Οι καταναλωτές θα χρηματοδοτήσουν πλήρως το κόστος για τη διασφάλιση της επάρκειας της Κρήτης τα έτη 2024 και 2025 και των μη διασυνδεδεμένων νησιών έως και το 2028. Μάλιστα για πρώτη φορά οι καταναλωτές θα πληρώσουν μέσω των Υπηρεσιών Κοινής Ωφελείας (ΥΚΩ) όχι μόνο μεταβλητά κόστη για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας στα νησιά, όπως συμβαίνει μέχρι σήμερα για να επιμερισθεί το αυξημένο κόστος λειτουργίας των πετρελαϊκών μονάδων της ΔΕΗ στο σύνολο των καταναλωτών της χώρας και να μην επιβαρύνει υπέρμετρα τους κατοίκους των νησιών, αλλά και τα σταθερά κόστη κεφαλαίου που θα απαιτηθούν για την επέκταση υφιστάμενων μονάδων παραγωγής ή πρόσθετης ισχύος. Η κυβέρνηση με δύο νομοθετικές ρυθμίσεις που συμπεριέλαβε στο νομοσχέδιο του υπουργείου Οικονομικών για τον αιγιαλό μεταφέρει το κόστος ενός αδικαιολόγητα ελλιπούς ενεργειακού σχεδιασμού για τον οποίο συνυπεύθυνοι είναι οι διαχειριστές των δικτύων (ΑΔΜΗΕ και ΔΕΔΔΗΕ), η ΡΑΑΕΥ ως αρμόδια εποπτεύουσα αρχή και το ΥΠΕΝ ως εποπτεύον υπουργείο στους καταναλωτές.
Στο… παρά πέντε διαπιστώθηκε ότι η Κρήτη θα χρειαστεί πρόσθετη ισχύ για το θέρος του 2024 και του 2025 που θα ολοκληρωθεί η μεγάλη διασύνδεση με την Αττική, καθώς επίσης και τα μη διασυνδεδεμένα νησιά μέχρι το 2028 που προβλέπεται η διασύνδεσή τους με το δίκτυο. Ετσι, και προκειμένου να διασφαλισθεί η επάρκεια με νομοθετικές ρυθμίσεις αναθέτει στη ΔΕΗ, χωρίς να την κατονομάζει, να εγκαταστήσει, ενοικιάσει ή μεταφέρει στην Κρήτη έως την 1η Ιουλίου 2024 επιπλέον 60 MW κατ’ ελάχιστον και μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2024 όση ισχύ εκτιμηθεί ως αναγκαία για την κάλυψη της ζήτησης του νησιού έως την πλήρη διασύνδεσή του με το ηπειρωτικό σύστημα το 2025. H ρύθμιση προβλέπει αρχικά τη διεξαγωγή μιας διαδικασίας πρόσκλησης εκδήλωσης ενδιαφέροντος σε εταιρείες που διαθέτουν άδειες παραγωγής από συμβατικά καύσιμα στην Κρήτη για να παρέχουν την πρόσθετη ισχύ.
Η νομοθετική ρύθμιση προεξοφλεί όμως την αρνητική έκβαση αυτής της διαδικασίας (άδειες έχουν η «Ηρων» και η Motor Oil αλλά φέρονται να μην ενδιαφέρονται να τις αξιοποιήσουν) και αναθέτει την υπόθεση στη ΔΕΗ. Εάν δεν υποβληθούν προτάσεις, όπως αναφέρεται, ο ΑΔΜΗΕ θα υπογράψει σύμβαση «με παραγωγό που κατά την 1η Μαρτίου 2024 έχει υφιστάμενους λειτουργούντες σταθμούς παραγωγής από συμβατικά καύσιμα στη νήσο Κρήτη». Η ρύθμιση προβλέπει ρητώς ότι για το διάστημα μέχρι και το τέλος του 2025, οι νέες μονάδες θα αποζημιωθούν τόσο για το σταθερό τους κόστος (ενοικίασης, αγοράς, μεταφοράς, εγκατάστασης μονάδων, συντήρησης και τήρησης αποθέματος ασφαλείας), όσο και για το μεταβλητό τους κόστος (καυσίμων και εκπομπών CO2). Οι αποζημιώσεις, όπως προβλέπεται, θα καταβάλλονται μέσω των ΥΚΩ και σχετικό αίτημα θα υποβληθεί προς έγκριση στην Κομισιόν. Εάν διαπιστώνεται ότι τα διαθέσιμα κεφάλαια του ειδικού αυτού λογαριασμού δεν επαρκούν, θα καλύπτονται από το Ταμείο Ενεργειακής Μετάβασης (ΤΕΜ) κατά προτεραιότητα με αντίστοιχη πίστωση ως εισροή ειδικού διαχειριστικού λογαριασμού ΥΚΩ.
Το ίδιο μοντέλο, ανάθεσης της πρόσθετης απαιτούμενης ισχύος στη ΔΕΗ και αποζημίωσης του πλήρους κόστους εγκατάστασης και λειτουργίας μέσω των ΥΚΩ που πληρώνουν οι καταναλωτές, προβλέπεται με νομοθετική ρύθμιση και για τα μη διασυνδεδεμένα νησιά.
Η ενίσχυση θα γίνει και πάλι είτε με επέκταση του υφιστάμενου δυναμικού παραγωγής, είτε με νέο δυναμικό παραγωγής με συμβατικές μονάδες. Η άδεια θα διαρκεί τουλάχιστον μέχρι και το 2028, με δυνατότητα επικαιροποίησης ανάλογα με την πρόοδο των διασυνδέσεων.
Το νομοσχέδιο δίνει τέλος παράταση λειτουργίας των υφιστάμενων πετρελαϊκών μονάδων της ΔΕΗ ακόμη και εάν έχουν εξαντληθεί οι ώρες λειτουργίας που έλαβαν κατά παρέκκλιση της κοινοτικής οδηγίας 201/75/Ε.Ε. σχετικά με τους περιορισμούς για τις εκπομπές ρύπων.