Συνεχίστηκε και το 2023 η μεγάλη αύξηση στις μεταβιβάσεις ακινήτων που κατεγράφη το 2022, έπειτα από χρόνια στασιμότητας και εξαιτίας της πανδημίας και της ενεργειακής κρίσης. Οπως προκύπτει από τα στοιχεία της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων, πέρυσι σημειώθηκε νέο ρεκόρ που σύμφωνα με εκτιμήσεις οφείλεται στο μεγάλο ενδιαφέρον από ξένους επενδυτές. Συγκεκριμένα, τα έσοδα από τις μεταβιβάσεις ακινήτων (διαμερισμάτων και οικοπέδων) ανήλθαν στα 520,24 εκατ. ευρώ. Η μεγαλύτερη αύξηση παρατηρείται στις πωλήσεις διαμερισμάτων, οι οποίες έφθασαν στα 426,04 εκατ. ευρώ, αυξημένες κατά 14,76% σε σύγκριση με το 2022.
Εάν συνυπολογισθούν και τα έσοδα από τις κληρονομιές, τις γονικές παροχές και τις δωρεές (240,67 εκατ. ευρώ), το ποσό που εισέπραξε το ελληνικό Δημόσιο ξεπερνάει τα 760 εκατ. ευρώ για το 2023.
Η πλατφόρμα myProperty δέχθηκε περισσότερες από 400.000 δηλώσεις φόρου μεταβίβασης, γονικών παροχών, δωρεών και κληρονομιών, αυξημένες κατά 73,5% σε σύγκριση με το 2022 (οι περισσότερες δηλώσεις υπεβλήθησαν χειρόγραφα στην εφορία).
Εάν συνυπολογισθούν και τα έσοδα από τον ΕΝΦΙΑ, το εισπραττόμενο ποσό από το Δημόσιο ξεπερνάει τα 3 δισ. ευρώ ετησίως.
Σημειώνεται ότι σε αντίθεση με τις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες, η Ελλάδα εξαιρείται από το καθεστώς ΦΠΑ στα ακίνητα. Ωστόσο, αρκετές χώρες έχουν εξαιρέσεις από τον ΦΠΑ σε ό,τι αφορά την κοινωνική στέγαση (ή την πρώτη κατοικία με βάση εισοδηματικά και περιουσιακά κριτήρια) ή κατά την κατασκευή των ακινήτων. Για παράδειγμα δεν επιβάλλεται ΦΠΑ στην κατασκευή ακινήτου στο Λουξεμβούργο, στη Μάλτα, στην Πορτογαλία και στην Ιρλανδία.
Παράλληλα, σχεδόν όλες οι χώρες της Ε.Ε. επιβάλλουν φόρο στην ακίνητη περιουσία. Η χώρα μας, με βάση τα πιο πρόσφατα στοιχεία που έχει δημοσιεύσει η Ε.Ε., έχει το υψηλότερο ποσοστό εσόδων από την επιβολή φόρου στα ακίνητα στο σύνολο των φορολογικών εσόδων.
Εάν συνυπολογισθούν και τα έσοδα από τον ΕΝΦΙΑ, το εισπραχθέν ποσό από το Δημόσιο ξεπερνάει τα 3 δισ. ευρώ.
Συγκεκριμένα, τα έσοδα από την ακίνητη περιουσία αποτελούν το 6,1% των φορολογικών εσόδων (στοιχεία 2021), όταν ο μέσος όρος της Ε.Ε. είναι 2,6%. Με βάση τα ίδια στοιχεία, το 2009 τα έσοδα από τη φορολόγηση της ακίνητης περιουσίας ανέρχονται στο 3,1%, με τη χώρα να βρίσκεται και πάλι στην τέταρτη θέση με τους υψηλότερους φόρους στην Ε.Ε.
Από τα στοιχεία του Μητρώου Αξιών Μεταβιβάσεων Ακινήτων προκύπτει ότι η ψαλίδα μεταξύ αντικειμενικών αξιών και εμπορικών τιμών έχει ανοίξει αρκετά, έπειτα από δύο και πλέον χρόνια από την εφαρμογή των νέων τιμών ζώνης στις μεταβιβάσεις ακινήτων. Οι μεγαλύτερες διαφορές εντοπίζονται κυρίως στις ακριβές περιοχές του κέντρου της Αθήνας, των νοτίων και των βορείων προαστίων του λεκανοπεδίου. Παράλληλα καταγράφεται κλείσιμο της ψαλίδας στις πωλήσεις νέων και παλαιών ακινήτων.
Ο Δήμος Αθηναίων κρατάει τα σκήπτρα στις αγοραπωλησίες ακινήτων. Από την αρχή του έτους άλλαξαν χέρια περισσότερα από 4.600 ακίνητα. Σύμφωνα με τα συμβόλαια, σε πολλές περιπτώσεις οι πράξεις κινούνται πολύ πάνω από τις αντικειμενικές αξίες.
Για παράδειγμα, διαμέρισμα 83 τ.μ. 5ου ορόφου στο Κολωνάκι, το οποίο κατασκευάστηκε το 1950, αγοράστηκε στην τιμή των 800.000 ευρώ ή 9.639 ευρώ το τετραγωνικό μέτρο, όταν η αντικειμενική αξία στη συγκεκριμένη περιοχή ανέρχεται σε 4.250 ευρώ.
Σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος, οι προσδοκίες για την ελληνική αγορά οικιστικών ακινήτων παραμένουν θετικές, παρά τις αβεβαιότητες στην εγχώρια και την παγκόσμια οικονομία. Βραχυπρόθεσμα εκτιμάται ότι το επενδυτικό ενδιαφέρον, κυρίως από το εξωτερικό, θα παραμένει έντονο ειδικά για συγκεκριμένες προνομιακές θέσεις στην Αττική και για περιοχές με τουριστικά χαρακτηριστικά.
Μεσοπρόθεσμα, πρωτοβουλίες σχετικές με τη στήριξη συγκεκριμένων κατηγοριών νοικοκυριών (π.χ. νέοι, ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, πρόγραμμα «Σπίτι μου») για την απόκτηση κατοικίας αναμένεται να συμβάλουν στην τόνωση της ζήτησης, ενώ αντίστοιχες πρωτοβουλίες για την ανακαίνιση παλαιών κατοικιών (π.χ. πρόγραμμα «Εξοικονομώ – Ανακαινίζω») αναμένεται να βοηθήσουν στη βελτίωση του κτιριακού αποθέματος.
Ερχονται νέα όρια για τη «χρυσή βίζα»
Σε δημόσια διαβούλευση τίθεται την ερχόμενη εβδομάδα το νέο φορολογικό νομοσχέδιο, το οποίο θα περιλαμβάνει αλλαγές στους ελέγχους και την παραγραφή των φορολογικών υποθέσεων. Στο σχέδιο νόμου θα συμπεριληφθεί και διάταξη με την οποία θα θεσπίζονται νέα όρια για τη «χρυσή βίζα». Ενα από τα σενάρια που εξετάζει το οικονομικό επιτελείο προβλέπει την αύξηση του ορίου για τη «χρυσή βίζα» στις 800.000 ευρώ, με διατήρηση του χαμηλού ορίου των 250.000 ευρώ σε περιοχές μικρότερου ενδιαφέροντος, και τη θεσμοθέτηση ενός ενδιάμεσου ορίου ύψους 400.000 για περιοχές που δεν βρίσκονται στην κορυφή των επενδύσεων. Εξετάζεται επίσης όσοι επενδύουν μέσω της «χρυσής βίζας» να μην μπορούν να διαθέτουν προς βραχυχρόνια μίσθωση τα ακίνητα που αγόρασαν. Στο συγκεκριμένο θέμα ο Σύνδεσμος Ανωνύμων Εταιρειών και Επιχειρηματικότητας, σε επιστολή που απέστειλε στον Κωστή Χατζηδάκη, «θεωρεί ότι οποιαδήποτε δέσμευση στη διαχείριση του ακινήτου δεν είναι κατ’ αρχήν θετική. Επιπλέον, αν εφαρμοστεί, θα πρέπει να συνοδευθεί από όριο ως προς το ύψος του ενοικίου».
