοσιονομικό Συμβούλιο, με ενίσχυση των πόρων και των αρμοδιοτήτων τους.