Αντιπλημμυρικά έργα, αλλά και η συντήρηση σχολείων και η διαχείριση απορριμμάτων σε νοσοκομεία σε συνδυασμό με την ενεργειακή αναβάθμισή τους είναι στα άμεσα χρηματοδοτικά σχέδια της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕπ) για την Ελλάδα, όπως αποκαλύπτει σε συνέντευξή του στην «Κ» ο πρόεδρός της Βέρνερ Χόγιερ.
Ο κ. Χόγιερ βρέθηκε την περασμένη εβδομάδα στην Αθήνα, όπου και συναντήθηκε με τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη, ενώ υπέγραψε δύο σημαντικές δανειακές συμβάσεις: Με τον ΔΕΔΔΗΕ για τη χρηματοδότηση με 150 εκατ. ευρώ του έργου εγκατάστασης 3,12 εκατ. έξυπνων μετρητών και με την ιδιωτική εταιρεία «Veridos Ματσούκης» για τη χρηματοδότηση με 10,5 εκατ. ευρώ επενδυτικού σχεδίου για την εκτύπωση ασφαλών εγγράφων ταυτότητας. Η χρηματοδότηση της τράπεζας στην Ελλάδα έφτασε το 2022 στο εντυπωσιακό ύψος των 2,4 δισ. ευρώ και το μέλλον προβλέπεται επίσης δραστήριο, με τη χρηματοδότηση επενδύσεων για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή να αναδεικνύεται σε βασική προτεραιότητα, όπως λέει ο κ. Χόγιερ.
Επειτα από 12 χρόνια, η θητεία του κ. Χόγιερ στο τιμόνι της ΕΤΕπ λήγει στο τέλος του χρόνου. Στη συνέντευξή του μιλάει για την εμπειρία που αποκόμισε τα χρόνια αυτά, εκφράζει τον θαυμασμό του για την πρόοδο που σημείωσε η Ελλάδα μετά την κρίση χρέους, αλλά και την ανησυχία του για την ευρωπαϊκή οικονομία, γιατί δεν καινοτομεί και δείχνει προσκολλημένη σε παλιά μοντέλα.
– Τι ήταν η Ελλάδα για εσάς τα τελευταία 12 χρόνια και τι θυμάστε ιδιαίτερα από την περίοδο της κρίσης χρέους;
– Για πρώτη φορά ήρθα στην Ελλάδα πριν από 50 χρόνια όταν φοίτησα στο γυμνάσιο της Γερμανικής Σχολής, στο πλαίσιο ανταλλαγής μαθητών. Και φυσικά, άφησα την καρδιά μου εδώ! Πάντα έχω έντονα συναισθήματα όταν επιστρέφω. Εκτοτε έχω έρθει πολλές φορές, είδα την εξέλιξή της ως ενός ισχυρού μέλους της Ε.Ε. και αυτό ξαφνικά ετέθη σε κίνδυνο στη χρηματοπιστωτική κρίση. Οι πολιτικές αποφάσεις που ελήφθησαν τότε ήταν πολλές φορές σκληρές, αλλά ήταν αναγκαίες και επιτυχείς. Πριν από 12 χρόνια, όταν ανέλαβα τα καθήκοντά μου στην τράπεζα δεν θα μπορούσα να φανταστώ σε πόσο καλή κατάσταση θα βρισκόταν σήμερα η Ελλάδα από δημοσιονομικής πλευράς και εκσυγχρονισμού της οικονομίας της. Αυτό είναι εξαιρετικά ενθαρρυντικό. Η κρίση ήταν φυσικά τεράστια πρόκληση. Στην πρώτη επίσκεψή μου εδώ ως προέδρου της ΕΤΕπ, είπα ότι η τράπεζα ήταν εδώ πριν από την κρίση, είναι παρούσα κατά τη διάρκειά της και θα παραμείνει και μετά. Εδώ βρισκόμαστε σήμερα. Ο όγκος δανεισμού μας στην Ελλάδα τον περασμένο χρόνο ήταν 2,2 δισ. ευρώ συν 200 εκατ. ευρώ από τη θυγατρική μας, το Ευρωπαϊκό Ταμείο Επενδύσεων. Κατ’ αναλογίαν με το μέγεθος της ελληνικής οικονομίας είναι εντυπωσιακό, αλλά δείχνει ότι η Ευρωπαϊκή Ενωση θέτει τις σωστές προτεραιότητες.
– Ποια είναι τα επόμενα μεγάλα έργα που θα χρηματοδοτήσετε εδώ;
– Υπάρχουν θέματα με στρατηγική σημασία και άλλα επείγουσας ανάγκης, όπως αυτά που προέκυψαν μετά τις πλημμύρες της Θεσσαλίας. Στο πλαίσιο αυτό, οι κορυφαίες προτεραιότητες που έχουμε στην Ελλάδα μεσοπρόθεσμα είναι: Πρώτον, η συνέχιση των δράσεών μας στην κλιματική δράση και την περιβαλλοντική βιωσιμότητα με επίκεντρο την ενέργεια, αλλά όχι μόνο. Η προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή είναι τομέας-κλειδί, όπου θα θέλαμε να ενισχύσουμε την παρουσία μας. Δεύτερον, σε συνέχεια της οικονομικής επιτυχίας της χώρας και της αναβάθμισης της πιστοληπτικής της ικανότητας, θέλουμε να ενισχύσουμε τη δραστηριοποίησή μας στον ιδιωτικό τομέα. Και τρίτον, η υποστήριξη της απορρόφησης των ευρωπαϊκών πόρων, μέσω της συγχρηματοδότησης εκ μέρους μας των σχετικών έργων.
Πριν από 12 χρόνια, όταν ανέλαβα τα καθήκοντά μου στην τράπεζα δεν θα μπορούσα να φανταστώ σε πόσο καλή κατά- σταση θα βρισκόταν σήμερα η Ελλάδα.
– Για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή δρομολογείτε κάποιο συγκεκριμένο έργο, μετά και τις πλημμύρες της Θεσσαλίας;
– Συζητήσαμε με τον απερχόμενο και με τον νέο περιφερειάρχη για την προώθηση έργων αντιπλημμυρικών και διαχείρισης υδάτων. Ακόμη είμαστε στη διαδικασία καταγραφής των ζημιών και απόφασης για το πώς θα κινηθούμε εφεξής. Χρηματοδοτούμε αντιπλημμυρικά έργα σε όλη την Ελλάδα και θέλουμε να είμαστε μέρος της απάντησης στην καταστροφή της Θεσσαλίας και όχι μόνο. Προσδοκούμε να είμαστε ένα βήμα μπροστά από την επόμενη καταστροφή. Σύντομα ελπίζουμε να υπογράψουμε ένα πακέτο χρηματοδότησης σε αυτόν τον τομέα.
– Πώς προχωράει η συμφωνία σας με την κυβέρνηση για τη διαχείριση επενδύσεων 5 δισ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης; Υπάρχουν καθυστερήσεις;
– Επί του παρόντος έχουμε υπογράψει αρκετές συμβάσεις. Δίνουμε προτεραιότητα στους ΑΔΜΗΕ και ΔΕΔΔΗΕ όπου το όφελος θα είναι σημαντικό για όλους τους Ελληνες. Η σύμβαση που υπογράψαμε με τον ΔΕΔΔΗΕ για τους έξυπνους μετρητές είναι στο πλαίσιο αυτής της συμφωνίας. Η συμφωνία προχωράει σχετικά καλά, ανάλογα με τους στόχους και της ελληνικής κυβέρνησης. Υπάρχουν ιδέες για τη δημιουργία χρηματοδοτικών εργαλείων για εγγυήσεις που συζητήσαμε με την κυβέρνηση, επομένως υπάρχουν πολλές προοπτικές. Είμαι πολύ ανυπόμονος σε ό,τι αφορά αυτό το θέμα. Πρέπει να μπορούμε να δρούμε γρηγορότερα, υπάρχει τεράστια πίεση χρόνου, αλλά η Ελλάδα τα πάει καλύτερα από άλλες χώρες.
– Μπορεί η τράπεζα να βοηθήσει στη συντήρηση των έργων υποδομής, ένα θέμα που προέκυψε ανησυχητικά μετά τις ζημιές στο στέγαστρο Καλατράβα;
– Πρέπει να τα καταστήσουμε έργα επιλέξιμα για τραπεζική χρηματοδότηση, αλλά δεν βλέπω γιατί αυτό δεν είναι δυνατόν. Συζητάμε με την κυβέρνηση, π.χ. με τον υπουργό Παιδείας για τη συντήρηση των σχολείων σε συνδυασμό με την ενεργειακή αναβάθμισή τους και τη στατική προστασία τους. Αντιστοίχως συζητάμε με το υπουργείο Υγείας για ενεργειακή αναβάθμιση και διαχείριση απορριμμάτων των νοσοκομείων. Επομένως, κανονικά συνδυάζουμε τη συντήρηση με άλλες προτεραιότητες, όπως η ενεργειακή αποτελεσματικότητα και η καλύτερη κλιματική προσαρμογή.
– Πώς βλέπετε την Ελλάδα συνολικά. Πού στέκεται σήμερα και ποιες είναι οι προκλήσεις για το μέλλον;
– Οσοι παρακολουθήσαμε ή συμμετείχαμε ενεργά στις εξελίξεις στη διάρκεια της κρίσης, αναγνωρίζουμε πλήρως αυτό που έχει επιτευχθεί. Δεν βλέπω γιατί αυτό να σταματήσει. Σε όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης πρέπει να αυξήσουμε τον δυναμισμό μας, την περιέργειά μας, την καινοτόμο δραστηριότητά μας.
Στην Ευρώπη είμαστε διστακτικοί να προχωρήσουμε σε κάτι νέο
– Αποχωρείτε από την τράπεζα έπειτα από 12 χρόνια στη θέση του προέδρου. Πώς αισθάνεστε γι’ αυτό και ποια θα λέγατε ότι είναι η κληρονομιά που αφήνετε;
– Για να είμαι ειλικρινής δεν είμαι σε κλίμα αποχώρησης ή κληρονομιάς. Η θητεία μου λήγει στις 31 Δεκεμβρίου τα μεσάνυχτα και προς το παρόν είμαι σε πλήρη δράση, αλλά φυσικά ενίοτε αναπολώ αυτά τα 12 χρόνια. Η τράπεζα αυτή είναι σχεδόν άγνωστη στους περισσότερους Ευρωπαίους πολιτικούς, ενώ τότε ήταν εντελώς άγνωστη. Μιλούσαν για ένα μέρος στα δάση του Λουξεμβούργου. Είμαστε από το 1957 μέρος του καταστατικού δημιουργήματος της τότε ΕΟΚ. Η τράπεζα ιδρύθηκε βάσει της Συνθήκης της Ρώμης, ώστε να βοηθήσει την Ενωση να υπηρετήσει τους στρατηγικούς της στόχους. Τότε, αμέσως μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, υπήρχε το θέμα της ανοικοδόμησης της Ευρώπης, της αποκατάστασης των κατεστραμμένων υποδομών, των κατοικιών κ.τ.λ. Οι προκλήσεις σήμερα έχουν αλλάξει φυσικά.
– Τώρα, το πιο σημαντικό καθήκον σας είναι να χρηματοδοτήσετε την πράσινη μετάβαση;
– Ναι, είναι φυσικά τεράστια πρόκληση.
– Είναι επαρκής η χρηματοδότηση που διαθέτετε γι’ αυτόν τον σκοπό ή θα έπρεπε η τράπεζα να αναζητήσει τρόπους για την άντληση περισσότερων πόρων;
– Θα θέλαμε να κάνουμε περισσότερα, αλλά χρειαζόμαστε εντολή για κάτι τέτοιο από τους μετόχους μας και επίσης χρειαζόμαστε καλά έργα. Είναι θεμελιώδες για την αναχρηματοδότηση του ιδρύματος να χρηματοδοτούμε έργα που περνούν από εξαντλητικό έλεγχο (due diligence) και ανάλυση. Οταν οι μηχανικοί και οι επιστήμονές μας δώσουν το πράσινο φως, μπορούμε να κινητοποιήσουμε και την υποστήριξη του ιδιωτικού τομέα. Γιατί οι μεγάλες προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε, είτε πρόκειται για την κλιματική αλλαγή, είτε για την αναπτυξιακή πολιτική ή την καινοτομία, δεν μπορούν ποτέ να χρηματοδοτηθούν μόνο από τους κρατικούς προϋπολογισμούς. Πρέπει να πολλαπλασιάσουμε τους περιορισμένους δημόσιους πόρους και αυτό κάνει η ΕΤΕπ επί 65 χρόνια.
– Τι λέτε για την πυρηνική ενέργεια; Μήπως χρειάζεται επανεξέταση η αρνητική στάση σας;
– Δεν έχουμε κάποιο θεσμικό περιορισμό, αλλά χρειάζεται και εδώ μια καλή οικονομική ανάλυση και παρότι έχουν γίνει πολλά σε όρους ασφάλειας αμφιβάλλω ότι θα μπορέσουμε, στη βάση της αναχρηματοδοτικής δομής μας, να χρηματοδοτήσουμε πυρηνικές μονάδες.
Δεν επενδύουμε αρκετά στην καινοτομία. Αγαπάμε τις επιτυχημένες παλιές ιδέες μας.
– Θέλετε να διατηρήσετε την υψηλή σας βαθμολογία…
– Χωρίς το καθεστώς ΑΑΑ που έχει η τράπεζα δύσκολα θα μπορούσαμε να συνεχίσουμε αυτό που κάνουμε. Πρέπει να αποδεικνύουμε ότι τα έργα που αναλαμβάνουμε είναι τεχνικά και οικονομικά βιώσιμα.
– Ανησυχείτε ότι η Ευρώπη μπορεί να κινδυνεύει να χάσει τη βιομηχανική της αιχμή, εξαιτίας του ανταγωνισμού από τις ΗΠΑ και την Κίνα;
– Ανησυχώ πολύ, αλλά όχι μόνο εξαιτίας των εξωτερικών ανταγωνιστών της. Το πρόβλημα είναι ότι δεν επενδύουμε αρκετά στην καινοτομία. Αγαπάμε τις επιτυχημένες παλιές ιδέες μας, τα παλιά βιομηχανικά δεδομένα. Είμαστε διστακτικοί να προχωρήσουμε σε κάτι νέο. Αυτό πρέπει να αλλάξει, να γίνουμε πιο περίεργοι για τις τεχνολογικές εξελίξεις του μέλλοντος.
– Γιατί συμβαίνει αυτό, γιατί δεν είμαστε πιο καινοτόμοι;
– Δείτε τα στοιχεία για τις επενδύσεις στην καινοτομία. Κάθε χρόνο επενδύουμε περίπου 2% του ΑΕΠ λιγότερο από τους ανταγωνιστές μας στη Β. Αμερική και στην Ασία. Αυτό είναι πολύ ανησυχητικό. Τείνουμε να γίνουμε οι προστάτες των παλιών βιομηχανιών και εταιρειών και όχι αυτών που χρηματοδοτούν την καινοτομία. Αυτό πρέπει να αλλάξει. Επίσης, δεν είναι υγιές να επικεντρωνόμαστε μόνο στις μεγάλες εταιρείες και όχι στις καινοτόμες και μικρές. Γι’ αυτό εμείς κάνουμε πολλά με τις μικρομεσαίες εταιρείες, ιδίως στον χώρο της καινοτομίας.
– Ανησυχείτε για την κρίση στη Μέση Ανατολή και τις συνέπειές της στην ευρωπαϊκή οικονομία;
– Φυσικά. Οι αντιδράσεις της αγοράς μέχρι στιγμής ήταν σχετικά συγκρατημένες, αλλά αυτό μπορεί να αλλάξει από τη μια στιγμή στην άλλη. Από αυτή την άποψη, πρέπει να πάρουμε το θέμα πολύ σοβαρά. Η Ευρωπαϊκή Ενωση δεν ήταν πολύ πειστική στην τοποθέτησή της στην κατάσταση εκεί. Είναι εύκολο να λες θέλουμε ειρήνη, θέλουμε δίκαιες συνθήκες διαβίωσης για όλους, αλλά πρέπει επίσης να πούμε τι δεν είναι αποδεκτό στον κόσμο μας, που πρέπει να διοικείται από τους κανόνες δικαίου. Πάντα είχαμε πολύ καλές σχέσεις με το Ισραήλ, με έργα διαφόρων ειδών, αλλά είμαστε και πολύ δραστήριοι σε παλαιστινιακές περιοχές, στη Δυτική Οχθη και στη Γάζα και αυτό είναι κάτι που η Ε.Ε. θα έπρεπε να χρησιμοποιήσει για να πει ότι όλες οι πλευρές πρέπει να συνεργαστούν μαζί της αν θέλουν να βελτιώσουν τις συνθήκες ζωής του πληθυσμού τους. Αλλά αυτή η ανεύθυνη δραστηριότητα και οι σκοτωμοί πρέπει να σταματήσουν.
