Τα τελευταία κάμποσα χρόνια εγκαταλείψαμε συνήθειες αιώνων μέσα σ’ ένα επίπλαστο κλίμα μοντερνισμού. Το κυριότερο είναι ότι, σαν ανόητα παιδιά, προσπαθήσαμε να πείσουμε και να πειστούμε ότι κάθε μέρα είναι γιορτή, και έτσι χάσαμε το νόημα κάθε πραγματικής γιορτής, μιας μέρας δηλαδή με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, δραστηριότητες, συμβολισμούς, με άλλα λόγια με μαγεία. Αυτό το πολιτισμικό ατόπημα είναι το πρόσφορο έδαφος στο οποίο ευδοκιμεί κάθε είδους «κρίση». Ζούμε, στ’ αλήθεια, μια περίοδο φτώχειας οικονομικής, αλλά το χειρότερο είναι η πολιτισμική μας φτώχεια.
Το Σάββατο του Λαζάρου είναι ένα καλό παράδειγμα. Άλλοτε, αυτή την ημέρα, στα χωριά και στις πόλεις, έφτιαχναν στα παιδιά ένα λαζαράκι· ένα ανθρωπόμορφο ψωμί, μια κούκλα ψωμένια με ματάκια από σταφίδες ή μοσχοκάρφια, στόμα, χέρια, πόδια, όλα τα απαραίτητα τέλος πάντων. Στις πιο πολλές περιπτώσεις τα λαζαράκια τα φτιάχνουν με ζύμη ψωμιού (είναι ακόμα νηστεία), που την εμπλουτίζουν με ζάχαρη, σταφιδίτσες, σουσάμι και κανελογαρίφαλα. Τα λένε λαζαρέλια ή λαζόνια ή λαζάρους και τα στολίζουν με κορδόνι ζύμης, που τυλίγει το πρόσωπο γύρω γύρω, με τρόπο που θυμίζει την εικόνα των νεκρών όπως εικονίζονται σε αγιογραφίες. Σε κάποια μέρη αυτά τα ανθρωπόμορφα ψωμιά τα φτιάχνουν τα Χριστούγεννα, ενώ ακόμη σπανιότερο είναι πια και το ψωμένιο ομοίωμα του Αγίου Βασιλείου. Εκ πρώτης όψεως δείχνει να είναι μια χαριτωμένη συνήθεια για χάρη των παιδιών· αν όμως ψάξουμε λίγο βαθύτερα, θα διαπιστώσουμε ότι πρόκειται για συνήθεια που συναντάμε και σε άλλους πολιτισμούς και αποτελεί επίκληση στις αγαθές δυνάμεις για την καλή σοδειά, που εξασφάλιζε κάποτε την ευημερία και την ίδια την επιβίωση.
Διαβάστε τη συνέχεια στον Γαστρονόμο